закрычаў:
- Гэй ты, двоечнiк! Нешта залiшне ўжо ты расцвiркаўся! Iдзi лепш урокi вучыць! Бо на наступны год застанешся. Вось я скажу тваёй мацi!
Эх, Сцёпа, даўганосiк, недалiкатны чалавек. Хiба можна ўспамiнаць пра такiя рэчы!
Ява павярнуўся i пайшоў.
На наступны дзень рана-раненька бацькi Явы паехалi на некалькi дзён у Кiеў дакладваць пра сваю замежную камандзiроўку на Выстаўцы перадавога вопыту. I дзед Варава не паспеў нiчога расказаць.
Але ўсё роўна настрой у Явы быў кепскi, прыгнечаны.
- Гад я, - упiкаў ён сябе. - Мацi мяне цалуе: 'Сыночак, сыночак!' падарункi для мяне, а я... Ведала б яна, якi я... Лепей бы адразу... I што ж гэта будзе! Эх, калi б высачыць, пакуль няма мацi, тых шпiёнаў! Усё было б добра. Можна было б расказаць праўду. Як я тапiўся i наогул... Эх, калi б высачыць...
Я невыразна мгыкаў:
- Мгы... вядома... так...
Я не верыў у рэальнасць гэтай справы.
Але на другi дзень пасля ад'езду бацькоў у Кiеў Ява прыбег да мяне белы, як смятана, ледзь дыхаючы.
- Хутчэй... хутчэй... хутчэй...
Я ўжо думаў - цi пажар, цi землетрасенне, цi футбол па тэлевiзары перадаюць. Я сама што вядро цягнуў з калодзежа. Да палавiны выцягнуў. I вядро, калi ён прыбег, шубоўснула назад.
- Што такое?
- Гайда хутчэй! Яны iдуць у плаўнi. Вось зараз. Сам чуў размову. Кныш кажа: 'Штосьцi доўга няма справы. Прысохла. Ерунда атрымлiваецца'. А Бурмiла: 'Так-так, трэба канчаць, паедзем сягоння, я ж невiнаваты, што прастудзiўся. Захварэў...' А Кныш: 'Дык я зайду да цябе праз паўгадзiны, i паедзем...' Хутчэй, Паўлуша! Я адчуваю, нешта будзе! Гайда, ну!
Ён гаварыў так горача i пераконлiва, што маё вядро, запоўненае вадой напалавiну, здаецца, само выскачыла з калодзежа, iмгненна апынулася на ганку, а мы з Явам, як выстраленыя з рагаткi, памчалiся па вулiцы.
РАЗДЗЕЛ XI
Трагедыя ў кукурузе. I хто б, вы думаеце, нас выратаваў?..
Нам не давялося доўга сядзець у карчах каля Бурмiлавай хаты. Не прайшло i дзвюх хвiлiн, як з форткi выйшаў Кныш, а за iм Бурмiла з мяшком за плячамi.
Хата Бурмiлы стаяла за школай, на ўскраiне вёскi. Адразу за ёй пачыналася вялiкае кукурузнае поле. Мiма яго вiлася палявая сцяжына.
Кныш i Бурмiла пайшлi па сцежцы, а мы з Явам - па кукурузе. Не прайшлi i сто метраў, як Кныш раптам спынiўся i, чуем, кажа:
- Слухай, здаецца, да нас нейкiя пацаны прычапiлiся.
- Дзе? Хай iх халера! - здзiўлена прагудзеў Бурмiла.
- Ды вунь там, у кукурузе.
- Ану, iдзём напрасткi праз кукурузу. Праверым.
Мы з Явам гэпнулiся на зямлю i, як зайцы, на карачках шуснулi ў глыб кукурузы.
Шорсткае лiсце па-здраднiцку шапацела навокал. I не здагадаешся, цi гэта ад ветру, цi нехта iдзе. Здавалася, Кныш i Бурмiла ўжо над галавой. Вось-вось наступяць i раздавяць цябе, як жука.
Адчуваючы ў жываце агiднае 'ой-ой-ой', я бег на карачках усё далей i далей. I калi ўжо зусiм паабдзiраў каленi, спынiўся i прыпаў, цяжка дыхаючы, да зямлi. 'Больш не магу! Няхай наступаюць!' Але нiхто на мяне не наступiў. Я паляжаў трохi, прыслухваючыся.
Ш-шу-шу... шрх-хр... шшшу...
Увесь час, без перапынку, шапацiць навокал.
I не чуваць у гэтым шапаценнi нi Кныша, нi Бурмiлы, нi майго сябра. А каб убачыць - i марыць няма пра што. Далей свайго носа нiчога не ўбачыш суцэльная сцяна з кукурузных лiсцяў. Ох i густая ж кукуруза, як джунглi!
Паляжаў я яшчэ трошкi, вушы наставiў. Нiчога. Нiчагусенькi. Дзе ж Ява? Мы ж нiбыта разам беглi.
- Ява! - шапчу я нарэшце.
Анi-нi.
- Ява! - шапчу ўжо трохi мацней.
Кiнуўся я ў адзiн бок, у другi.
- Ява! - крычу я голасна. Чорт яго бяры! Кныша i Бурмiлу мы ўжо ўсё роўна праваронiлi - гэта факт. Яны ўжо ого-го як далёка.
- Ява! - крычу я з усiх сiл, - Ява! Агу! Дзе ты?
- Цыць! - чую нарэшце таямнiчы голас Явы. - Цiшэй!
- Ды што 'цiшэй'! - крычу я. - Iх ужо даўно няма! А я нiчога не бачу ў гэтым гушчары. Не ведаю, у якi бок iсцi. Паўзi сюды.
Ява трошкi памаўчаў, потым кажа:
- Паўзi ты сюды!
Папоўз я на Яваў голас.
Поўз-поўз - няма Явы.
- Ява, - клiчу нарэшце.
- Агу! - чуецца далёка злева (а было ж у правым баку).
- Ява! - раззлавана крычу я. - Куды ты папоўз, хай цябе! Не туды ты паўзеш!
- Гэта ты, - крычыць ён, - гэта ты не туды паўзеш! Я паўзу правiльна.
- Ды ну цябе! Паўзi сюды.
- Гэта ты сюды паўзi!
Вось так, пераклiкаючыся, мы пачалi зiгзагамi падпаўзаць адзiн да аднаго. Нарэшце я з маху носам у Явавы нагавiцы ўткнуўся.
- Цьфу!
Яшчэ трошкi - i мы б размiнулiся.
Селi, аддыхваемся.
- Раскрычаўся! З табой толькi шпiёнаў i лавiць! - цэдзiць праз зубы Ява. З табой толькi гаршкi ў печы лавiць, а не шпiёнаў!
- Якi смелы! Чаго ж ты драпануў? Скажы дзякуй, што яны яшчэ не падушылi нас, як мышэй...
Ява адразу падскочыў.
- Пайшлi. Пайшлi хутчэй на дарогу. Можа, яшчэ i паспеем. У рэшце рэшт я ведаю, дзе iх трэба шукаць.
I Ява бадзёра рвануўся наперад. Я - за iм. Не звяртаючы ўвагi на боль у нагах, мы iшлi вельмi хутка, нават беглi. Кукурузнае лiсце хлёстала нас па шчоках, лезла ў вочы, абдзiрала рукi.
Iсцi рабiлася ўсё цяжэй.
- Ява, - сказаў я, цяжка дыхаючы, - нешта мы доўга iдзём.
Ява маўчаў.
- Ява, - сказаў я, дыхаючы яшчэ цяжэй, - дзе дарога?
Ява маўчаў.
- Ява, - сказаў я, задыхаючыся, - мы не туды iдзём.
Ява спынiўся:
- Давай адпачнём.
Мы селi на зямлю.
- Ты ведаеш, якiя гэтыя кукурузныя масiвы, на колькi яны кiламетраў цягнуцца? - сказаў Ява. - Калi не туды пойдзеш, можна iсцi два днi - i не дойдзеш. Зусiм заблудзiцца можна.
- Што? Што ты вярзеш? - сказаў я, адчуваючы, як ледзянее маё сэрца. Кукуруза не лес i не плаўнi, у кукурузе нельга заблудзiцца. Уставай, пайшлi.
Мы ўжо не думалi пра Кныша з Бурмiлам, мы думалi толькi пра тое, як выбiцца з гэтага жахлiвага кукурузнага палону.
Праз паўгадзiны мы зноў селi адпачыць.
