будзь здароў!
Мы дамовiлiся, што я забяру сабаку пазней, пасля работы на таксi.
- Ты ведаеш, што ты нажыў? - спытаў мяне Густаў на вулiцы. - Рэдкасць! Iрландскага тэр'ера! Вышэйшы клас! Без нiводнай заганы! Ды яшчэ радаслоўнае дрэва. Ты не павiнен нават глядзець на яго, а перш чым загаварыць з жывёлiнай, пакланiцца.
- Густаў, - сказаў я, - ты зрабiў для мяне вельмi добрую справу. Пайшлi вып'ем зараз найлепшага каньяку, якi толькi дастанём.
- Але не сёння! - заявiў Густаў. - Сёння ў мяне павiнна быць цвёрдая рука. Я вечарам iду ў таварыства гуляць у кеглi. Паабяцай мне пайсцi са мной калi-небудзь! Там бываюць выключна прыстойныя людзi, нават адзiн паштовы обер-сакратар.
- Прыйду, - сказаў я. - Калi б там не было нават обер-сакратара.
За некалькi хвiлiн да шасцi я вярнуўся ў майстэрню. Мяне чакаў Кёстэр.
- Сёння пад вечар тэлефанаваў Жафэ. Патэлефануй яму.
На хвiлiну ў мяне заняло дыханне.
- Ён што-небудзь сказаў, Ота?
- Не, нiчога асаблiвага. Толькi тое, што ён прымае да пяцi. Потым будзе ў бальнiцы святой Даратэi. Значыць, тэлефануй туды.
- Добра.
Я пайшоў у кантору. Было цёпла i душна, але мяне калацiла, i слухаўка дрыжала ў маёй руцэ.
- Глупства, - сказаў я i цвёрда абапёрся локцем на стол.
Да Жафэ доўга не ўдавалася датэлефанавацца.
- У вас ёсць час?
- Ёсць.
- Тады зараз жа прыязджайце да мяне. Я тут буду яшчэ гадзiну.
Я хацеў спытаць, цi не здарылася нешта з Пат. Але не змог.
- Добра, - сказаў я. - Праз дзесяць хвiлiн буду.
Я павесiў слухаўку i адразу патэлефанаваў дадому. Слухаўку падняла служанка.
Я спытаў пра Пат.
- Не ведаю, цi ёсць яна, - бурклiва прамовiла Фрыда. - Зараз гляну.
Я пачакаў. Галава мая быццам распухла i распалiлася. Час цягнуўся бясконца. Потым я пачуў шоргат i голас Пат:
- Робi?
Я на хвiлiну заплюшчыўся.
- Як справы, Пат?
- Добра. Я ўвесь час сядзела на балконе i чытала. Кнiга хвалюючая.
- Значыць, хвалюючая... - сказаў я. - Цудоўна. Я хацеў толькi сказаць, што я сёння прыйду дамоў крыху пазней. Ты ўжо дачытала кнiгу?
- Не, дачытала да сярэдзiны. Яшчэ хопiць на некалькi гадзiн.
- Ну, да таго часу я вярнуся. А цяпер чытай...
Я нейкi час яшчэ пасядзеў. Потым устаў.
- Ота, - сказаў я, - можна ўзяць 'Карла'?
- Вядома. Калi хочаш, i я паеду. Мне тут няма чаго рабiць.
- Няма патрэбы. Нiчога страшнага. Я ўжо патэлефанаваў дадому.
'Якое святло! - падумаў я, калi 'Карл' выскачыў на вулiцу. - Якое цудоўнае вячэрняе святло над дахамi! Якой асалодай напоўнена жыццё!'
Давялося некалькi хвiлiн пачакаць. Сястра завяла мяне ў маленькi пакойчык, дзе ляжалi старыя часопiсы. На падаконнiку стаяла некалькi вазонаў. Тут былi тыя ж самыя часопiсы ў брудных вокладках i тыя ж самыя сумныя вазоны, якiя можна ўбачыць толькi ў пачакальнях лекараў i ў бальнiцах.
Прыйшоў Жафэ. Ён быў у беласнежным халаце, на якiм яшчэ не разгладзiлiся канты ад праса. Але калi ён прысеў каля мяне, я ўбачыў на ўнутраным баку правага рукава маленькую ярка-чырвоную плямку крывi... але гэтая маленькая плямка выклiкала ў мяне большую прыгнечанасць, чым жмут прапiтаных крывёю бiнтоў. Мой аптымiзм знiк.
- Я абяцаў сказаць вам пра справы фраў Хольман, - сказаў Жафэ.
Я кiўнуў галавой i глянуў на стракаты плюшавы абрус. Я ўтаропiўся ў перапляценне шасцiкутнiкаў, i ў мяне з'явiлася вар'яцкая надзея, што ўсё будзе добра, калi я толькi вытрываю i не мiргну да наступных слоў Жафэ.
- Два гады назад яна правяла шэсць месяцаў у санаторыi. Вы гэта ведаеце?
- Не, - адказаў я, не адрываючы позiрк ад абруса.
- Пасля таго стан палепшыўся. Я добра абслухаў яе. На гэтую зiму ёй трэба зноў паехаць туды. Ёй нельга заставацца тут у горадзе.
Я ўсё яшчэ ўзiраўся ў шасцiкутнiкi. Яны расплывалiся i пачалi скакаць.
- Калi ехаць? - спытаў я.
- Увосень. Найпазней - у канцы кастрычнiка.
- Гэта была невыпадковая кравацеча?
- Не.
Я ўзняў вочы.
- Вiдаць, не трэба казаць вам, - працягваў Жафэ, - што развiццё хваробы цяжка прадказаць. Год назад здавалася, што працэс спынiўся, наступiла iнкаплюсацыя, i можна было падумаць, што ачаг закрыўся. Як працэс нечакана ўзнавiўся, так нечакана ён можа i спынiцца. Я кажу не проста так - гэтак бывае сапраўды. У маёй практыцы былi дзiўныя выпадкi выздараўлення.
- А пагоршання?
Ён зiрнуў на мяне.
- Вядома, здаралася.
Ён пачаў тлумачыць мне дэталi. Абодва лёгкiя былi пашкоджаны, правае менш, левае - больш. Потым ён перапынiў сябе i, пазванiўшы, выклiкаў сястру.
- Прынясiце маю папку.
Сястра прынесла. Жафэ дастаў два вялiкiя здымкi. Ён зняў траскучыя канверты i паднёс здымкi да святла супроць акна.
- Так будзе лепш вiдаць. Гэта рэнтгенаўскiя здымкi.
На празрыстай шэрай пласцiнцы я ўбачыў пазваночнiк, лапаткi, ключыцы, плечавыя суставы i палогiя дугi скабаў. Але я бачыў i яшчэ штосьцi - я бачыў шкiлет. Цёмны i прывiдны, ён вылучаўся з невыразных, пераплеценых ценяў здымка. Я бачыў шкiлет Пат. Шкiлет Пат.
Жафэ абводзiў пiнцэтам асобныя лiнii i зацямненнi на пласцiнцы, тлумачачы iх. Ён не заўважаў, што я зусiм не гляджу туды. Iм завалодала грунтоўнасць вучонага. Нарэшце ён павярнуўся да мяне.
- Вы зразумелi?
- Зразумеў, - адказаў я.
- Што здарылася? - спытаў ён.
- Нiчога, - адказаў я. - Мне не ўсё вiдаць.
- Ах, вось што... - Ён паправiў акуляры. Потым ён паклаў здымкi назад у канверт i ўважлiва прыгледзеўся да мяне. - Не забiвайце сабе галаву лiшнiмi думкамi.
- Я не забiваю. Але што за д'ябальская несправядлiвасць! Мiльёны людзей здаровыя! Чаму гэты адзiн - хворы?
Жафэ хвiлiнку памаўчаў.
- На ваша пытанне нiхто не адкажа, - сказаў ён.
- Так, - прамовiў я ў раптоўным жудасным адчаi. Я нiбы аглух ад злосцi. Нiхто не адкажа! Вядома, не! За несправядлiвасць i смерць нiхто не адказвае! Пракляцце! I нiчога не зробiш!
Жафэ доўга глядзеў на мяне.
- Прабачце, - сказаў я. - Але я не магу падманваць сябе. Вось што найгорш.
Ён усё яшчэ глядзеў на мяне.
