palacis razam z joj i, dapuscim, ubacys sam, sto z joju adbudziecca. Praz niekalki chvilin pierad taboj zjavicca…
— Sto? — zjedliva spytausia ja. — Pacvara? Deman? Sto?
— Nie. Zvycajnaja, sama zvycajnaja ahonija. CHiba ty sapraudy pavieryu u ich niesmiarotnasc? Kazu tabie — jany hinuc… Sto ty budzies rabic tady? Vierniessia… pa novuju?
— Pierastan!!! — huknuu ja, sciskajucy kulaki.
Snaut, prymruzyusy vocy, pazirau na mianie i pablazliva usmichausia.
— Aha, tabie nie padabajecca? Viedajes, na tvaim miescy ja nie raspacynau by hetaj havorki. Lieps zajmisia cym-niebudz insym, napryklad, pacni lupcavac dubcami u znak adplaty — Akijan. Sto ty chocas? Znacyc, tak… — Snaut chitravata pamachau rukoj i padniau vocy uhoru, na stol, nibyta niekaha pravodziu pozirkam, — tady ty stanies niahodnikam? A chiba ciapier nie niahodnik? Usmichajessia, kali chocacca plakac, prytvarajessia radasnym i spakojnym, kali hatovy valasy rvac, — i ty nie niahodnik? A sto, kali tut nielha nie byc niahodnikam? Sto tady? Zakacic isteryku pierad Snautam, jaki va usim vinavaty, tak? Akramia usiaho, ty jasce idyjot, moj ty darahi…
— Ty havorys pra siabie, — skazau ja i apusciu halavu, — ja… kachaju jaje.
— Kaho? Svaje uspaminy?
— Nie. Jaje. Ja raskazau tabie, sto jana sprabavala zrabic. Na takoje pojdzie nie kozny… zyvy calaviek.
— Ty z sam pryznajessia, kali kazas…
— Nie lavi mianie na slovie.
— Dobra. Znacyc, jana ciabie kachaje. A ty — chocas kachac. Heta roznyja recy.
— Ty pamylajessia.
— Ja skaduju, Kielvin, ale ty sam raskazau mnie pra svaje intymnyja spravy. Nie kachajes. Kachajes. Jana zhodna achviaravac svaim zycciom. Ty taksama. Vielmi culliva, uzvysana — usio sto chocas. Ale tut heta niedarecna. Niedarecna. Razumiejes? Nie, ty nie chocas zrazumiec. Sily, jakimi my nie kirujem, zaciahnuli ciabie u vir, a jana — castka jaho. Faza. Cykl, sto pautarajecca. Kali b jana byla… kali b za taboj hanialasia pacvara, hatovaja dziela ciabie na usio, ty pazbaviusia b ad jaje biez usialakich vahanniau. Prauda?
— Prauda.
— A kali… kali… imienna tamu jana niepacvara? Heta zviazvaje tabie ruki? A mo treba, kab tvaje ruki byli zviazanyja?
— Jasce adna hipoteza. U biblijatekach ich uzo milon. Dosyc, Snaut, jana… Ja nie chacu z taboj pra heta havaryc.
— Nu i nie havary. Ty z sam pacau. Ale ty usio z padumaj, sto u rescie rest jana tolki lusterka, u jakim adbivajecca castka tvajho mozha. Jana cudounaja tamu, sto cudounymi byli tvaje uspaminy. Ty dau recept. Kruhazvarot pamiaci!
— Caho ty chocas? Kab ja… kab ja pazbaviusia ad jaje? Ja uzo u ciabie pytausia: navosta mnie heta rabic? Ty nie adkazau.
— Adkazu zaraz. Ja nie zaprasau ciabie, nie raspacynau hetaj havorki, nie capau tvaich sprau. Ja nicoha tabie nie zahadvaju, nicoha nie zabaraniaju, ja nie rabiu by hetaha, kab navat moh. Ty, ty pryjsou siudy i vyklau mnie usio, viedajes camu? Nie? Ty chocas skinuc z siabie usio. Skinuc. Ja dobra uiaulaju, jakoje u ciabie stanovisca, moj darahi. Tak, tak! Nie pierapyniaj mianie. Ja nicoha tabie nie zabaraniaju, ale ty ty sam chocas, kab ja tabie pieraskodziu. Kali b ja stau na tvaim slachu, mazliva, ty raskvasiu by mnie halavu — mnie, zvycajnamu calavieku, takomu z, jak i ty, i sam adcuvau by siabie calaviekam. A tak ty nie mozas sauladac i tamu raspacynajes sprecku sa mnoj… dakladniej, z samim saboj! Ty jasce skazy, sto nie pierazyvies, kali jana raptam zniknie… Dobra, nie kazy nicoha.
— Nu, viedajes! Ja pryjsou, kab raskazac tabie, zusim davierliva, sto ja zbirajusia razam z joju pakinuc Stancyju, — adbivausia ja, ale maje slovy prahucali niepierakanauca navat dla mianie.
Snaut pacisnuu placyma.
— Zusim vierahodna, sto ty musis stajac na svaim. Ja skazau tabie heta tolki tamu, sto ty zanadta daloka zajsou, a viarnucca, sam razumiejes… Prychodz zautra ranicaj a dzieviataj da Sartoryusa, navierch… Pryjdzies?
— Da Sartoryusa? — zdziviusia ja. — Jon za nikoha nie puskaje, ty kazau, sto jamu i pazvanic nielha.
— Niejkim cynam jon usio uladkavau. My hetaha nie abmiarkouvajem. Ty… u ciabie zusim insaje. Nie maje znacennia. Pryjdzies rankam?
— Pryjdu, — pramarmytau ja.
Ja pazirau na Snauta. Jon niejak nienaturalna trymau levuju ruku za dzviercami safy. A kali z dzviercy pracynilisia? Vidac, davoli dauno, ale ja, uzbudzany niepryjemnaj dla mianie razmovaj, nie zviarnuu uvahi. Jak dziuna usio heta vyhladaje… Byccam… jon niesta chavau tam. Albo niechta trymau jaho za ruku. Ja ablizau huby.
— Sto takoje, Snaut?
— Idzi, — cicha i nadzvycaj spakojna pramoviu jon. — Idzi.
Ja vyjsau i zacyniu za saboj dzviery u aposnich promniach cyrvonaha maryva. Chery siadziela na padlozie, krokau za dziesiac ad mianie, la samaj sciany. Kali zauvazyla mianie, uschapilasia.
— Hladzi! — pramovila jana, vocy u jaje bliscali. — Atrymalasia, Krys. Ja takaja scaslivaja. Mahcyma… mahcyma, usio budzie lepiej i lepiej…
— Viadoma, — abyjakava adkazau ja.
My viartalisia nazad, a ja usio lamau halavu nad hetaj idyjockaj safaj. Chavau za, chavau za jon tam?.. A usia nasa razmova?.. Scoki maje pacali harec, ja mizvoli pacior ich. Boza, sto za salenstva. I da caho my, ulasna, pryjsli? Da nicoha? Prauda, zautra ranicaj…
I raptam mianie apanavau strach, amal taki z, jak i noccu. Maja encefalahrama. Pouny zapis usioj dziejnasci mozha, pierakladzieny u chistanni pucka pramianiou, budzie daslany uniz. U hlybiniu hetaj nieabdymnaj, biazmieznaj pacvary. Jak skazau Snaut: „Ty nie pierazyvies, kali raptam jon zniknie…” Encefalahrama — heta pouny zapis. U tym liku i nieusviadomlenych pracesau. A kali ja chacu, kab jon znik, zahinuu? CHiba z spalochausia b ja, kali b jana zastalasia zyvaja pasla svaje strasnaje sproby? Ci mozna adkazvac za svaju padsviadomasc? Kali nie adkazvaju za jaje ja, tady chto?.. Sto za idyjoctva! Na jakoje licha zhadziusia ja, kab moj, mienavita moj… Ja mahu, viadoma, aznajomicca z zapisam, ale z ja jaho nie rassyfruju. Nichto nie zdoleje jaho rassyfravac. Tolki spiecyjalisty u ahulnych rysach mohuc skazac, pra sto dumau paddosledny, ci rasau jon, napryklad, matematycnyja zadacy, ale daviedacca jakija, jany nie mohuc. Jany scviardzajuc, sto heta niemazliva, bo encefalahrama adlustrouvaje mnostva pracesau, jakija adbyvajucca adnacasova, i tolki niekatoryja z ich majuc psichalahicnuju „padkladku”… A padsviadomyja… Pra ich i havaryc nichto nie choca, i dzie uzo tut rassyfrouvac niecyja uspaminy, toje, sto zyvie u pamiaci, albo toje, sto pastaralisia zabycca… Ale camu mnie tak strasna? Jasce z rankam ja sam kazau Chery, sto ekspierymient nicoha nie dasc. Kali nasy niejrafizijolahi nie zdolny rassyfravac zapis, to jak za razbiarecca u im absalutna cuzy corny vadki hihant?..
Ale z pranik jon u mianie, choc i nieviadoma jak, pierakapau usiu maju pamiac i znajsou u joj sama balucy atam! CHiba mahu ja u hetym sumniavacca. Biez cuzoj dapamohi, biez usialakaj „pieradacy pramianiovaj enierhii” jon zalez praz padvojnuju hiermietycnuju absyuku, praz ciazkuju skarlupinu na Stancyju; unutry jaje znajsou majo ciela i pajsou sa zdabycaj…
— Krys?.. — cicha pramovila Chery.
Ja stajau la iluminatara, upieryusy nieviduscy pozirk u husty zmrok. Liohkaja, piascotnaja na hetaj hieahraficnaj syryni pialonka zachinala zorki. Sucelny, choc i tonki, sloj voblakau stajau vielmi vysoka, z hlybini, z-za haryzontu sonca afarbouvala jaho ledz prykmietnym srabrysta-ruzovym zzianniem.
Kali jana zniknie, znacyc, ja hetaha chacieu. Znacyc, ja zabiu jaje. Nie pajsci tudy? Jany nie mohuc mianie prymusic. Ale sto ja im skazu? Pra heta — nie. Nie mahu. Tak, treba prytvaracca, treba chlusic zausiody i va usim. I usio tamu, sto uva mnie, vidac, chavajucca dumki, plany, spadziavanni — zorstkija, cudounyja, biazlitasnyja, a ja nicoha pra ich nie viedaju. Calaviek rusyu nasustrac insym susvietam, novym cyvilizacyjam, nie spaznausy daresty svajoj dusy: jaje zavulkau, tupikou, biazdonnych kalodziezau, zabarykadavanych ciomnych dzviarej. Vydac im Chery… ad soramu? Vydac tolki tamu, sto u mianie nie chapaje advahi?
— Krys… — jasce cisej prasaptala Chery.
Ja chutcej adcuu, cym pacuu, jak jana biassumna padysla da mianie, ale zrabiu vyhlad, sto nie zauvazaju jaje. Ja chacieu pabyc adzin, ja vielmi chacieu hetaha. Ja ni na sto jasce nie advazyusia, ni na sto. Ja stajau nieruchoma, pazirajucy na ciomnaje nieba, na zorki, jakija byli tolki pryvidnym cieniem ziamnych zorak. Dumki, sto apanouvali mianie, znikli, moucki rasla miortvaja abyjakavasc, upeunienasc, sto tam, u niedasiaznaj hlybini, ja uzo zrabiu vybar i tolki prytvarajusia, byccam nicoha nie adbylosia. Ja nie mieu sily navat hrebavac saboj.
MYSLICIELI
— Krys, ty z-za ekspierymienta?
Ja skurcyusia ad jaje holasu. Uzo kolki hadzin ja nie spau: uhladausia u ciemru, byu samotny, bo nie cuu navat dychannia Chery, i u zablytanym labiryncie nacnych razvah, nierealnych, napausviadomych, navat zabyusia pra jaje, usio nabyvala novy sens, novaje vymiarennie.
— Sto… adkul ty viedajes, sto ja nie splu?.. — spytausia ja, i u maim holasie cuusia strach.
— Ja zauvazyla pa tvaim dychanni, — adkazala Chery, nibyta prosiacy prabacennia. — Ja nie chaciela tabie pieraskadzac… Kali nie mozas, nie kazy…
— Mahu… Tak, z-za ekspierymienta. Ty adhadala.
— Sto jany cakajuc ad ekspierymienta?
— Sami nie viedajuc. Ale niesta cakajuc. Hetuju apieracyju varta nazvac nie „Dumka”, a „Rospac”. Zaraz patrebien calaviek, u jakoha chapila b smielasci uziac na siabie adkaznasc za rasennie. Ale hetki vid smielasci bolsasc prymaje za zvycajnuju bajazlivasc, bo padobnaje rasennie — adstuplennie, razumiejes, admova, ucioki, niavartyja calavieka. Mozna padumac, sto boutacca i hraznuc, tanuc u tym, caho nie razumiejes i nikoli nie zrazumiejes, — hodna dla calavieka.
Ja zmouk. Ale nie paspieu supakoicca, jak mianie achapiu novy pryliu zlosci.
— Viadoma, usiudy znojducca typy praktycnaha skladu. Jany havorac, sto kali nie udasca naladzic kantakt, to, vyvucajucy plazmu — usie hetyja varjackija zyvyja harady, sto vytyrkajucca na sutki, kab zatym zniknuc, my choc by adkryjem tajamnicu materyi. Nibyta nieviadoma, sto usio heta samapadman; my prosta spacyrujem pa biblijatecy, zapounienaj knihami na niezrazumielaj movie, i pazirajem na kalarovyja vokladki… Vos i usio!
— A takich planiet bols niama?
— Nieviadoma. Mahcyma, josc. My viedajem tolki adnu. Va usiakim razie, takija planiety sustrakajucca vielmi redka, nie toje sto Ziamla. My banalnyja, my trava Susvietu — i hanarymsia nasaj banalnasciu, tym, sto jana tak raspausiudzana; my dumali — usio mozna
