?ол-ая?ы байлаулы ?ия?ты Т?уекелді? алдына алып келді. Жа?а со??ан алдаспанын сынама? боп, с?лтан шатырыны? алдында бір ??ша? жас тобыл?ыны шап?ылап т?р?ан. Ол ?ылышын тастамай т?т?ынны? ?асына келді. Жігітті? ?андай ?ылмысы барынан б?рыннан да хабардар еді. Енді т?т?ынны? сымбатты дене бітісіне, ?ткір к?зді ?айсар ж?зіне с??тана ?арады. «?бді-Саттар с?лтан мені? басымды алдыру?а кімді жіберуді білген екен. Жеркене ?ара?ан келбеті ?андай с?сты? Б??ан мен не жаздым? Н?сілі, себебін білген ж?н болар… Бостан-бос мені ?лтіруге шы?па?ан шы?ар… Ж?не ?зіні? жасы да менімен те?дес пе, ?алай?»
Т?уекел с?лтан ызалана ?ара?ан ?ия?тан к?зін алмай біраз т?рды да:
— Аты? кім? — деді.
?ия? та к?зін тайдырмай:
— Атым ?ия?, ?кем Жаубасар батыр! — деді.
Т?уекел мырс етіп к?лді.
— «Жаман итті? атын б?рібасар ?ояды». Жаубасар деген батырды естісем ??ла?ым кере? болсын. ?ай рудансы??
Ар?ынны? батыр руы Алтаймын.
— Алтайды? ?ай биіні? баласымын деді??
— Жаубасар деген ??лыны? баласымын.
?!.. ?анша?а келді??
— ?кем мар??м Ша?ай с?лтанны? ?гей баласы Т?уекел ту?ан к?ні сен де ту?ансы? дейтін…
«?гей баласы» деген с?зді естігенде, біреу ж?регіне ?анжар салып ал?андай, Т?уекел с?рланып кетті. Осындай жанына бататын бір суы? с?зді ол бала кезінде де бір естігені бар… Біра?, одан бері к?п жыл ?тті ?ой… На?ашы ?кесі ?біл?асымны? ?йінен ?кесі Ша?айды? ?олына ?айтып келгелі, м?ндай жанын к?йдірер лебіз ??ла?ына тиіп к?рген жо?… Ал мынау ??лды? айтып т?р?аны не сандыра??
Ол ?ылышымен ?ия?ты? ?ол-ая?ын байла?ан шылбырды ?иып жіберді.
— Отыр! — деді б?йырып. — Ал с?йле білгені?ді!
— Мына жат к?здері? кетсін…
— Жа?сы, олай болса шатыр?а кір, — деді Т?уекел ?ия??а, сосын к?зетші жігіттерге б?рылды. — Сендер сыртта ?алы?дар.
С?лтанны? айт?анын орындап к?зетші лашкарлар сыртта ?алды. Тек шеткі, ?аба?ы ?аты??ы мос?ал лашкар ?ана, ?ылышын ?ынабынан суырып, есік алдына барып к?зетке т?рды. Іштегі с?з сырт?а тегіс жетпегенмен, жан к?йігінен ашына шы??ан кейбір ?ндер талмаусырап к?зетшіге естіліп жатты.
Т?уекел ?йге ?ия?ты алып кіргеннен кейін, дереу с?зге кіріскен.
— Ал айтшы, ма?ан ?асты? ойлардай ?ай бауыры?ды ?лтірдім, ?ай ?алы?ды?ы?ды ?орладым?
— ?аза? баласы деген бауырымды ?лтірді?, ?аза? ?ызы деген ?алы?ды?ымды ?орлады?! Абдолла ?міршіге еріп ту?ан елі?ді ?ан-жоса етті?. Сол ?шін мен сені ?лтіруге тиісті едім.
— Ту?ан елімні? ?анымен мені? ?олым боял?ан жо?. Бабас?лтанды ?лтірсем, о да сені? ата жауы?! Шарабхана о?и?асын ?мытты?дар ма?
— И?, ол солай… Біра? Бабас?лтан ?аза? еліне Т?ркістан у?лиетін со?ыссыз ?айтарып берді ?ой, Абдолла оны со?ыспен тартып алма?. Сол ма сені? жаны?ны? ашы?аны? Молда, ?ожа басыны? са?инасы бар адамды «?аны тасып кетіпті» деп тамырынан ?ан а?ызып емдейді. ?аза?ты? ?аны тасып кетті дегені? бе, хал?ы?ны? ?анын судай а?ыз?аны?? ?олым ?анды емес дейсі?, Кендірлік, Ке?гір бойыны? ауылдарын шауып, а?ыр?ы к?н к?ріс малын Абдолла ?скеріне ?кеп бергені?де де ?олы? ?анды болмады ма? Бабас?лтан?а ерген Т?ркістан у?лиетіні? ?аза? жігіттерін Жыланшы? ?зеніні? бойында ?ан-жоса етіп ?ыр?аны?да, екі ?олы? бірдей ?з бауырлары?ны? ?анына боял?ан жо? па еді? Яссыны шап?алы отырсы?, сонда кімді м??атпа?сы?? Бая?ы бір сорлы ?аза? елі емес пе? Осыны? б?рін Жаубасар ??лды? баласы ?ия? т?сінгенде, Ша?ай с?лтанны? асыранды ?лы, Т?уекел, сен неге т?сінбейсі??
?ия? батырды? жер-жебіріне жете айт?ан с?здері жанына сегіз таспалы ?амшыны? осуындай батып т?р?ан Т?уекел, «Ша?ай с?лтанны? асыранды ?лы» деген с?зді естігенде ж?регі та?ы ?абынып кетті. Беліндегі ?анжарына ?олыны? ?алай бар?анын білмей ?алды. ?йтсе де ол ?зін-?зі ?стап:
— Жарайды, егер мені? ?олым ту?ан елімні? ?анымен был?анса, жауыны? ?анымен жуып а?арту?а бармын, — деді даусы ?ырылдай шы?ып, — б?ны со?ынан ??ысалы?. Ал сен бір емес, екі емес мені? бетіме «Ша?ай с?лтанны? ?гей баласы» деген ауыр с?зді кін? етіп басты?. Б?л ?ай с?зі?? Егер жал?ан айтып, жала жапса?… — Т?уекел с?зін ая?тамай то?тады.
— Жа?сы, сен с?рады?, мен айтайын. Жал?ан болса хал?ы Ха?назар деп ата?ан А?назар ханны? аруа?ы атсын. Б?л с?зді сол ханны? ?з аузынан естідім. Мені? анам аты к??ге лайы? ?ойсана болса, сені? ана?ны? аты ханша?а лайы? К?нсана екен, — деп баста?ан ?ия?, ?зіні? Т?уекел жайында білгенін тегіс айтып берді. Анасы К?нсананы ?гей ?кесі Ша?айды? ?алай ?лтірген жерін естігенде, Т?уекел ?анжарын суырып алып, а?ырып жіберді.
— То?тат! — деді ол. Т?уекел есік алдында?ы к?зетшіні? тым таяу т?р?анын жа?а ?ана а??арды. — Егер енді бір с?з айтар болса?…
?ия? кілт то?тады. Т?уекел де сол жала?аш ?анжарын жо?ары к?терген ?алпында демін ?зер алып, мелшиді де ?алды. ?лден уа?ытта барып ?анжарын ?ынабына салды.
— Осыншама ??пияны білгені? ?шін, тірі ?алмау?а тиісті еді?… ?йтсе де, бір жол?а кештім. Ал сен айт?ан сырды бас?аны? аузынан естір болсам, ма?ан ?кпелеме!
Т?уекел жедел басып барды да, «Сады?» деп дауыстады. ?йге к?зетшілерді? басшысы ?зын бойлы, аша? ж?зді лашкар кірді.
— Сады?, — деді Т?уекел, — мына жігітті ау?аттандыр да, астына ат беріп, ?ас ?арая барар жа?ына апарып сал. ?зі?нен б?тен тірі жан білмесін.
— ??п!
Т?уекелді? к?зі кенет есік алдында?ы к?зетшіні? алыстау барып т?р?анын шалып ?алды. Енді ол сыбырлап с?йледі.
— Ал мынау Жар?ын сарбазды… б?гін т?нде жо? ет!
— ??п!
— С?лтан сыбыры ?зі жайында екенін к?зетші де сезді. Іші м?здап кетті. ?йтсе де, сыр бермеді. ?ас ?арая Сады? т?т?ынды шы?арып салу?а кеткен кезде, б? да бас?а жолмен Сауран?а ?арай тартты. Сады?ты? ?айтып келіп, ?зін ?лтіруін к?ткен жо?. Ол атын анда-санда с?л тыны?тырып, т?ні бойы шауып отырып, та? ата Сауран т?біндегі Ша?ай с?лтан?а жетті. Естіген с?зіні? б?рін айтып берді. С?лтан л?м-мим демей, ?н- т?нсіз ты?дап шы?ты. ?аш?ын бар білгенін жеткізіп болып, м?ндайда айтылатын ал?ысты к?тіп, басын т?мен ие бергенде д?л ж?рек т?сынан кеп алмас ?анжар ?адалды. ?аш?ын с?л е?кейе берді де, етпетінен ??лап т?сті. Жал?ыз рет аунау?а ?ана м?ршасы жетті, к?зі шарасынан шы?а жаздап бір ыш?ынды да, созылып ж?ре берді. Ша?ай е?кейіп Жар?ынны? кеудесіне ?адал?ан ?анжарын алды да, жанына ж?гіріп келген д?йекші жігітке:
— Мынаны? ?лімтігін шы?арып таста?дар! — деді. — «Біреуге ор ?азба, ?зі? т?серсі?» деген осы.
С?ске к?теріле Ша?ай Абдолланы? шатырына кірді. Хан?а к?рі с?лтанны? не айт?аны белгісіз. Тек ?а?арына мінген Абдолла Т?уекелге жендеттерін жіберіп, ?стап ?келуге б?йыр?анында, с?лтан ?з шатырында болмай шы?ты. Хан ?ш т?н ?ткесін барып, Т?уекелді? Д?шті ?ыпша? жеріне ?аш?анын естіді.
С?йткенше к?зді? ?ара суы?ы да келді. Сауранды ала алмайтынына к?зі жеткен Абдолла, ?кесі Ескендірді? ?атты нау?ас екенін сылтау етіп Б?хар?а ?айтты.
— Халы? табандылы?ы деген, міне, осы! — деді енді Б??ар жырау, — Б?хар ханыны? к?к темір ??рсан?ан ата?ты ?скері де аз?антай ?ала т?р?ынына еште?е істей алма?ан! Табанды болса? жо??арлар да кейін шегінеді.
Халы? та?ы шулап ?оя берді.
— Табанды боламыз!
— Біріміз ?ал?анша ша?арымызды бермейміз!
— Жау?а ??л бол?анша, ?лгеніміз жа?сы!
Шу басыл?ан кезде бір жас жігіт:
— Сосын не болды! — деп с?рады, — ?ия?, Т?я? батырлар ?айтадан Абдолла?а ?арсы со?ыс?а ?атысты ма? Бабас?лтан ?рпа?тары не істеді? Жауынан ?келеріні? кегін ?айтара алды ма?
— Бабас?лтан ?рпа?тары емес, халы? ?з кегін Абдолладан сан рет ?айтарды, — деді Б??ар жырау. — Бабас?лтан хикаясы сонымен тын?ан. ??мкентке таяу, ?шбас пен ?арабас ?зендеріні? то?ыс?ан ?ойнауында
