— Шы?ыс Т?ркістанда?ы елді? бас к?тергенін мен білген жо?пын! — деді, адамны? ??менінен ?тетін ?ткір к?зін жалт еткізіп.
«Б?л хабарды е? алдымен сен естуге тиіс емес пе еді??» дегенді ?ркім іштерінен ойласа да, батылдары барып сырт?а шы?ара алмады.
«Та?ана?» ке?есінде ?аза? елі ?ытаймен со?ыспайтын боп шешілді. Келісім с?з ж?ргізгелі ?ытайды? ресми елшілері келгенін ?білм?мбет ханны? ?зі хабарлады. Біра?, ?білм?мбет ханны? айтып отыр?аны — Абылай с?лтанны? ойы екеніне де ж?рт шек келтірмеді. Ш?ршітпен келісім с?зді? басталуына ?арамай к?ктем шы?а ?ш ж?зді? жігіттерінен ?лкен ?ол жинау керек деген хан т?жырымы да Абылайдан шы?ып отыр?аны белгілі еді.
— ?алы? ?ол ш?ршіттерді де тежеп отырады, — деді Абылай, — ?о?ан билеріні? де т?убасын ?мыттырмайды. Естуімше, Ерден мен Н?рбота билер Ташкент т?біне к?п лашкарларын шо?ырлап жат?ан к?рінеді… Келер жаз?а дейін біз дайын т?руымыз керек. Ет б?зылса т?з себесі?, т?з б?зылса не себесі?? Жау жа?адан ал?анда кермек татып не табасы?? ?апылыста жинала ?ою?а, жер шал?ай.
?ш ж?зді? «игі жа?сылары» Абылайды? б?л ?сынысын ?зер дегенде ?абылдады. ?йткені Абылайды? ?ол астында м?ндай ?скерді? болуы ?айда апарып со?атынын олар жа?сы т?сінетін еді.
…Ке?ес бітісімен ж?рт елді-еліне тарады. Е? алдымен жері алыс Кіші ж?зді? сарбаздары ?з мекендеріне беттеді. Содан кейін ?лы ж?зді? батырларын, Орта ж?зді? де Тор?ай, Ыр?ыз, Баянауыл секілді алыстан келген жаса?тарын ?оныс- тарына ?айтарып болып, Абылай енді ?зіні? ?арама?ында?ы Ар?ын жігіттерімен К?кшетау?а сапар шегуге дайындала бастады. Б?лар ж?реміз деп ат?а ?он?алы т?р?анда, орда?а ?ос атты шабарман келді. Ол ?білм?мбет ханны? алдына кеп тізе б?кті.
— Хан ием, Лепсі ?зеніні? бойында?ы он мы? ?й Садыр ?ндижан т??ірегіндегі а?айындарына к?шпек боп жатыр!
— Неге? ?андай себебі бар? — деді Абылай даусы ?аттыра? шы?ып.
Найман?а жататын Садыр руы ?ытай басып ал?ан б?рын?ы жо??ар тайпасыны? жерімен шектес т?ратын. Шабарман Абылай?а б?рылды.
— Есі? барда елі?ді тап дейді Тасболат батыр. «А?табан ш?бырындыда» ?алма??а жем бол?андай, б?л Садыр енді ?ытай?а жем бола алмайды дейді.
— Лепсіге жеткен ?ытай, ?ндижан?а жете алмайды деп ойлай ма екен.
— Онысын білмедім. ?о?ан жа?ынан кісі келіпті. Сендерді ?ытай ??ртпаса, Ар?ын ??ртады деп, Н?рбота би кісі жіберіп аз?ырып жат?ан к?рінеді.
— Ар?ын ??рт?аны ?алай?
— ?білм?мбет ханды да, Абылай с?лтанды да Ар?ын еліні? адамдары дейді.
— Сондай с?зге Тасболат батыр ??ла? ?ойды ма?
— ??ла? ?оймаса к?шер ме еді? Жайшылы?та салма?ты Абылай к?йіп кетті.
— Солай де! Ар?ында?ы ?шін менен алма? болса, к?рсетейін мен Садыр?а Абылайды? сойылын! — Ол есік алдында т?р?ан н?керді? біреуіне, — ша?ыр Б?генбай мен Сырымбетті. ?онсын ат?а ?алы? ?олымен! — деп б?йырды.
Ордада ба?анадан бері ?ндемей отыр?ан Б??ар жырау:
— Сабыр ет, с?лтан, — деді. — Ел к?йінсе де ер к?йінбес болар. Бір жа?ы ?ытайдан, ?ала берді сендерден ?оры??ан Садырды шап?анда не таппа?сы?? ?ол жіберуді? ?ажеті болмас, он жігіт ?осып бер, ол ??тыр?ан Найманмен ?зім барып с?йлесейін. К?нбесе амал жо?, сойылы?ды сосын ?олданарсы?.
— Жырау д?рыс айтады. — деді ?білм?мбет хан. — ?о?ан жеріне бір ша?ыра?ты да жіберуге болмайды.
Б??ар жырау ?асына он жігіт ертіп, ?о?ан ханды?ына к?шкелі жат?ан, Лепсі ?зеніні? Бал?аш?а ??ятын са?асында отыр?ан он мы? ?йлі Садыр руына ж?ріп кетті.
Найман тайпасыны? бір тарма?ы Садыр руы «А?табан ш?бырындыдан» б?рын Талас пен Арыс ?зендеріні? арасында?ы ?аратау ?ойнауында к?шіп ж?ретін. ?улиеата?а таяу Келте?ара ары?ы, Б?рындай ?зеніні? ар?ы жа?ында?ы ?шащы ?ойнауы б?ларды? келіп-кетімді ?онысы. Б?рындай ?зеніні? бойында «Садыр-М?рде» деп атал?ан жер — б?л руды? аталары ?ойыл?ан зират еді. Сыр бойыны? бір ?уа?шылы? жылы осы руды? ата?ты батыры Ж?март ?зіні? ?арама?ында?ы то?ыз аулымен к?шіп, жайлау?а Ар?ын руыны? ата мекен жері Ар?ынаты тауларына барады. Ар?ындар б??ан ана ?лытауды жайла?ан Ба?аналы туыстары?а к?ші?дер деп, жер бермейді. К?шпен ?лытауды? бергі ?ойнауына ?уып салады. Ашу ?стінде Ж?март батыр Ар?ын жаса?ыны? батыры А?мырзаны ?лтіреді. Содан кейін Ар?а?а к?шуін ?ойып, енді Б?рындай ?зеніні? бойында?ы ?лкен т?ра, Кіші т?ра деген кіші-гірім тауларды ?ыс ?ыстауы етіп, жаз ?улие етегіндегі Талас ?зеніні? ш?райлы ?ойнауын жайлайды.
«А?табан ш?бырындыда» ?алма? ?олынан то?ыз баласымен Ж?март батыр ?леді. ?ыры? мы? ?йді? он бес мы? ша?ыра?ы ш?бырып, ?ндижан жеріне ?тіп кетеді, ал ?ал?ан он мы?ы Лепсі ?зеніні? бойында?ы жо??ар Алатауыны? ?ойнауына к?шеді. С?йтіп ж?ргенде, Ж?мартты? ?лде?алай тірі ?ал?ан Тасболат деген баласы ер жетеді. Енді ?ке орнына, м?нда ?ал?ан он мы? ша?ыра? Садыр?а сол ие болады. Тарба?атайдан ?ытай ?скері т?сіп келе жат?ан дегенді естісе де, ол Абылай жина?ан ?ол?а ?осылма?ан. Бір кезде ?кесіне Ар?ынны? жер бермегенін кек т?тып, ?зін аз?ырып келген Ерден мен Н?рбота биді? елшісіні? с?зіне еріп, ?ндижан?а к?шпек болады. Б?л хабарды к?ршілес отыр?ан — Тобы?ты руыны? шабарманы ?келген.
Серіктерімен Б??ар жырау Тасболат батырды? аулына жеткен кезде, к?н бесіндіге таяп ?алып еді. Ел т?йелерін ?омдап, ?йлерін жы?ып, к?шкелі жат-?ан-ды. Битке ?кпелеп тонын от?а сал?ан Тасболат?а ашулан?ан Б??ар жырау аттан т?спей, жанында?ы серіктерімен батырды? ?йіні? сыртынан кеп, к?рі домбырасын ?а?ып-?а?ып жіберіп, ай?ай?а басып еді.
«Садыр, ?айда барасы?,
Сарысуды к?белеп?
Сен ?ашса? да мен ?ойман
Ар?ыма?ым жебелеп.
Енді алды?нан шы?айын
?ар, жа?бырдай себелеп,
А?мырзамды ?лтірді?
А? сойылмен т?белеп.
Уа, сен танымай кетіп барасы??
Мен Ар?ын деген арыспын,
Азуы кере ?арыспын.
Сен б?зау терісі ш?ншіксі?,
Мен ?гіз терісі талыспын.
Абылай алдында сен бітсе?
??дандалы таныспын.
Абылай алдында бітпесе?, —
Атасын білмес алыспын, —
деп Б??ар жырау, к?шпе деп а?ыл айтуды? орнына Садыр ?олынан ?лген еріні? ??нын с?зге тиек етіп, жырын ыз?арлы ?нмен то?татты.
?й сыртында келіп т?р?ан ?ш ж?зге м?лім Б??ар жырау екенін біліп, ?лі де болса к?шерін де, к?шпесін де шеше алмай, ?йін жы?пай отыр?ан Тасболат сырт?а шы?ты. Б??арды? ??н с?рап келгені жай сылтау екенін ?рине, б? да ??ты. Жырауды ?олты?тап аттан т?сірді, ?йіне алып кіріп, ?ошеметтеп к?рпе т?сеп, т?рге отыр?ызды. Амандасып бол?аннан кейін, Б??ар жырау:
— Жар?ыным, б?л ?ай к?шу? — деді ?лі де сабасына т?се алмай.
— Ш?ршіт келе жатыр дейді ?ой, — деді Тасболат ойлана, — ?аш?ардан ?аш?андар бар…
— Ш?ршіт келе жатса, Абылай бар емес пе?
— Ар?ы беттегі елді ш?ршіттер тып-типыл ?ып ?ртеп жіберіпті. ??діретті болса Абылай сонда ?айда ?ал?ан?
— Ар?ы бетке шы?ып ш?ршіттермен со?ысу?а ?лі ерте… Ж?рт ?ашты деп, батыр ?ашпас болар…
— ?ашпалы?…Сонда не ?тамыз?
— Батыр Баян м?ндай с?ра? бермес еді. ?не, ол хал?ы ?шін жанын пида еткен жо? па?
