Матчын дар

Конік цягне дробным трусам…
Даганяе, хоць і мусам,
Зраўнаваўся, — што рабіці!
«Што за дзіва?» — Паўлючонку
Падкальнула ў сэрца нешта.
Толькі трое, а дзе рэшта?
Два цыганы йдуць і жонка.
«Здрастуй, бацьку!» — гыркнуў збоку
Цыган доўгі, чарнатвары,
I другі за ім да пары,
I цыганка: «Скуль, здалёку?»
«Еду з торгу». — «А, вяльможны!
Падвязі да карчмы хоця,
Бо па гэтакай хлюпоце
Пехатой ісьці ня можна».
«Рад бы я, ды сам ты бачыш,
Што на колах, братка, цесна,
Не усядземся сумесна…»
«Эй, аб чым ты, бацьку, плачаш!
Цыган, пане, як вужака:
Хоць ўшасьцёх здалелі б сесьці!
А ля карчмы хочам зьлезьці, —
Не замучыцца каняка».
Не пасьпеў Баўтрук паўслова
Адказаць на просьбу гэту,
А мужчыны і кабета
Шась на колы Баўтруковы!
«Н-но! Гані сваю шаўлюжку!
Дадай ходу!» — I рагочуць,
Штосьць па-свойму там стракочуць,
Адабралі лейцы, пужку…
Буркнуў быў на тыя рэчы
Баўтрамей, дык — д’ябла дзеці! —
Ледзьве здолеў усядзеці,—
Так заштурхалі у плечы.
«Сядзь спакойна ты, зрабніна!
Кінь плявузгаць гэтта лішку:
Вып’еш ў карчме тры кілішкі,
I заплацім, што павінна».
Што ты зробіш? Няма волі,
Іх жа сіла, перамога,
Дзякуй толькі Пану Богу,
Не спаткалася іх болі.
Праз гадзіну, — час кароткі
Баўтрамею доўгім здаўся, —
Сьвет з ваконца паказаўся
У карчомцы пана Ноткі.
«Ну вот, бацьку, гаварыў ты!
Зараз зьлезем, купім гары
I заплацім тры таляры —
Мы ня любім жаднай крыўды».

III

Цесна ў карчме — ў бочцы мэрам
Селядцоў, людзей набіта.
Дымам лямпачка спавіта
Тытунёвым, едкім, шэрым.
Гоман, грукат, сьмех і спрэчка…
Гэнам граюць, гэтта скокі
Вырабляюць, ўзяўшысь ў бокі,
Аж трасуцца сьцены, печка.
Баўтрамей спацеў, чырвоны
З цыганамі п’ець гарэлку,
Скінуў сьвіту і мяргелку,
Выглядае, моў шалёны.
Мусіць, дзюбнуў чарак многа, —
Нешта старцаў ўспамінае,
Зь іхняй долі выкпівае
I сьмяецца з Пана Бога.
«От, халеры! Дай ім хлеба,
Дай рызманчык, тое, сёе
Гультаям!.. За  што, якое?
Суляць ласку божу зь неба…
Ласку божу!.. Абібокі!
Мне пуховы хлеб смачнейшы,
Ў роце коле, а сытнейшы,
А нябескі… вох, далёкі!
Кажуць, ў небе ёсьць збавіцель.
Мне здаецца — людзі брэшуць,
Языкі аб зубы чэшуць:
«Ёсьць збавіцель, спакусіцель…»
Тут цыган, што быў ля боку,
Лезе проста цалавацца:
«Можаш з царствам распраўляцца,
У галоўцы маеш клёку,
Маеш, братка! Мусім выпіць,
Я з бутэлькі выльлю рэшту».
На другіх міргнуўшы нешта,
Абмачыў ў гарэлцы кіпець.
Баўтрамей, як выпіў гэта,