«Кеше мені? басымда?ы ?алпа?ты атып т?сірген сенсі? бе, жігітім?» — деп с?рады.
Мыл?ау борды алып жазумен жауап ?айырды.
«Менмін».
«Мергендігі? ?шін к?п рахмет!»
«Рахметті е? алдымен жазмышы?а айт».
«М?лікпен екеуі? ?айдан келді?дер?»
«?о?аннан…»
«Кім жіберді?».
«Ерден мен Н?рбота билер».
«?андай шаруамен?»
«?о?ан билері сенен ?ор?ады».
Абылай «жа?сы» деп, басын изеді. Ол т?регеліп е?гезердей ?збек ??лына ?зіні? керегеде ілулі т?р?ан ??ндыз жа?алы шапаны мен камшат б?ркін кигізді. Серіктеріне ??лды ?зіні? ?а?аз к?шіретін хатшысы етіп алатынын айтты. К?п кешікпей ?о?ан жа?ына Абылайды? бес жігіті ж?ріп кетті. Олар ?здерімен тілектес саудагерлер ар?ылы, мыл?ауды? ??лды?та ж?рген екі ?лын сатып алу?а тиісті еді…
… К?н ?ясынан к?теріліп те ?лгірген жо?, Жо??ар ?а?пасыны? бергі бетінен д?ркін-д?ркін ай?ай-шу естілді. ?ытай жа?ына жіберген Абылайды? ерт?лелері, т?нде Фу Де мен Чжао Хойды? ?скеріні? ?осыл?ан хабарын алып келді.
— Келген к?шті? негізі атты ?скер, — деді барлаушылар. — Аттары да б?рын?ыдай емес, ?аза?ы жыл?ы. Шамасы, ?аш?ария мен ?лы ж?з ауылдарынан тартып ал?ан секілді…
— Дегенмен жаяу ?скері к?п ?ой, — деді Абылай барлаушылар жаса?ыны? басты?ы Се?гірбай батыр?а ?арап, — д?л б?гін олар майдан?а шы?а ?ояр ма екен, ?алай ойлайсы?…
— Жо?, б?гін олар ?рыс?а шы?а алмайды. Алыстан шаршап келді ?ой. Ал кешегі со?ыс?а ?атынас?андары олардан да жаман шарша?ан. Т?нде екі мы??а жуы? ?лік жинапты, о?ай ма… Ал ?азір олар ?азан к?теріп, тары орнына, б?гін екі есе етіп к?ріш салып жатыр… Б?нысына ?ара?анда Чжао Хойды? ?скеріні? аман-есен жеткенін тойлама? т?різді. Бізге ?арсы тек шамалы ?ал?ан ?ойма? ойы бар.
— Жа?сы, — деді Абылай. — Мені? Ордама мы? басы батырларды тегіс ша?ыры?дар…
Се?гірбай алды??ы шепке кетті. Жан-жа??а ?олбасшы батырларды жинау?а шабармандар ж?нелді.
… Абылай Ордада жападан-жал?ыз отырып, ?алы? ой?а шомды. Ерте? та?ерте? не істеу ?ажет, соны б?гін шешуі керек. Абылай ?алай шешсе, та?ерте? а? бура солай ?арап жататын болады.
?ыр?ын ?рыс бастал?алы, міне бірнеше к?н ?тті. ?ырыл?ан ш?ршіт бізден он есе к?п дейік, біра? Фу Де ме Чжао Хой?а ол дым да емес. Ал ?аза? еліне келсек… «А?табан ш?бырындыдан» бері ?лі б?рын?ы санымыз?а жете алмай келеміз. Бізге ?рбір жігіт ?ымбат. Жарайды, Фу Де мен Чжао Хойды? осы екі ?олын же?сін-а?, сонымен со?ыс біте ме? ?ытай бо?дыханы ?шінші, т?ртінші, бесінші, алтыншы ?олын жібереді… Жо?, ?азір ?аза? еліні? ?ытайды? мы? басты айда?арына ?арсы т?ра алар д?рмені жо?… Ол айда?арды? ?олына т?скен ?аза? рулары ?зірге шыдай т?рсын…Тірі ?алу ?шін суыр болып жерге кіріп, таутеке боп ??з?а шы?сын, ?йтеуір, ??рып кетпеуді? жолын іздесін… Ал, ?азір бізді? борышымыз неде? Ш?ршітке ?аза?ты? о?ай жау емес екенін к?рсетіп, ?скерімізді аман-есен елімізге ?айтаруымыз керек. Ш?ршіт со?ымыздан ?ума? болса, сонда к?рсін бізді? к?шімізді. ?рине, а?ылы су боп кетпесе бізді ?умайды… ?умаса те?бе-те? т?скен боп айрыламыз…
Ал ?скерімізді ?айткен к?нде де аман са?тауымыз ?ажет. ?о?ан билері М?лікті бос?а жіберіп отыр?ан жо? ?ой. Оларды? ойы ап-ай?ын: ш?ршіттер ?аза? жауынгерлерін ?ырып жат?анда, с?р?ия М?лік ?аза?ты? болаша? ханын ?лтіреді… сол кезде ?о?ан ?міршілеріне кім ?арсы т?ра алады? Баз бая?ы ?аза? елін талан- тараж етіп, талап алма?. ?рине, ?о?ан билері ?здеріне е? ?олайлы жерлерді к?ні б?рын белгілеп ?ой?андары да м?лім, ?йтпесе Арал те?ізі т?сында оларды? жаса?тары текке к?рінбесе керек-ті. Ш?ршіт шап?ыншылы?ы оларды? ойына да келер емес. Алла-та?ала ?зінен ?зі са?тап ?алатындай к?реді. Ш?ршіт пен ?о?ан ?миратыны? ортасында ?аза? ?олдары т?р. Надир-шахты? Хиуада?ы ??лдары да ?ытай айда?арыны? бар екенін естерінен шы?ар?ан. Бар айналдыратыны ?аза? елі. Бізге тиіспеген, к?з алартпа?ан бір к?ндері жо?. ?ытай бо?дыхандары алда-жалда ?аза? ?скерін ??рта алса, ш?ршіттен б?лар аман ?ала ма? ?гізге ту?ан к?н б?зау?а да тумай ма? И?, с?йтеді. Ал, кенет олар бізбен біріккен к?нде де, ?ытай айда?арына ?о?ан мен Хиуа да т?теп бере алмайды… Сонды?тан ?зірге…
— Б?гін т?нде біз кейін шегінеміз, — деді Абылай, батырлар ?скери ке?еске жиналып бол?ан со?, — артымызда ?у?ыншылар?а т?теп беретін болмашы ?ал?ан ?ана ?алады.
?й іші тына ?алды. Ызы?дап ?ш?ан масаны? дыбысы ?ана естіледі. Батырларда ?н жо?…
— Б?нымыз ?ашу ?ой! — деді ?аракерей ?абанбай ?натпа?ан пішінмен.
— И?, солай десе де болады, — деді Абылай саспай. — Біра? б?л ?аза? батырларыны? ажалдан ?ор?ып ?ашуы емес. ?скерін са?тауды? амалы.
— Б??ан біз т?сінерміз-ау, — деді ?анжы?алы Б?генбай, — со?ымыздан ерген ж?рт не дейді?
— Дер кезінде шегінбесек, енді жиырма к?ннен кейін, тек сіз бен біз ?ана тірі ?алармыз. Оны? ?зі де не?айбыл, — деді Абылай, — ?лік жинаушылар кешегі ай?аста жеті ж?з кісі ?лді деген хабар ?келді. Алды??ы к?ні алты ж?здей жігіт ?аза болды… К?нде осындай шы?ын етсек сана?дар, ?анша к?нге жетеміз?..
— Абылай с?лтан ж?н айтып отыр, — деді Ж?нібек тархан ?амшысын алдына тастап, — шегіну керек. Біра? ?ай т?с?а барып бекінеміз? Соны а?ылдасайы?.
Мыс?ылшыл ?анай мырс етті.
— Тор?ай?а тартамыз. ?ытайдан ?ашса?, ар жа?ында Орынбор бар.
Ш?ршітпен бетпе-бет кеп шай?асуды ?ана білген кейбір ?аза? батырларыны? б?л о?и?аны тере?ірек ойлау?а ?релері жетпей ж?рген-ді. С???ыла ?анай к?п адамны? ойын айтып сал?ан. Осы отыр?андарды? кейбіреуі Абылайды? Россиямен жа?ындасуын ж?н к?рмейтін. Тіпті оны айыпты санайтын. Б?лар ?алай десе олай десін, Абылайды? к?з алдынан жа?ында ?ана болып ?ткен жо??арларды? ?анды ?ай?ылы халі кетпейтін. ?тте? не керек, жа?а ?йел патша ?зіні? империясында не болып жат?анын ?лі ??а ?ой?ан жо?. Соны? салдарынан Абылай да ш?ршітті? сазайын тарт?ыза алмай отыр.
— Ж?, жетер! — деді ол а?ыр?ы кесімін айтып, — ?аза? еліні? та?дырын к?кпар?а салатын заман емес. К?кше те?ізге дейін шегінеміз. Одан ?рі бармаймыз. Ал шегінген ?скерге ?ал?ан боп, ?з жігіттерімен бір батыр ?алсын!
Абылайдан батырлар ?й?арымынсыз ?зілді-кесілді жарлы? естіп к?рмеген ?олбасшылар не дерлерін білмей, абыржып ?алды. Ешкімнен а?ыл с?рамай, б?лай б?йыра с?йлеуі оны? ел тізгінін ?з ?олына біржола ал?анын а??арт?андай еді. М?ндай ?ылы? тек ?лкен Орда ханына ?ана лайы?ты болатын. Батырлар осылай абыржып отыр?анда, Батыр Баян:
— ?скер со?ында ?алу?а мен бармын! — деді.
Абылай орнынан т?регелді.
— Онда с?з осымен бітті. Жары?ты? а? бура ?алай ш?гіп жатыр екен, енді соны к?релік…
А??ры? шетінде жайылып ж?рген а? бура келе жат?ан кісілерді к?ріп, бері беттеді. Абылай «бурашым, бурашым» деп еді, бір тізерлей барып, К?кше те?ізге ?арай басын бере ш?ге бастады…
… Екі жа?ты? негізгі к?ші т?гіл ?атынаспа?анмен, б?гін та?ы ?ыр?ын ?рыс болды. Тек ымырт жабыла, Абылайды? б?йры?ы бойынша, ?аза?ты? ?алы? ?олы кейін шегінді. Беттерін Ілені? т?менгі са?асына б?р?ан ?алы? ?скерді арт жа?ынан ?ор?ап, ?зіні? та?даулы мы? атты ?олымен Батыр Баян ?алды. Б?лар бос жат?ан ж?ртты? ?р жерінен от жа?ып, ?скерді? шегінгенін жау?а сездірмеу ?шін алдамшы к?рініс жасау?а кірісті…
Негізгі ?ол Бал?аш?а ?арай он бес ша?ырымдай ?ткенде ?ана, жігіттер арасында к??кіл шы?а бастады.
— Сір?, біз шегініп бара жат?ан т?різдіміз ?ой.
— Т?н ішінде осыншама жедел ж?ргенімізге ?ара?анда, шегіну былай т?рсын, ?ашып бара жатпаса? нетсін.
— ?ашса?, ?ашып бара жат?ан да болармыз. Олар тым к?п ?ой.
— К?п деп жо??ардан ?аш, ?ытайдан ?аш… ?бден су ж?рек боп ?летін болды? ?ой тіпті.
— ?ндеме, шыра?ым. Біз шегінгенмен, ш?ршітті? ?олында ?ал?ан ел ереуіл шы?арып жатыр деседі…
— Оны Абылай біле ме екен? ?аш?ар, ??лжада?ы ?й?ыр мен ?аза?тар бас к?теріпті…
