Жауыны? д?ние-м?лкін хан б?л ?рыс?а ?атынас?ан Орыс бекті? жігіттеріне б?ліп береді. Ал М?хамед-Мазит- тарханны? бар мал-м?лкінен ?ымбатты, е? асыл ?азынасы ?лі ??ры? к?рмеген ??лындай асау ?ызын, т?кті кеудесіні? астына салып, бесінші ?атыны етеді.
Б?л ?орлы??а шыдай алма?ан М?хамед-Мазит-тархан Б?рынды? хан мен Ж?нібекті? балаларына бірігіп М?хамед-Шайбаниды шабайы? деп кісі салды. Б?рынды? пен ?асым б?л тілекті ?абыл алды. М?хамед-Мазит- тархан ?шеуі кеуделеріне ??ран басып, к?шейіп келе жат?ан М?хамед-Шайбани?а ?арсы т?рып, Т?ркістан у?лиетінен ?ума? боп ант берісті. Содан кейін олар ?алы? ?олмен келіп Сауранды ?оршады. Жа?ында ?ана б?л ?ала?а ?мірші бол?ан Махмуд-С?лтан ?ала бекінісін жедел к?шейтуге кірісті. Біра? б?л кезде ?асым с?лтанны? а?ылы бойынша М?хамед-Мазит-тархан кешегі ?зіні? баласы К?лм?хамед-тархан билеген Сауранны? ?ала басшылары — а?са?ал, бек, рабат ?стайтын белгілі адамдарына, ?аланы б?лдірмей, ?ан т?гіспей берсе, к?п жа?сылы? істейтінін айтып хат жазды. А?са?алдар жасырын жиналып, Сауран б?рын ?аза? хандарынікі еді ?ой. Б?рынды? хан?а берейік деп шешеді. Б?ндай ??пия сырдан хабары жо? Махмуд- С?лтан ?амал басында шаруа істетіп ж?ргенінде, а?са?алдар бірнеше сыпайлармен келіп, тал т?сте оны т?т?ын етеді де, ?ала ?а?пасыны? кілтімен бірге Сауранды шап?алы келген ?асым с?лтанны? ?олына тапсырады. Б?рынды? хан мен ?асым с?лтанны? арасында?ы ?ыр?и ?аба?ты? міне осы Махмуд-С?лтанны? ?ол?а т?суінен бастап б?рын?ысынан да шиеленісе т?седі.
?асым с?лтан мен М?хамед-Мазит-тархан Сауран?а кіргеннен кейін, А? Орданы? бір кездегі екінші астанасын ?айтып ал?андарына шаттанып, же?іс тойын тойлама? болды. Б?л той?а Б?рынды? хан да келді. ?ырмызы кілемге б?ленген Махмуд-С?лтанны? диван сарайына орналасып, а? мамы? жасты?ты шынта?тай, к?міс тай кесемен кестамды[54] сіміріп отырып, ?зіні? ?р мінезіне салып, ол н?керлеріне лепіре:
— Махмуд-С?лтанды алып келі?дер, — деп б?йырды.
Махмуд-С?лтанны? орнына ?мір-эль-умера ?асымны? ?зі келді.
— Махмуд-С?лтанды неге ?кел деді?із, та?сыр хан? — деді ?асым, хан?а диван д?ст?рімен т?жім етіп бол?аннан кейін.
— Тыныш жат?ан ?аза? елін шап?ан да Махмуд-С?лтан батыр ?ой, — деді Б?рынды? ?асым?а жауар б?лттай т?йіле ?арап. — Батырлы? ?лде ?атынды? мінез к?рсетер ме екен, к?з алдымда оны? басын алдыртайын деп едім.
?асым даусын к?термей салма?ты ?нмен жауап берді.
— Басыбайлы сатып ал?ан ??л, не болмаса ??нсыз кетер ?ан майданда кездескен ?л емес ?ой Махмуд-С?лтан… Ол ?біл?айыр ханны? немересі, Махмуд-Шайбаниды? жал?ыз інісі. Оны? басын алу ?шін Та?ана? ке?есі жиналмаса да, Т?рымтай ке?есі жиналуы керек.
??ла?ан тезек ?аптай боп, д??киіп а? мамы? жасты?ты шынта?тай жат?ан т?ртба? Б?рынды?, кенет тез ?имылдап шарт ж?гініп отыра ?алды. ?алы? ?аба?ы т?ксиіп, ?анды к?зі шатынап:
— Махмуд-С?лтан ?шін Та?ана? ке?есі де, Т?рымтай ке?есі де мына мен ?зіммін, — деді ол.
?асым ?лі де болса ашуын баса, ?зін-?зі тежей с?йледі.
— Олай болса, мар?абатты та?сыр хан, мені? де ?мір-эль-умера екенімді есі?ізге алса?ыз деймін. Махмуд-С?лтан мені? олжам ж?не мені? шешем Жа?анны? апасы А??озы-Бегімнен ту?ан б?лем. Білгі?із келсе, мені? екі туып бір ?ал?аным…
«И?, солай екен ?ой» дегендей Б?рынды? т?мен ?арады. Енді оны? даусы с?л сылбырлау шы?ты.
— Сонда не ?ыл дейсі?? Мойнында ?аза? батырларыны? талай ?аны бар Махмуд-С?лтанды босатып жібер демексі? бе!
— Босатып жібер деп отыр?ам жо?. Біра? Махмуд-С?лтанны? та?дырын шешу ?шін Хан Ке?есі керек демекпін. Ал ?азір Хан Ке?есін ша?ыратын мезгіл емес! Мені? ерт?лелерім ?келген хабарлар бойынша, М?хамед-Шайбани ?азір Яссы ша?арын ?оршап ал?ан к?рінеді. М?хамед-Мазит-тархан дер кезінде ?аласына ?айт?ан. Яссы ша?ары мы?ты бекініс. М?хамед-Шайбани оны о?ай ала алмайды. Хан о жа?та ?уре боп жат?анда, біз ?ан т?кпей Отырарды басып ?алуымыз керек. Ерте? аттан?анымыз ж?н.
?асымны? оп-о?ай та?ы бір мединаны аламыз дегені Б?рынды??а ?нады. Біра? ?зіні? ?айсар мінезіне салып:
— Жа?сы, Отырар?а аттану?а дабыл ?а?, — деді. — Демек есі?де болсын, Махмуд-С?лтан мойынына т?скелі т?р?ан ?ыл шылбырдан б?рібір ??тыла алмайды.
— Оны дер кезінде к?рерміз.
?асым с?лтан басын иіп хан?а ??рмет к?рсетті де шы?ып кетті. Б?рынды? ?з дегені болмаса, б?тенні? айт?анына к?не бермейтін. Ал ?асымны? с?зіне тіпті к?нгісі келмеді. Енді бір ы??айы т?скенде ол ?скер басы етіп ?зіні? екі а?асы мен бір інісіні? біреуін ?оюды ойлай ?алды. Т?бі ?асыммен тату-т?тті бола алмайтынын да білетін. ?азір Б?рынды? «?асымнан ?алай тез ??тылам» деп бір т???иы? ?ай?ы?а бата берді.
—?асым ?з сарайына келгеннен кейін батыр Саянды ша?ырып алды. Ж?нібек ?лгеннен бері батыр Саян с?лтанны? е? сенер досы, жа?ын адамы болып ал- ?ан. ?ауіпті, ??пиялы іске ?асым тек батыр Саянды ?ана ж?мсайтын. ?андай ?иын тапсырма болса да, анау оны б?лжытпай орындап келген.
— Жиен а?а, — деді с?лтан ?зіні? д?режесіне ?арамай, ананы? т?рт-бес жас ?лкендігін есіне ?стап, — та?ы бір ?ауіпті істі тапсыр?алы т?рмын.
— Ту?алы ?ауіпсіз бір к?нім ?тіп к?рген жо?, тапсыра бер.
— Тапсырсам… — ?асым с?л к?мілжи с?йледі, — б?л ара Махмуд-С?лтан- ?а ?атерлі… Оны Соза??а апарып, біз Отырардан ?айтып келгенше т?т?ын етіп ?стау керек…
Енді батыр Саян к?мілжи с?йледі.
— ?иын іс екен… Махмуд-С?лтанды Соза??а апару — ажалына апарумен те? ?ой. Соза? а?а?ыз Махм?т-С?лтанны? ?олында ?ой. О кісі бетін Махмуд-С?лтанны? ?алай жарала?анын ?мыта ?ойды ма екен?
— Жекпе-жекте бол?ан іс кекке айналмауы керек.
— Ет жарасы біткенмен, ер жарасы о?ай біте ме?..
Егер Махмуд-С?лтанды са?тай алмай ?алсам ?айтем?
— Са?тау керек. На?ашы апам А??озыдан ту?ан М?хамед-Шайбани мен Махмуд-С?лтан?а ?здері ма?ан бірінші боп ажал ойла?анша, менен жаманды? болмайды деп анама берген антым бар.
— Жа?сы. Анты?ды адал са?тау?а ?олымнан келгенімді аямаспын. Біра? шеше жа?ынан сендерге жиен бол?анмен, ?ке жа?ынан Рабиу-С?лтан-Бегімні? інісі екенімді білмейсі? бе?
— Білемін. Оны неге с?рады??
— Рабиу-С?лтан-Бегімнен С?йіншік с?лтан ту?ан жо? па?
— И?, ту?ан.
— С?йіншік с?лтан М?хамед-Шайбани жа?ында екенін ?мытты? ба?
— ?мыт?ам жо?. И?, сосын?
— Сосын дейсі? бе? Сосыны ?иын боп т?р ?ой. Егер алда-жалда Махмуд-С?лтан ?ашып кетсе, мен сендерді? ?ас жа?ы?ны? адамы болып шы?пай- мын ба?
— Сен Махмуд-С?лтанды ?ашыр-?ашырма, М?хамед-Шайбанидан адал екені?ді білемін. Сол адалды?ы?а кір келтірмес ?шін, бар ?олы?нан келері?ді аямайтыны?а да сенемін. Соны білгендіктен осы ?иын істі ?дейі ?зі?е тапсырып отырмын.
— Мені? ерлігімді, адалды?ымды б?тен іспен сына… ?лі де болса б?ны бас?а адам?а тапсыр.
— Бас?а адамны? ы??айы жо?. Е? сенерім ?зі?сі?. Сені? жа?ын адам екені? т?т?ын?а аян. Кесірлік істемейді, айт?аны?а к?неді. К?нбесе к?ндір. Т?бі біз оны ажалдан алып ?алып, еліне ?айтаруымыз керек.
— Онда неге ?ашырып жібермеймін?
— ?ашыру?а болмайды. Б?рынды? оны менен к?реді. Махмуд-С?лтанны? та?дырын Хан Ке?есі шешсін, Хан Ке?есі ажал?а ?имас…
— ?рине, м?ндай жа?дайда к?ні б?рын Махмуд-С?лтан?а да сыр бермеуім керек болар… Хан Ке?есіні? аты Хан Ке?есі, сен ??т?ар?ы? келгенмен, ол ?алай шешеді. Б?рынды?ты? да айт?аны ?тіп кетуі ?ажап емес ?ой!
— И?, ал ?зі?ні? бар борышы? — біз Отырардан ?айт?анша Махмуд-С?лтанды аман са?тау.
Саян жымиып к?лді.
— О?ай борыш екен! Жа?сы, ?олдан келгенін аямаспын. ?ашан ж?рейін.
— Б?гін. Са?ты?та ?орлы? жо?, Махмуд-С?лтанды кісендеулі ?старсы?.
