af.’
‘Het nieuwe rijk van de Maya’s is op het toppunt van zijn ontwikkeling. Een harde noot om te kraken, maar ook veelbelovend. Ik zou zeggen dat er, wanneer de Mongolen in Mexico maar eenmaal voet aan de grond hebben, niets is dat hen nog kan tegenhouden. Peru heeft op dit moment zelfs een nog hogere graad van culturele ontwikkeling en is minder georganiseerd dan in Pizarro’s tijd. De Quechua-Ay-mar, het zogenaamde ras der Inca’s, zijn daar momenteel slechts een van de vele machten.’
‘En dan het land! Kun jij je voorstellen wat een Mongoolse stam met de grote vlakten zou aanvangen?’
‘Ik geloof niet dat ze in horden zouden gaan emigreren,’ zei Everard. Een ondertoon in Sandovals stem maakte hem onzeker en drong hem in de verdediging. ‘De afstand door Siberie en Alaska is te groot.’
‘Er zijn wel grotere hindernissen overwonnen. Ik zeg niet dat ze plotseling zouden binnenstromen. Het zou waarschijnlijk een paar eeuwen duren voor ze in grote getale gingen emigreren, net als de Europeanen later. Het lijkt me waarschijnlijk dat zich in de loop van de jaren door geheel Noord-Amerika een hele rij van stammen en familiegroepen vestigt. Mexico en Yucatan worden opgeslokt of, wat waarschijnlijker is, worden Khanaten. Terwijl de bevolking zich uitbreidt en nieuwe emigranten arriveren, verplaatsen de nomaden zich naar het noorden. Houd er rekening mee dat de Yuan-dynastie binnen een eeuw omvergeworpen zal worden. Dat zal de Mongolen in Azie er nog meer toe drijven naar elders te gaan. En er zullen ook Chinezen komen om de grond te bewerken en om een aandeel in het goud te krijgen.’
Everard viel hem zacht in de rede: ‘Sta me toe op te merken dat jij van alle mensen toch wel de laatste zou moeten zijn die de verovering van Amerika wil verhaasten.’
‘Het zou een heel ander soort verovering zijn,’ zei Sandoval. ‘De Azteken kunnen me weinig schelen; als je ze bestudeerd hebt, zul je moeten toegeven dat Cortez aan Mexico een weldaad heeft bewezen. Voor de andere, meer vredelievende stammen, zou er even een moeilijke tijd aanbreken. En toch, zulke duivels zijn de Mongolen ook weer niet, vind je wel? Onze Westerse ideeen maken dat we vooringenomen zijn. Wij zijn vergeten hoe de Europeanen in die tijd leden onder folteringen en bloedbaden.
De Mongolen leken werkelijk heel veel op de oude Romeinen. Ze hebben ook de gewoonte om gebieden waarvan de bevolking zich tegen hen blijft verzetten, te ontvolken, maar ze respecteren ook de rechten van hen die zich onderwerpen. Ze verlenen dezelfde krachtdadige bescherming en zijn even bekwame heersers. Een zelfde gebrek aan verbeeldingskracht en scheppingsdrang, maar ook hetzelfde vage ontzag voor en afgunst op werkelijke beschaving. Op dit ogenblik verenigt de ‘Pax Mongolica’ een groter gebied en zij brengt meer verschillende volken met elkaar in een vruchtbaar contact dan dat nietige Romeinse rijk ooit heeft kunnen dromen.’
‘En wat de indianen betreft — bedenk dat Mongolen veehoeders zijn. Iets dergelijks als het onoplosbare conflict tussen de jager en de boer, dat maakte dat de blanke de indiaan vernietigde, zal niet voorkomen. De Mongool heeft ook geen rassenvooroordelen. En de gemiddelde Navajo, Cherokee, Seminole, Algonquin, Chippewa en Dakota zal zich na enige strijd graag onderwerpen en een verbond met hen sluiten. En waarom ook niet? Hij krijgt paarden, schapen, rundvee, geweven stoffen en neemt kennis van de metallurgie. Zij overtreffen de invallers in aantal en zullen meer hun gelijke zijn dan van de blanke boeren en zij zullen zich bij hen beter thuisvoelen dan in het machinetijdperk. En dan, ik herhaal het, zijn er nog de Chinezen die beschaving met zich brengen en kennis verspreiden…
Goeie God, Manse! Als Columbus komt,vindt hij zijn ‘Grote Heerser inderdaad! De Indiaanse Khan van de machtigste natie ter wereld!’
Sandoval zweeg. Everard luisterde naar het naargeestig gekraak van de takken in de wind. Lange tijd staarde hij de nacht in, voor hij zei: ‘Het is mogelijk. Natuurlijk zouden we in deze eeuw moeten blijven tot na het kritieke moment. Onze eigen wereld zou niet meer bestaan. Zou nooit bestaan hebben.’
‘Zo’n verrekt goede wereld was dat ook niet,’ zei Sandoval peinzend.
‘Denk eens aan je… eh… ouders. Zij zouden ook nooit geboren zijn.’
‘Zij woonden in een bouwvallig varkenshok. Ik heb mijn vader eens zien huilen omdat hij ’s winters geen schoenen voor ons kon kopen. Mijn moeder stierf aan tbc.’ Everard bleef onbeweeglijk zitten. Het was Sandoval die zich vermande en met een soort schaterlach overeind sprong.
‘Wat heb ik allemaal zitten bazelen? Het was maar kletspraat, Manse. Laten we naar bed gaan. Zal ik de eerste wacht nemen?’
Everard vond het best, maar hij lag nog lang wakker.
5
De tijdmachine was twee dagen de toekomst ingesprongen en zweefde nu op grote hoogte, onzichtbaar voor het blote oog. De lucht rondom hen was ijl en bijtend koud. Terwijl hij de elektronische telescoop instelde, huiverde Everard. Zelfs bij de sterkst mogelijke vergroting was de karavaan niet meer dan een handvol vlekjes die moeizaam door een groene oneindigheid trok. Maar op het westelijk halfrond reed niemand anders op paarden.
Hij draaide zich in het zadel naar zijn metgezel om. Wat nu?’
Sandovals gezicht had een ondoorgrondelijke uitdrukking. ‘Nou, als onze voorstelling geen effect heeft gehad…’
‘Geloof dat maar niet.’ Ik zou durven zweren dat ze tweemaal zo snel naar het zuiden trekken als tevoren. Waarom?’
‘Ik zou ze allen persoonlijk heel wat beter moeten kennen voor ik je daarop een bevredigend antwoord zou kunnen geven, Manse. Maar ik denk dat wij ze getart hebben. Kijk, het gaat hier om een beschaving waarin hardheid en moed de enige absolute waarden zijn… wat konden zulke mensen anders doen dan verdergaan. Als ze er enkel voor een dreigement al vandoor gingen, zouden ze nooit meer met zichzelf kunnen leven.’
‘Maar Mongolen zijn geen idioten! Dat ze zoveel volken onderwerpen is niet alleen maar een gevolg van het feit dat ze zo machtig zijn, maar omdat ze veel meer verstand hebben van oorlogvoeren. Toktai behoort terug te keren om verslag van zijn bevindingen uit te brengen bij zijn keizer en daarna een grotere onderneming op touw te zetten.’
‘Dat kunnen de mannen op de schepen wel doen,’ herinnerde Sandoval hem. ‘Nu ik erover nadenk, begrijp ik hoezeer wij Toktai onderschat hebben. Hij moet een tijdstip hebben vastgesteld, waarschijnlijk volgend jaar, waarop de schepen moeten trachten naar huis terug te keren, indien hij nog niet terug is. Als hij onderweg iets tegenkomt dat zijn belangstelling opwekt, ons bijvoorbeeld, kan hij een indiaan met een brief naar het basiskamp sturen.’ Everard knikte. Het kwam plotseling in hem op dat hij zich in dit werk gestort had en van alles en nog wat gedaan had, zonder ook maar een moment de tijd te nemen om een goed plan op te stellen, zoals hij dat had behoren te doen. Vandaar dit knoeiwerk. Maar in welke mate was de tegenzin in John Sandovals onderbewustzijn schuldig aan het geval? Na een tijdje zei Everard: ‘Mogelijk vonden ze ook dat er een luchtje aan ons was. De Mongolen hebben altijd al uitgeblonken op het gebied van psychologische oorlogvoering.’
‘Dat kan best. Maar wat doen we nu verder?’ Everard dacht: ‘Het beste kunnen we omlaag duiken, een paar schoten afvuren uit het eenenveertigste-eeuwse energiekanon dat ze op deze tijdfiets hebben gemonteerd, en dat is dan dat… nee, bij God, eerder laat ik me naar de verbanningsplaneet sturen dan dat ik zoiets zou doen. Er zijn grenzen.’
‘We zullen een wat indrukwekkender demonstratie geven,’ zei hij.
‘En als ook dat een waardeloze mislukking wordt?’
‘Schei uit! Misschien lukt het wel!’
‘Ik overweeg de mogelijkheid alleen maar.’ De wind maakte wat Sandoval zei, bijna onverstaanbaar. ‘Waarom gelasten we de expeditie niet af? Laten we een paar jaar terug gaan en Koeblai Khan ervan overtuigen dat het niet de moeite waard is ontdekkingsreizigers naar het oosten te zenden. Dan zou dit hier allemaal nooit gebeurd zijn.’
‘Je weet dat de voorschriften van de Patrouille ons verbieden om veranderingen aan te brengen in de geschiedenis!’
‘Wat zijn we dan nu aan het doen?’
‘Dit is een uitzonderlijk geval, waarvoor we van de allerhoogste instanties opdracht hebben ontvangen. Mogelijk om een correctie aan te brengen op de gevolgen van een ingreep ergens anders of op een ander
