Слонца грэе, вецер вее, Па стэпу разносіць Тыя словы залатыя, — Да касцоў даносіць. Ўчулі людзі праўды слова, Засьпявалі ціха Аб тым зьдзеку, паняверцэ, Панаваньню ліха. Пан аконам — бочка піва. — Цівуны у злосьці: «Нуж-ма, хлопцы, жыва, жыва! Бо зьдзяром да косьці!» Сорам, сорам!.. Люд пакорны Галавой схіліўся… Пане, пане — гадзе чорны, Каб ты зь сьвету збыўся!..»Адна за аднэю праносяцца зьявы,Мігцяцца безупынна абразы,Нявольнічы побыт, і сьлёзы крывавы,I зьдзек глузаваньня, уразы… Туды, да няшчасных, у думцы сягае Пясьняр гэніяльны прыгону І Богу на небе любіць прысягае Народ свой — любіці да скону.
25. *** Эх, сягоньня…
Эх, сягоньня, ў гэту ночкуЯ ўцяку адгэтуль проч!Шэрым воўкам па лясочку,Хай дагоніць, хто ахвоч! Хай тагды сярод дарогі Станець хто — ня будзе рад: Чорны вуж абкруцідь ногі, Буду вужам, буду гад!Хай тагды шукаюць ў лесеЦёмных, вузкіх, воўчых троп!Як арол у паднябесьсе,Я ўзьлячу над земскі строп. Ў небе роўным, чыстым шляхам Яснай зоркай палячу І скачуся па-над дахам Роднай вёскі і ўскрычу:— Гэй, хто ёсьць тут! Люд галодны,Люд пакутны! Да мяне!Станьма, брацьця, ў шых паходны —Наша гора праміне. Досыць нам зь нядолі віці Ценкі жыцьця свайго пас, Слухай, люд: прынёс я віці, Хто за мною, брацьця? Час!Ўстануць, рушаць: «Проч з дарогі!Хто нам хоча заступіць?Мы пайшлі, мы, люд убогі,Ўсё узяць ці ўсё згубіць…» Думкі, думкі-звадыяшкі, Ах, ня мучайце мяне! Вам ўсё гульні, а мне цяжка, Мне няволя не міне…
26. На сьмерць
Памёр ты, татачка, ўспакоіўся навекі!На вочы сумныя насунуліся векі,Прыціснула іх сьмерць мацьней за чужанца.I вот айцаНя стала, родны мой, ад сьмерці тваяе.О, сьмерць бязь літасьці, ратунак ты і кара!Нашто ж яму, як тая чорна хмара,Заслонай вечнаю ты стала прад вачмі?Скажы, сьлязьміНашто пасквапілась радзіны ты мае?Ах, родны, блізкі мой! Гаротны і бяздольны,Жыцьцё сваё, той шлях, няўдатны і нявольны,Ты з больлю цяжкаю у сэрцы перабыўI свой згубіўАпошні стон, адзін, ў чужжсьцьве, ў цішы.
