Ожарды? атын естігеннен-а? Таймас елере ?ал?ан.
— ?ай Ожар? — деді ол кенет с?рлана т?сіп.
— ?убетті? Ожары.
— Ол с?м б?л жа?та ?айдан ж?р еді?
— Омбы аба?тысынан ?ашып шы?ып, Тайжанны? ?ызымен бірге бізге келіп ?осыл?ан, — деді Кенесары.
— Мар??м Тайжанны? ?ызы бар ма еді?
— Орыс ?олында к??дікте ж?рген ?ызы бар екен. ?келеріні? жолдасы деп Ожар?а ерге шы?ыпты.
— ?-?!
— Ожарды неге с?м деді??..
— Б?л бір ?за? о?и?а… Кенеке, со?ынан айтармын, — Таймас Наурызбайды? жігіттеріне ?арады. — Тайжанны? ?ызы ?айда?
Шеткерірек т?р?ан жата?ан ?ара жігіт жауап берді.
— Осы ауылда. Анау шеткі а? отау соныкі.
— Япырмай, ??..
Б?л кезде к?н де батып кеткен. Ымырт ?йіріліп ?ара??ылы? т?се баста?ан. Кенесары ?лденені ойлап с?л т?нжырап т?рды да:
— Байтабын мерген, алыс жолдан ?айтты? ?ой, бір-екі к?н демал, сосын ма?ан со?арсы?, — деді, — с?йлесетін шаруа бар.
— ??п.
Кенесары ауыл?а ?арай беттеді. ?зге ж?рт со?ынан ерді. Тек Байтабын ?ана орнынан ?оз?алмай т?рып ?алды.
Кенесары ордасына келгеннен кейін Таймаспен екеуі о?аша отырып, ?за? с?йлесті. Тайжанны? жал?ыз ?ызыны? ?келерін жау?а ?стап берген адамны? ?ойнында жатуын екеуі де с?мды? к?рді. Кісі жіберіп Алтыншашты орда?а ша?ыртып алды. Таймас ?инала отырып, уылжы?ан жас бала мінезді Алтыншаш?а к?йеуі Ожарды? кім екенін айтып берді. Бір ?ажабы, жас келіншек е?ірей жыламады, «мені одан ??т?ара к?рі?дер» деп жалынбады. Тек суы?тан ?алтыра?андай дір-дір етіп, тоста?андай м?лдір к?зінен екі-?ш тамшы жас домалап кетті. Осылай ?оз?алмай ?за? отырды да, ?лден уа?ытта барып, керегеге к?зін аудара шиедей ?ызыл еріндерін с?л ашып:
— ?зім де сондай бір с?мды?ты сезіп ж?р едім, — деді. — А?ажан, к?м?німізді? бетін ашты?ыз. Ал ?кем мен Сейтен к?кем ?шін Ожар ?лі ма?ан жауап береді. О?ан кегімді жібермеске алдары?ызда ант етемін!
— ?ара?ым, — деді ба?анадан бері Алтыншашты? с?лулы?ы мен ?стамдылы?ына та? ?алып отыр?ан Кенесары. — Кек алу — еркекті? ісі, а? сауса?тары?ды ?ан?а малма! Тайжан мен Сейтенні? ??нын ?зіміз де аламыз.
— Жо?, — деді Алтыншаш тіл тартпай, — к?кетайлар, б?л кекті ?зіме ?алдыры?ыздар!
Талдырмаш жап-жас келіншектен Кенесары ??р ?ана ?айсарлы? емес, ?келеріне деген бір м?лдір таза сезімді бай?ап ?алды.
— Мейлі?, — деді кенет ол, — тек ?апы ?алып ж?рме.
Ал Байтабын мана т?бе басында ?н-т?нсіз отырып ?ал?ан-ды. ?ткен-кеткенді елестетіп, ?иялы к?к бетінде ж?зген айдай ?за? кезді. С?лтан т??ымы ?ара?а ?ыз бермейді екен, Тіленшіні? ерке ?ызы Д?меткенді Байтабынны? ?кесі ?ожы?а ?алай бергенін кім білсін, ?йтеуір осы ел аузына іліккен жау ж?рек ?кені? ар?асында Байтабын да б?ла? ?сті. Сол ?кеден он жасында ?алды. Содан бері не к?рмеді? Он алтысында ат жалын тартып мініп, на?ашысы Жоламан батырды? со?ынан ерді. ?азір жиырма ?ште. Осы жеті жылды? ішінде ат ?стінен бір т?скен жо?. Талай ?анды ?рыс?а ?атысты. Сан м?рте ажал деген аш арыстанны? аузында болды. Сонда… Осыншама шыбын жанын ж?лдеге тігердей б??ан не жо?? ?лде малын, д?улетін, ба?ын ?ор?аймын деп жан таласып ж?р ме? Жо?. Бар малы — астында?ы жал?ыз аты. Д?ние-м?лік деген тіпті ныспысымен жо?. ?кеден ?ал?ан ?азына — шешесі Д?меткен паналап отыр?ан жал?ыз ?араша ?й. Сонда б?л ?лділермен неге жауласады? Байтабынды алыс-ж?лыс?а айда?ан екі арман. Бірі бота к?з, ойма? ауыз А?б?кен. Б?кіл Кіші ж?зде ажарына жан те? келмес, айдай толы?сы?ан с?луды алу ?шін Байтабын?а ??р Жоламан батырды? жиені болу жеткіліксіз. Хор ?ызын тек періштелер ?ана ??шады. Ал А?б?кен секілді с?лу?а ?ол созу?а ж?рттан ас?ан д?улеті?, немесе к?пке ?йгілі ата?ы? болу керек. Д?улет о?ай ?ол?а т?спейді, ал ата?… Ол ер жігітті? ?зіні? ?олынан келер іс. Ба? уыс?а сыйма?анмен, ата? уыс?а сыяды. Жауы?нан жас?анбас батыр болса? ата?ты? ?зі келеді. Тек д?шпаны?мен алыса біл. Байтабынны? ?йгілі жан болуын А?б?кенні? ?зі де тілейтін т?різді. Сол себептен емес пе, б?ны? ?осылайы? деген тілегіне А?б?кен со??ы кезге дейін «?лі ерте, сен е? болмаса ж?рт аузына ілігетіндей халге жет», — деп келген жо? па? ?арадан шы?са да А?б?кенні? хан ?ыздарыны? арманын к?ксейтініне б?л жазы?ты ма? Бала жаста жа?сы к?рген албырт ж?рек ?ыз к?зіне ?адірлі болып к?ріну ?шін оны кейде к?зсіз ерлікке де жетектеген жо? па? ?рине с?йтті. Тек со??ы кезде ?ана Байтабын ?айнардай т??керілген т?ны? к?зге к?зі т?сіп кеткендіктен ту?ан б?л арманны? орынсыз екенін, ?ыз ?шін ерлікке ?мтылуы уа? ?рекет екенін т?сінді. Сол себептен де ?зі со??ы уа?ытта А?б?кенге ?згеше ?арай баста?ан жо? па? С?йген адамынан ерлік тілеген махаббатты? таза махаббат емес екенін а??арды емес пе? ?рине с?йтті. Шын жа?сы к?рген адам бірін-бірі сол т?р?ан ?алпында жа?сы к?реді. А?б?кендікі ?згеше арман, ?згеше тілек. М?мкін бала кезінде А?б?кен м?ны шын ?нат?ан шы?ар. Сер?азыны? ауылынан ?ашып шы??анында да Байтабын есінде бол?ан шы?ар, біра? ?згермейтін жан бар ма, ерлікті, ата?ты ?адір т?татын ?аза? д?ст?рі м?ны да ?згерткен болар. Оны айып?а санау ?ылмыс емес пе? Б?л жал?ан т?сінік кейде ж?рт ?адірлер есімді арда?тар А?б?кен т?гіл, ?мір ба?и ??лды?та ?скен, тек жо?шылы?пен ?ана к?зін аш?ан адамдарды да ?згертіп жатады. Ал с?лу жанды А?б?кенні?, с?йген жарыны? ?йгілі болуын жа?сы к?ретін А?б?кенні? бала жаста?ы сезімнен ?згеруі к?н? ма? К?н? деген к?нде де о?ан ренжіп, о?ан ашуланып, ?з ?мірі?ді ?ор еткенде не т?седі? Кім ренжиді, кім жылайды? ?асы? ?уанып, досы? ?кпелейді. Тек сені тап?ан ана? ?ана к?з жасын к?л етеді.
Ана! Аты? ?андай жа?сы. Байтабынды батырлы? жол?а сал?ан екінші себеп осы ананы? с?зі, ананы? тілегі емес пе еді? ?рине, солай.
И?, сол адуынды ?ара кемпір еді ?ой, б?л он алты?а жеткенде, ?ожыны? к?рі керт?белін алдына тартып: «?ара?ым, ел шетіне жау тиді, найза ?стар ер-азамат ат?а ?онып жат?анда ?ожы баласыны? шешесіні? жанында отыр?аны келіспес, ?ке?ні? атын жо?татпай на?ашы?ны? аулына бар», — деген. И?, осы с?зді айт?ан сол ?ара кемпір. Байтабын?а осыдан кейін «ана», «ел», «ту?ан жер» деген с?здер бір ??ымда болып кеткен. О?ан ту?ан жерін ?ор?аса — анасын ?ор?а?анмен бірдей. Еліні? т?уелсіздігін ?ор?а?аны — анасыны? тілегін орында?анына пара-пар. Байтабын бертін келе, осы Кенесары тобына ?осыл- ?аннан бері ?ана ?зіні? ту?ан хал?ына, кір жуып, кіндік кесіп ?скен жеріне ?андай ?ауіп т?нгенін аны? білді. Б?л ?ауіптен тек ел болып тізе ?осса ?ана ??тыла алатынын да т?сінді. Ол енді осы ел біткен біріксек деген тілекке шыбындай жанын, бар тілегін ба?ындырды. ?зге сезімні? б?рін былай тастады. Соны? ар?асында да Байтабын Наурызбай екеуін жауы?тыратын ?иянатын кешті. Ер намысын ел намысына же?гізді. «?ыз махаббаты деген алды?нан ?аша ж?нелген ?ызыл т?лкі емес пе, жете алмай ?алса? о?ан кім айыпты? Хал?ы? зары ж?регі?е шаншудай ?адал?ан ша?та, ?з ойымда?ым орындалмады деп к??ілі?ді сезімге булы?тыр?аннан не т?седі!?»
Байтабын ?иялы енді А?б?кеннен біржолата сусып, Алтыншаш?а ауды. Алтыншашты екі-а? рет к?рген. Біра? к?з алдында пайда бол?ан сурет ?ара??ы ме?іреу т?нде адасып ж?рген ша?ында к?рінген от т?різді к??ілін серпілтіп тастады. ?йтсе де біреуді? ?оса?ы туралы ойлауды? к?н? екенін Байтабын жа?сы біледі, сонды?тан ойламайын деп Алтыншашты? бейнесін ?зінен сан ?уды. Біра? онысына а?ыл?а бой бермес ?иял деген асау к?ш к?нбей-а? ?ойды. Жал?ыз ?алса-а? Алтыншаш ?асына жетіп келеді, сезімін еріксіз оятып, ?зімен бірге бір ?ажайып жасты?-шатты? д?ниесіне ала ж?неледі…
?азір де Байтабын осындай жа?дайда еді. ?зі жерде, ?иялы к?кте. Ай ба?ана ту?ан, ел жата баста?ан. Осы отыр?аным жетер енді деп Байтабын орнынан т?регеле беріп еді, кенет Алтыншаш бейнесі та?ы да к?з алдына т?ра ?алды. «Мен келдім ?ой, ?айда барасы??» — деп к?лкіге к?мілген к?міс тісін к?рсете еркелей т?бе басынан жібермеді. Байтабын кенет бойын билеп ала ж?нелген к??іл дауылын баса алмай, сезім кемесіне мініп, шатты? те?ізінде ж?зе берді. Жас батыр осындай топ жарып ?лан-асыр ?имыл етердей ?уанышты жа?дайда отыр?анда т?нгі сал?ын жел ?лде?айдан к?кірегін к?йдірген арманына шипа болар бір ?демі ?нді жеткізді. Ынты?а ты?дай ?алды. ?ыз ?ні. О?та-текте шы??ан дауыстардан т?менгі т?ста ?ыз- бозбала алтыба?ан теуіп жат?анын Байтабын ба?ана а??ар?ан. Біра? ?иялында пайда бол?ан Алтыншашты айдала?а жал?ыз тастап кетуге ?имай, ?ыз-бозбала ?уанышына м?н бермей ?зімен ?зі болып отыра берген.
