?біл?айыр А??озы?а кісі сал?ан.
— ??дай риза, біз риза, ?лымны? атына шіркеу келтірмей жыл отырды, — деді, — жас жан еді, обалына ?алмайын, ерге шы?сын. А?а ?лсе, ініге м?ра, Шах-Буда? ?лым ?аза бол?анмен тірі ?лі он ?лым бар, та?да?аныны? атын айтсын, ?осамын.
«Жа?сы, ойланып к?рейін, ойымды ?ш к?ннен кейін ?айын атам — хан иемні? ?зіні? алдында айтамын» деп А??озы жауабын ?айтар?ан.
?ш к?ннен кейін ?біл?айыр ?зіні? ?зе?гілес серіктерін, батырлары мен билерін ша?ырып алып, соларды? к?зінше:
— Келін шыра?, ойланып бол?ан шы?арсы?, ?ай ?айны?ды та?дады?, атын айт, — деді.
Жесір с?лудан д?месі бар, ордада отыр?ан ханны? он ?лы бірдей А??озы?а к?здеріні? жанарын т?ге ?арады. А??озы да оларды жайбара?ат бір шолып ?тті. А?ырын жымиды.
— Он ?лы?ыз да алмас кездіктей бірінен-бірі ?ткен асыл! Та?дау да ?иын, — деді ол сол жыми?ан ?алпында, — ?йтсе де хан ата, сізден бір тілегім бар…
— Айт.
— Орындайтын болса?ыз… айтайын.
Хан ойлана с?йледі.
— Орындалмайтын тілекті А??озы келінні? ?зі де с?рамас деп жоримын. Егер Сайбан ша?ыра?ына кір келтірмейтін болса…
— Жо?, кір келтірмейді. Мені? ?тінішім абыройы?ыз?а абырой ?осады.
— Ты?далы? онда. Айт.
— Айтсам… — кенет А??озы ?ойнынан ?ара ??ранды суырып алды. — Міне, ??ран, хан ата, — деді ол. — Осы ??ранды басыма к?теріп т?рып ?мір-ба?и ерсіз ?туге ант етемін. Сізден ?тінемін, антымды б?здырып ?ар?ысыма ?алма?ыз.
Ора?ты? ?алай ?лгенін А??озыны? естігенін хан бірден ??ты. Бір с?т он ?лын бір жыл?ышы ??рлы к?рмеген т?каппар келінін антын б?з?ызып, еріксіз аттастырып ?шін де алма?шы болды. ?йткенменен, б?ны? б?рі хан ?йіне кір келтіретінін ойлап ?біл?айыр:
— Бердім тілегі?ді, — деді басын жерден к?термей.
Ж?ма? к?нді доза??а айналдыр?ан, о с?лекет д?ние! ?тте?, ?тте?, ?мір-ба?и ерсіз ?туді ант еткен А??озы Ора?ты? тірі ?ал?анын білген жо?. Б?л адам сенгісіз ?ажайып о?и?а еді. Тастай ?ара??ы т?нде ??йры?ына байлан?ан заттан ?ріккен А?ба?ай тарсылдата ж??кіп шауып келе жатып, алдында жат?ан ?ара су?а к?мп берген. Артында?ы заты су жа?асында ?сіп т?р?ан жуан ?йе?кі талдар?а маталып, б?рте ат ?оры?ты к?л шетіндегі ?алы? шыл?а шырмалып не ?рі, не бері ж?ре алмай ?ал?ан. Та?ерте? жыл?ы суару?а келген жыл?ышылар ?зын ар?ан?а байлан?ан, бет-аузыны? тамты?ы жо?, тек кеудесінде шы?ар-шы?пас жаны бар Ора?ты тауып ал?ан. Бол?ан о?и?аны айтпай т?сінген серіктері к?зден таса, ?лытау ма?ында?ы бір ??гірге апарып ба??ан.
Б?л жайды ?біл?айыр хан да білмеген. Тек бес жыл ?ткеннен кейін ?ана, со?ынан аламанын ертіп, ?лсін-?лсін жыл?ысын шауып маза бермей ж?рген жырты? бет, жал?ыз к?з батыр осы Ора? екенін естіген.
Ал, ол к?ндері хан Ора?ты ат ??йры?ына байлатып біржолата жо? еттім деп ойла?ан. Сонды?тан да келіні ??ран алып ант еткенде, «Ора? болса да жо?, мейлі» деп тілегін бере сал?ан. Хан ?аба?ыны? ашылмауына, ?рине, Саян да себеп болды.
?біл?айырды? Б?ркіт руынан ал?ан ?йелінен Шах-Буда? с?лтан мен ?ожа М?хамед, Ма??ыт б?йбішесінен Ахмет пен М?хамет-с?лтан, ?о?ырат руынан ал?ан б?йбішесінен Шайх-Хайдар, Санжар, Шайх- Ибрагім, т?ртінші б?йбішесі ?лы?бекті? ?ызы Рабиу-С?лтан-Бегімнен К?шкінші мен С?йіншік с?лтан ту?ан-ды. Шабуылда то?алды??а Барлас руынан ал?ан ?йелінен А?-Б?ры? пен Саид-баба д?ниеге келген. Осы он бір баладан е? т???ыш Шах-Буда? пен Рабину-С?лтан-Бегімнен ту?ан С?йіншік с?лтан бір т?бе де, ?зге балалары бір т?бе болатын. Шах-Буда? о д?ниеге аттан?аннан кейін, ?біл?айырды? ?лкен баласына деген махаббаты одан ?ал?ан екі ?л?а ау?ан.
?сіресе екі баланы? ?лкені М?хамед-Шайбаниды ?те жа?сы к?ретін (б?л атты да о?ан ?зі ?ой?ан). Ал балалы? мінезінде де Шы??ыс ?рпа?ыны? ?анына біткен ?айсарлы?, ?а?ілездік бар-ды.
Келіні А??озы?а деген ашуын да хан осы екі немересін жетім ?алдырып, ?ксітпейін деп ?зер кешірген- ді.
Ал осы он бір бала, олардан ту?ан толып жат?ан немересіні? ішінен ?біл?айыр келешекте Ордамны? тірегі болады деп на?ашысы А?са? Темірге тарт?ан, кесіп алса ?ан шы?пас ?атал, С?йіншік с?лтан мен немересі М?хамед-Шайбаниды ерекше к??іліне ?уат ететін. ?ке бала?а сыншы, ?мір ?біл?айырды? болжауын д?рыс?а шы?арды. Біра? болжауы д?рыс бол?анмен де, б?л екеуінен Сайын та?ы ?зірге тым алыс жат?ан-ды. Шах-Буда?тан кейінгі кезек Шайх-Хайдардікі еді.
Б?рынды?ты? атасыны? та?ыны? жанына келген М?хамед-Шайбани?а ш??ет к?здерімен аса бір ?штене ?арауынан, немересіні? та?дыры же?іл болмайтынын, басынан талай ауыртпалы?, ?анды тартыс ?тетініне хан шек келтірмеді. «Соны? б?ріне осы албырт М?хамед шыдай ала ма? Шыдай алса, жауына т?теп бере ала ма?» деген ?обалжу с?ра? осы тойдан кейін оны? ойынан кетпей ?ойды. ?ыран ??с балапанын басып шы?арарда, е? алдымен ?зіні? ?ясына жа?ын жерден туатын ?ауіпті ойлайды дейді. Егер ол ?ауіп жылан, не болмаса бас?а бір ?ор?ынышты жырт?ыш а? болса, сол жауларын жойып, ?ясына туар ?атерден балапанын ??т?армай, жем іздеп алыс?а ?шпайтын к?рінеді.
М?хамед-Шайбаниге деген Б?рынды?ты? к?зінде жар? еткен ?шпендік отты ?біл?айыр есінен шы?ара алмай ?ойды. «Немереме жа?ын жау, сыбдырын білдірмей ша?ар улы жылан осы Орыс ханны? ?рпа?тары, — деді ішінен ?біл?айыр, — егер ?рпа?ы? ?ауіп-?атерсіз д?ние ?ызы?ын к?рсін десе? е? алдымен осы Б?рынды?тарды? к?зін ??рт!».
Ал екінші жа?сы к?рері С?йіншікке келгенде ?біл?айыр бір орнында отыра алмайды. Астынан сыз ?ткендей т?регеліп келіп, ерсілі-?арсылы ызалана ж?ре бастайды. Ханны? б?йтуі тек Рабиу-С?лтан-Бегімге деген ?ыз?аныштан ?ана тума?ан-ды. Жан к?йінер, намысына тиер бас?а да бір ?ырсы? пайда бола ?ал?ан.
Алды??ы жыл?ы ?орасан жоры?ынан ?біл?айыр, ж?зікті? к?зінен ?тердей ?ш текежаумыт к?ре? бесті ?келген. Хан ордасына тиісті олжаны б?лгенде, ?лгі бестілерді сый-сияпат етіп с?йікті кіші б?йбішесі Рабиу- С?лтан-Бегім с?лу?а тарт?ан. «Аулы? к?шкенде, екі бала?мен ?ш к?ре?ді мін. А?са? Темірді? немере ?ызына с?йтсе, жарасады» деген. Осы бір с?зімен б?кіл Азия мен ?ндістанды тітіреткен ?лы ?мірді? ша?арын шауып, немере ?ызын тартып алып, ?йел етіп отырса да, ?анды к?з К?регенні? аруа?ына бас иетінін білдірген. Б?л тарту, ?зге б?йбішелеріні? арасында кезінде к?ндестіктен ту?ан жанжал да шы?ара жазда?ан. Сол бестілер биыл ауыздарымен ??с тістейтін жеті жасар ат бол?ан. Биыл?ы тойда ?біл?айыр оларды да б?йгеге ?осып к?рмек боп, Рабиу-С?лтан-Бегімге:
— Ханым, ?ш к?ре?ді той?а мінбей апары?дар. Тарланк?кпен бірге б?йгеге салма?пын, — деген.
С?рме ?асты, а??удай аппа?, отыз беске, келіп ?алса да, ?лі де ша??ай т?стей жар?ыра?ан с?лу Рабиу-С?лтан-Бегім:
— ?ш к?ре? б?йгеден келсе бірге келеді, ?алса бірге ?алады, — деген, ?ара?аттай м?лдіреген ?лкен бота к?здерін найзадай ?зын кірпіктеріні? астынан хан та?ында?ы еріне жаудырата ?адай, — тізбектеліп ?ш?ан ?о?ыр ?аздай ?шеуіні? ?атар келгені жарасымды. Біра? б? жолы б?йгеге салуды? реті ?алай болар екен, ортаншысыны? ая?ына жем т?сіп, а?сап ж?р. ?абылбай сыны?шы кеше ?арап кетті.
— Олай болса, б?л жолы ?оя т?райы?, — дей сал?ан хан.
Батыр Саян жанында?ы екі к?зетшімен Сы?ана? жа??а, д?л сол к?ні ?ора?а ?келінген осы ?ш к?ре?мен ?аш?ан. «Ба?ытты жігіт жал?ыз ?ана ханны? жас б?йбішесін ??шып ?оймапты, ?р?айсысы бір руды? жыл?ысына татитын ?ш с?йг?лік ж?йрігін мініп кетіпті! ?андай ?орлы?, ханны? намысын ая??а таптар ?ылы?!» Сыбырла?анды ??дай естімей ме, ??дай ??ла?ына жетер с?зді, ж?рт ?алай са?танып сыбырласа да хан ??ла?ына да жеткен. ?біл?айыр ж?рт ?сегін ойына алса бол?аны, шиыр?ап шабатын бурадай ?а?арлана т?седі. «Рабиу с?лу мен батыр Саян арасында?ы бая?ы жел с?з бен ?ш к?ре?ні? ауылда ?алуы… ?ш к?ре?ді ?ш кісіні? мініп кетуі — б?рі бір т?йін» дейді хан ішінен ж?не бас у?зірі Ба?ты-?ожа ар?ылы ?ш к?ре?ді той алдында ?абылбай д?руішті? к?рмегені аны?тал?ан. Сір?, ханым берген сыйлы??а ?ызы??ан болуы керек, ?абылбайды? ?зі ?ш к?ре?ді ?ара?ам депті, ал оны? бірге еріп ж?рген ш?кірттері сыны?шыны? б?л к?ндерде тіпті Орда-Базарда болма?анын айтыпты. Ханда «Ба?ты-?ожа у?зірі бір жаман оймен шынды?ты б?рмалап ж?р ме, ?лде сыны?шы ш?кірттеріні? арасында к?ншілдік боп, ?абылбай ?артты? с?зін ?дейі б?р?ан жо? па
