аттанба? боп б?туалас?ан Бабас?лтан бір топ ?скер басы батыр адамдарымен ешбір к?м?нсіз т?р?ан Ж?лім с?лтанны? ?асына келіп, атыны? шаужайынан ?стай алады. Бір с?мды?ты сезген с?лтан ?ынабынан ?ылышын суыр?анша, оны? арт жа?ынан келген.
Жан??ла би алдаспанмен басын ?а?ып т?сіреді. Сол с?тте ?зге батырлар, абайсыз т?р?ан т?рт бала жігітті найзалап ?лтіреді. Ал к?ні б?рын дайындал?ан Бабас?лтан лашкарлары бір сапта жау?а аттан?алы шы??ан ?зге ?аза? жігіттерін де заматта жан-жа?ынан ?оршап алып, ?арсыласу?а м?рша бермей, ?ойдай ?ырып салады. Б?л к?тпеген ай?астан ілуде бір-екеуі ?ана ?ашып ??тылады. «Шарафнамейи-шахи» шежіресі айт?андай, ке? дала ?ыз?алда? г?лдерімен безенгендей, ?ызыл ?ан?а боялады…
К?зіні? а?ы мен ?арасындай к?ретін егіз ?лы — Хасен мен Х?сайынны? ?алай ?аза тап?анын естіген Ха?назар, ж?регі у ішкендей ?ртеніп т?рса да сыр бермеді. ?лден уа?ытта барып:
— Абдолла хан Ташкентті шапты ма? — деп с?рады.
— Жо?, — деді Т?я? кенет бойын жинап алып.
Шах-Саид о?ланды Тахир-с?лтан ?стап бергеннен кейін, Абдолла хан оны ?з жа?ына шы??ан екен деп, хат жазып, кісі жіберген. Хатында: «Сізге сенімім зор. Бас иіп, алдыма келі?із, не болмаса ?аланы тастап, ?з беттері?мен кеті?дер» деген. Шах-Саид о?ланды бос?а ?стап бергеніне енді ?кінген Тахир с?лтан б?л б?йры??а к?нбеген. Жедел шара ?олданып, Ташкент ша?арын бекініске айналдыру?а кіріскен. Осындай жа?дайда о?ан Бабас?лтанны? ?аза? с?лтандарын ?лтірген хабары жеткен.
Ха?назар Т?я? с?зін б?ліп жіберді.
— Бабас?лтан ?аза? жігіттерін ?ырып жат?анда Б?зах?р с?лтан ?айда еді?
— Оны Бабас?лтан к?п ?скермен сізді? жолы?ызды а?ду?а жіберіпті деседі… ?апелімде сізді ?лтіріп, ?скері?ізді ?ырып тастау?а б?йры? берген к?рінеді.
— И?, сосын, ?аза? жігіттері ?ырыл?анын естігеннен кейін Абдолла хан не істепті? — деді Ха?назар.
— Бабас?лтан?а кісі салып «?аза? с?лтандары сені? де, мені? де орта? жауымыз еді, жа?сы істепсі?. Ал енді бізбен ода?тас боп Ташкент у?лиетін ?з ?арама?ы?а ?алдыр?ы? келсе, екінші жауымыз Б?зах?р с?лтанды ?стап бер, не ?зі? ?лтір. Егер м?ны істемесе?, бізді? тарапымыздан са?ан кешірім болмайды, ?олымыз?а т?скен са?аты?да басы?ды аламыз», — депті.
Ба?анадан бері тас м?сіндей мыз?ымай т?р?ан Ха?назар с?л ал?а ?арай ?мтыла т?сті. К?зінде ашу ?ш?ыны жар? етті.
— Ал Бабас?лтан ?андай жауап ?айырыпты?
— А?айын, досты?ын ?мытып ?оры??анынан Абдолла?а Б?зах?рды ?стап беремін деп у?десін беріпті. Ж?не оны ?стап ?келуге бір топ лашкар мен Д?стем биді жіберіпті.
— Ал б?л кезде Б?зах?р ?айда еді?
— Б?дан екі апта б?рын Талас бойында?ы сізді? жыл?ылары?ызды? біразын айдап ?кеткен. Бабас?лтанны? Абдолла жа?ына шы??анын естігеннен кейін Жетісу?а ?ашыпты деген сыбыс бар…
— ?ан иісі шы??анда ?арап отыра алмайтын еді, ?ор?ау ?ас?ыр Ша?ай с?лтан ?айда?..
— Баба мен Б?зах?р арасыны? не боларын к?тіп, ?алы? ?олмен Талас ма?ында к?тіп жатыр деген хабар бар.
— Б?се, ?зім де солай деп ойлап едім. ?андай з?лым еді Абдолла! ?зіне ?ас с?лтандарын біріне-бірін айдап салып, оп-о?ай же?іске жетпек ?ой! И?, б?л оны? негізгі айласы… Осылай ол Самар?ант с?лтандарын да ??ртпа?… Айтпа?шы, Т?уекел ба?адур ?айда екен?
— Ша?ай с?лтанны? ?олымен бір к?рінеді.
Ха?назар с?л ?нсіз т?рды да, Т?я??а б?йыра с?йледі:
— Ма?ан ?келген хабары?ды тірі жан естімесін. ?азір ар?ы беттегі ?скерлерге жет. Жол?а дайындалсын де! К?н бата ?оз?аламыз.
— ??п, та?сыр!
Егіз ?лыны? ?лгенін естірткенде, л?м-мим деп тіл ?атпа?ан Ха?назар туралы: «таста тамыр, ханда бауыр жо?» деген осы екен ?ой, деді ол ішінен.
Ха?назарды? ?стамдылы?ын тас бауырлы??а жоры?ан а??ау батыр осыдан екі апта ?ткеннен кейін, ханны? к?зге т?рткісіз ?ара??ы т?нде егіз ?лыны? зиратына келіп, жас ?абырды ??ша?тап, а?ыл-тегіл жыларын ?айдан білсін!
Ха?назар Т?я? ойын біліп т?р?андай:
— Кімні? ?ас, кімні? жау екенін со?ынан ??арсы?, ал ?азір ?скерге жет, б?йры?ты орында! — деді.
?рлы?ыны? ?стінен шы??андай сасып ?ал?ан Т?я?:
— ??п, та?сыр! — деп, ентігі басыл?ан ??лагерін борбайлай ?зенні? ар?ы бетіне ?арай шаба ж?нелді.
Сол к?ні т?нде, ай туа Ха?назар Но?айлы еліні? жедел жина?ан ?скерімен бірге ?алы?ды?ы А?тор?ынды алып, Т?ркістан жеріне ?арай ?ауырт сапар?а шы?ты. Б?лар жоры?та?ы салтпенен еш жерге ?за? то?тамай, он ?ш т?улікте Яссы?а жетті. Жолай Ха?назар а?алы-інілі екі с?лтанны? кездескен хабарын алды. Екі жа?та к?п ?скер ?ырылып, Б?зах?рды? ?ол?а т?спей кеткенін, біра? Абдолланы? алдында «Б?зах?рды? басын ?кеп беремін» деп Бабаны? у?де бергенін естіді. Бабас?лтанны? ?шпенділігін ?мытпа?ан Абдолла, Ташкент ?міршісіні? осы бір ?лсіреген т?сын пайдаланып, Ша?ай с?лтан?а оны ?лтіруге келісім берді.
Екі ?скер енді Талас бойында кездесті. ?ан та?ы судай а?ты. ?мір ?шін емес, ?лім ?шін ?рыс?а шы??ан Бабас?лтан жаралан?ан барыстай жан ашуымен ?имылдап, Ша?ай ?скерін же?ді. Содан кейін барып, Б?зах?рды ?стап берген к?нде де, Абдолламен бітімге келе алмайтынына Бабас?лтанны? к?зі жетті. Енді ол Сайрам?а ?арай бет б?рды. Онда?ы ойы — ар жа?та?ы Самар?ант ?скерімен ?осылып, Абдолла?а та?ы ?арсы шы?у еді.
Баба, Б?зах?р, Ша?ай с?лтандарды? осы ?ым-?и?аш ?рыстары, аз уа?ыт болса да, Абдолла?а Ха?назар ханды ?мыттырды. Ал Ха?назар ?олымен Яссы?а аман-есен жетті.
Яссы?а келгеннен кейін Ха?назар та?ы ?алы? ой?а шомды. Баба, Б?зах?р с?лтандар мен ?зіне ?арсы А?са? Темір ?рпа?тары — Самар?ант ?мірлерін біржола же?іп алмай, Б?хар ?міршісі Абдолла ?аза? ханды?ына ?арсы ?азір со?ыс ашпайды.
Ал жау ?ай жа?тан? Жау Бабас?лтан мен Б?зах?р жа?ынан. Біра? б?лар да ?азір Абдолламен алысып ж?ріп, ?аза? ?ауымына бет б?рар халде емес. Мейлі олар бет б?рма?анмен, Ха?назар бет б?рады. Алтын басы ?ара жерге кіргенше, сонау Шарабхана жа?асында жазы?сыз т?гілген ?анды, к?н?сіз бауыздал?ан ?ос бозда?ыны? кегін Бабас?лтан?а кешпейді! ?азиз жандарды? кегін ?айтарады!
К?ншы?ыс ?аш?ар ?міршісі ?бдірашитті? ?кесі — А?су ханы С?лтан-Саид ?аза бол?аннан кейін, б?л та??а он екі ?лыны? ?лкені ?бді-Латиф с?лтанды отыр?ыз?ан. ?аза? хандары мен ?бдірашит арасында?ы Жетісу ?шін талас енді ?бді-Латиф?а к?шкен.
Бабас?лтан мен ?бді-Латиф Абдолла мен ?аза? хандарына ?арсы ж?ргізген саясаттарында ?немі ода?тас болып келген. Бабас?лтанны? же?ілуі — ?бді-Латифты? же?ілуі. Ал ?бді-Латифты? к?йреуі — Бабас?лтанны? к?йреуі. Оны? ?стіне б?л кезде ?аза? елімен ода?тас ?ыр?ыз ?ауымы да, Жасылк?л жанында?ы жерлері ?шін к?ресуге ??лшынып отыр?ан.
Ха?назар осы бір ?ым-?и?аш тартыс кезін пайдаланып, ?ыр?ыз, ?аза? боп бірігіп, А?суды шаппа? болды.
Ха?назарды? ?ртенген ж?регі енді с?л толастады. Біра? ол, б?л шешім т?бі ?зіні? ?лімімен тынатынын білмеді. Т?ла бойын ?шпенділік билеген Ха?назар енді ?ара т?нді жамылып, ?ос перзентіні? ?абіріні? басына барды. ?за? отырды. ?н бойын дерт бас?ан, жаны жара, к??ілі нала Ха?назар, болаша? тартыс- ты? ауыр ж?гін ар?алап, той сарайына келді.
Б?л кезде той?а ж?рт ?бден жинал?ан екен. Осыдан бірнеше к?н б?рын ?ана Шарабхана ?зеніні? бойында ?аза тап?ан аяулы ?лдарын жерлеп, ?ан жылап, ?ара жамыл?ан ж?рт аз к?нні? ішінде бар ?ай?ысын ?мыта ?оймапты. Хан тойы бол?ан со? амалсыз келген т?різді… ?ыз к?лкі-назы т?ншы?ып, жігіт ?зіл-оспа?ы сыбырлап шы?ады. ?йтсе де, ?аралы ханны? к??ілін к?тергісі келгендей, Ха?назар ?йге кірісімен ж?рт бір мезет жадырай т?сіп, жиын-думан с?л ?ыз?андай болды.
Ха?назар А?тор?ынды та?ы к?рді. Та?ы ж?регі ал?аш?ы к?ргендегідей дір ете ?алды. Енді ол ?зіне-?зі та?дана т?сті. Жа?а ?ана ?ос арланыны? жеке ?абірін ??ша?тап, ?лы?ан аш ?ас?ырдай ішін тартып, ?ксігін баса алмай, ?за? жыла?анында тіршілікті? ??ны к?к тиын?а татымай ?алып еді. Ал ?азір… жа?адан к?н шы??андай, д?ние ?айтадан жар?ырап сала берді. Б?л ?андай ??дірет, т??ірім-ау. Д?л ?азір л?ззат іздейтін уа?ыт па?
