— Б?ны са?ан кім айтты?
— Ж?ртты? б?рі айтып ж?р ?ой…
— Б?рі дейсі? бе?.. И?, солай шы?ар. Ж?рт?а не бетімізбен ?араймыз. ?ытайдан ?ор?ып ?ашты? дейміз бе?
— Шыра?ым, бізді? та?дырымыз ?азір батырларды? ?олында. Ал батырларды? та?дыры Абылайды? ?олында. Шегінсек со кісіні? а?ылымен шегініп бара жат?ан болармыз.
— Шегінуге ?анша а?ыл керек? — деді, ?аба?ы ?атулы, б?гінгі ?рыста жал?ыз а?асы о??а ?ш?ан жас жігіт. — Абылай а?ылды болса жауды же?уді? жолын таппай ма?.. ?ашу ?атынны? да ?олынан келеді.
Алды??ы жа?та келе жат?ан Т?ті?ара жырау б?рылып кейін ?арады. Ай жа?а туып, жер-д?ние с?л а?шыл тарт?ан. Жігітті? ?аты??ы ?аба?ынан ?те к?йінішті екенін ??ты.
— Ауыл иті орта?а алса, к?кжал ?ас?ыр да ?ашып ??тылу?а тырысады, — деді ол жігітті ж?батып. — Асы?па, иттер андыздап со?ынан т?скенде ?ана, к?кжал ?ас?ыр біртіндеп ??ртады…
Жігіт жауап ?айыр?ан жо?. Енді біраз ж?ргеннен кейін ?алы? ?ол Ілені? бір жалпа? ??іріне келіп аттан т?сті. ?скер кешкі асын ішіп, азыра? к?з шырымын алсын деп б?йырды Абылай. Заматта ?остар тігіліп, ?р жерде ?азандар к?теріле бастады. Біра? жауынгерлерді? т?рінде ре? жо?. ?аш?андарына ?орлан?андай мойындарына су кетіп, иы?тары салбырап, ?р жерде топ-топ боп жиналып, к?бір-к?бір с?йлеседі. Абылайдан р??сат алып, Т?ті?ара мен К?теш жырау осы ж?деген топтарды? арасына барып, к??ілдерін к?термек болды.
?аза?ты? шыр?ай сал?ан ?н шы??ан жерге заматта жиналатын ?деті. Бір оша?ты? жанында отырып Т?ті?ара «алты ?ырды? астынан естілетін» к?шті даусымен бір ай?айлап ап, термені желдірте ж?нелгенде, ?р жерде шо?ырланып асты? пісуін к?тіп ж?рген жігіттер, лезде сол ма??а жинала ?алды. Жырау осы ?рыста к?зге т?скен жігіттерді? ерлігін айтып, ж?ртты? жабы??ан к??ілін к?теріп-а? тастады. Енді к?п арасынан:
— У? п?ле! Жігіт болса? Малайсарыдай бол!
— Япырай, ?аракесек ?апан ?андай мерген еді!
— Уа, Б?генбай батыр?а кім жетсін! Алты алашты? айдары ?ой!
— Ойпырмай, ш?ршітті ?ырамыз деп ж?ріп, к?п ?ызы?ты к?рмей ?алыппыз ?ой, Т?те-еке, ?лгі жуан ?ытай сыпайыны? ?алай ?аш?анын ?айтадан айтып бері?ізші!
Т?ті?ара жырау екі к?зі оттай жайнап, термеге ?айта басты.
Жуан ?арны іркілдеп,
?ытай ?ашып келеді.
?зірейілдей зіркілдеп,
Жабай ?уып береді.
О заман да б? заман
М?ндай ?ызы? кім к?рген
Сан б?йгеде ж?лде ал?ан
Шабысы со??ан желмен те?,
Аты шулы Керт?бел,
?алды кейін жете алмай,
Жуан ??рса?, май бас?ан
Сыпай кетті ??тылып,
?аш?ан кезде, жігіттер,
Б?л ш?ршіттен кім ас?ан!
Осыны? алдында ?ана иіндері т?сіп, салбырап отыр?ан ж?рт м?з-мейрам боп, дуылдасып ?алды.
— О, ері?-ай!
— Шіркінні? жаныны? т?ттісін ?арашы, Керт?белге де жеткізбей кеткен.
Оша? басы ду-ду к?лкі…
… Біраздан кейін жігіттер астарына то?ымын, бастарына ерін жастанып, т?тті ?й?ыны? ??ша?ына енді. Б?дан мы? жыл, екі мы? жыл, ?ш мы? жыл б?рын да ата-бабалары д?л осылай ?йы?та?ан. Ежелден келе жат?ан осы к?не халы?ты? етін жеп, с?йегін м?рнынан шы?арып тастама? боп, ?ытай айда?ары ?аза? даласына д?л осылай сан рет кірмек бол?ан. Біра? ?р?ашан да бас?ыншы жауды? к?рек тісі быт-шыт боп сынып, ма?дайлары тас?а со?ылып, Жо??ар ?а?пасыны? тар шат?алынан ?зер ?тіп, талай рет кейін шегінген… Жыраулар б?гін ата-бабаларыны? сол ерлігін жас ?рпа??а жыр ?ып тол?ады. Жырау с?здері миларына ?он?ан жігіттерді? т?сіне айда?арлар кіріп, кейбіреулері шошып оянып, алдаспандарына жабысты…
Олар та? саз бере, ?лемді тітірете к?н к?ркіреп, шелектеп жау?ан жа?бырдан оянды. Абылай бар ?олын тез ат?а ?ондырып, ??йып т?р?ан ?алы? жауын- ?а ?арамай, жол?а шы?ты.
К?н шы?а жа?быр басылысымен ?осын буыр?ана а? к?бік атып, долдана тасы?ан ?зенге кеп тірелді. Тасы?ан ?зенні? т?рі адам шошырлы?, ж?дыры?тай тастарды шыр к?белек айналдырып ?а?па?ылша ?а?ады. Алдарында ?ткел бермес долы ?зен, арттарында ?ытайды? ?алы? ?скері, ж?рт да?дарып ?алды. Осы кезде мы? жауынгерімен Батыр Баян кеп ?осылды. ?аза? жігіттері та? ата ?ытай шебіне тиіпті. Б?ларды? аз екенін біліп ?ал?ан Чжао Хойды? атты ?скері ?арсы шауыпты. ?йтеуір жер жа?дайын жа?сы білетін ?аза? жігіттері, ж?бын жазбай ?рыса шегініп, ??тылып кетіпті. ?ытай ?у?ыншылары со?дарына т?сіп, тек ?алы? жауын бастал?ан со? ?ана кейін ?айт?ан к?рінеді, С?йтіп ?аза?тарды? ?аш?аны ?ытайлар?а м?лім боп ?апты. Б?ларды ?ытайды? к?п ?скері ?айтадан ?ууы м?мкін. ?ауіп ?р са?ат сайын к?шейе берді. Оны? ?стіне тасы?ан ?зен ?айтатын емес, арнасынан асып, б?рын?ысынан да бетер ??тырына бастады. Ж?рт б?л араны «К?ркіреуік» деп бекер атама?ан екен, а? к?бік ат?ан тол?ындары г?рілдей ?кіріп, адамны? ?арадай з?ре- ??тын алады. ?алы? ?ол долы ?зен мен жау ?скеріні? арасында ?алып, ?атты ?ысылды. Міне осы кезде Т?ті?ара ал?а ?арай суырыла шы?ып, домбырасын безектете, са??ылдап ?оя берді.
?амысты? басы майда, т?бі сайда,
Ж?нібек Ша?ша? ?лы болат найза.
Алды?нан су, арты?нан жау ?ыс?анда,
Ер жігітті? ерлігі осындайда!
Б?кейді айт Са?ыр менен Дулатта?ы,
Дербіс?лі, Ма?дайды айт ?ыпша?та?ы,
?зге батыр ?айтса да бір ?айтпайтын.
Сары менен Баянды айт Уа?та?ы.
А?ашта биікті айтса? ?ара?айды айт,
Жігіттік, ерлікті айтса? Б?генбайды айт,
Найзасыны? ?шына жау мінгізген
Еменалы Керейде ер Жабайды айт! —
деп батырларды? аруа?ын ?оз?ап, ?зенге т?сі?дер деп ?ран тастады.
?оянды ?амыс, ерді намыс ?лтірген. Аты атал?ан батырлар тасып жат?ан ?зенге т?суге ы??айлана бастады. Б?рінен б?рын, ?стіндегі ауыр киімін де шешпестен, долы а?ыс?а бірінші боп Батыр Баян ?ойып кетті. Абылай о?ан ?арап т?рып: Батыр Баянны? кеше шегінген ?скерге ?ал?ан боп ?зі с?ранып ?алуынан, б?гін тасып жат?ан ?зенге ж?рттан б?рын т?суінен, аяулы батырды айдап салып ж?рген — жал?ыз інісі Нояннан айрылып, ?лі жазылма?ан ?асіреті екенін ??ты.
Батыр Баянмен ілесе аты атал?ан батырлар су?а т?се бастады. Олар?а ?зге жігіттер де ?осылды. С?йтіп ?алы? ?ол аман-есен ?зеннен ?тті. Б?лар бергі бетке шы?ып, ?стеріндегі киімдерін кептіріп жат?ан кезде, К?ркіреуікті? ар?ы бетінде Чжао Хойды? атты ?скеріні? барлаушылары да к?рініп ?алды.
— ?зенні? бергі бетіне бірде-бір ш?ршіт шы?ушы болмаcын! — деп Абылай та?ы да Батыр Баянны? мы? жігітін тастап, ?зі ?алы? ?олмен ал?а ?арай ж?ріп кетті.
Біра?, б?ларды? со?ынан сол к?ні де, келесі к?ні де ешкім ?уып келмеді. Ар?ы бетке жіберілген барлаушылар: б? жа?та ша?ын ?олмен ?ал?ан ?алыпты. Ал ?ытайды? бас?а бар ?скері ?здері жа?ында ?ана
