жа?ында?ы ?ана арманы. Айлакер ханны? т?пкі тілегі тіпті ?рменде жат?ан. Алдымен Т?ркістан мен Мауреннахрды алса, сосын Д?шті ?ыпша? пен ?орасан?а ?ол созба?. Б?ларды бітіргеннен кейін Мо?олстан, айда?арды? аузына ?зі т?скен к?жектей, ?зінен ?зі келеді. Б?кіл шы?ысты билегенмен, атасы ?біл?айырды? К?к Ордасын ?айта т?р?ызу — оны? шын к?кейкесті ма?саты. Ал б?л арман?а жетуді? жал?ыз ?ана жолы бар — жауы?ны? басын ?остырмай, біріне бірін айдап салып, шетінен біртіндеп ба?ындыру. Міне осы себептен ?азір Т?ркістан мен Мауреннахрды бауырына ?бден басып ал?анша Д?шті ?ыпша?пен жауласпау керек. Асы?паса оны? да кезегі келеді. Шартты? ?аншалы? ??ны бар екенін Б?рынды? хан сонда к?рсін! ?зірге т?лып?а м??іреген сиырдай, «М?хамед-Шайбанимен татуластым, ол ма?ан тимейді» деп ж?ре берсін. М?хамед-Шайбани сыры осы. Ал Б?рынды? болса, бас?аша ойлайды. ?азір б?л арада к?шті екі хан бар, бірі Б?рынды?ты? ?зі, екіншісі — М?хамет-Шайбани. Біз екеуміз тату-т?тті т?рса?, ?зге хандар ?арамыздан ?ор?атын болады. Оны? ?стіне М?хамед-Шайбани т?різді арыстан іспеттес ханмен жа?ындассам, ?аза?ты? батырларыны? к?мейіне ??м ??йылады. ?неугідей ?асым жа?ына шы?пайды. ?аза? рулары тек ?оры??анын сыйлайды. М?хамед-Шайбани секілді ода?тасы бар ханнан ?оры?пай к?рсінші! Керек десе, осы М?хамед- Шайбанимен т?с со?ыстыр?ан ??да боламын. Сонда не істер екен ?асым мен оны? серіктері! Осындай далбаса ой?а келген Б?рынды??а шынында М?хамед-Шайбани ??да т?сті.
Ол ?лі ешкімге айттырылма?ан екі ?ызыны? бірін — ?ара к?з К?лбаршын-С?лтан-Бикені Махмуд- С?лтан?а, Жау?ар-С?лтан-Бикені М?хамед-Шайбаниды? шешесі б?лек кіші інісі М?хамед-Темір с?лтан?а берді. Отыз к?н ойынын, ?ыры? к?н тойын ?ткізіп, ?алы? к?шпен бір ?ызын, М?хамед-Шайбани ?зінен тартып ал?ан Сауран?а, екіншісін Отырар?а ?затты. Біра? б?л ?уаныш кейін Б?рынды??а ?ай?ы?а айналды.
Екі елді осыншама ?ан-жоса етіп б?лікке салып, мал-м?лкін талан-тараж етіп, ?л-?ызын ??лды? пен к??дікке айдатып, кеше ?ан майдан ашып ?рыс?ан екі ханны?, б?гін елді? т?гілген ?анына, жерге таптал?ан ар-намысына ?арамай оп-о?ай ауыз жаласып кеткені халы??а ?орлау сынды к?рінді. ?сіресе ?аза? рулары б?л?ан-тал?ан боп ашуланды. Ж?рт к?рі-жасы ?алмай жерін, суын, малын ?ор?ап ат?а мінгенінде, Б?рынды? хан оларды алдап кеткендей болды. Сонау талан-тараж?а т?скен д?ние-м?лік, т?гілген к?з жасы, — б?рі бірдей тек Б?рынды?ты? ?ыздарын ?біл?айыр ханны? ?рпа?тарына ?атын?а беру ?шін істелгендей т?різденді. ?здеріні? к?кейкесті тілегін, ата жауына сатып кеткені ?шін халы? Б?рынды??а т?йіле ?арады. Оны? ?а?арынан ?оры?пай, бізге б?ндай адам хан болу?а тиісті емес деп ?ктем-?ктем с?йледі. Лепірген, ?орлан?ан, намыстан?ан ж?рт, а?ырында ?зіні? с?йікті батырлары Найман ?апта?ай мен Алшын О?айды ?асым?а жіберді. «Не Б?рынды?ты елімізді шап?ан, ?л-?ызымызды ??лды??а, к??дікке тартып ?кеткен ?ас- жауымызбен ауыз жаласуын то?татсын. Не ханды?ын тастатып ?з жайына кеткізсін» деді. Халы? ашуы ?ар?ыстан да жаман… Д?шті ?ыпша? Ордасына т?йілген б?ліншілікті? та?ы да бір ?ара б?лты шо?ырлана т?сті.
?аза?ты? к?п аулын шауып, мал-м?лкін талап, б?кіл Д?шті ?ыпша? елін ?зіне ?арсы ?ой?ан М?хамед- Шайбанимен д?л б?гін ??да бола ?алуды? ?ауіпті екенін айтып Б?рынды?ты к?ндіре алма?ан ?асым, келген батырларды тік т?рып ?арсы алды.
— Ел-ж?ртымызды шауып, мал-м?лкімізді талап, б?кіл Д?шті ?ыпша? елін ?орла?ан М?хамед- Шайбанимен Б?рынды? ханны? ??да т?скені бізді ?орла?аны. Хан не ?ыздарын бермесін, не бізден кетсін, — деді халы?ты? с?зін с?йлеп ?арт ?апта?ай батыр.
— Сонда сіздер ханны? ?ыздарын бергеніне ?арсысыздар ма, ?лде бітім жаса?анына ?арсысыздар ма?
— Екеуіне де ?арсымыз. Хан халы?ты? к?зі. Олай болса хан ?ыздарын ежелгі жауымыз?а бере алмаса керек-ті. Ал бітім жасайтын болса, М?хамед-Шайбани хан тала?ан мал-м?лкімізді, ??лды??а, к??дікке ?кеткен ?л-?ызымызды ?айтарсын. Хан лашкарларыны? сойыл-шо?парынан к?н?сізден к?н?сіз ?аза тап?ан мейірбан ерлерімізді? ??нын т?лесін. Сонда бітімге отырамыз. Ал ?ыздарын М?хамед-Шайбаниды? інілеріне ?осып, бітімге келдім деп бізді ?орламасын. Б?ндай бітім бізге керек емес. Егер біз тілеген бітімге М?хамед- Шайбаниды к?ндіре алмаса ерікті ?зімізге берсін. А? найзаны? ?шымен, ?ас батырды? к?шімен ол к?ззапты ?зіміз к?ндіреміз.
— Сонда та?ы со?ыспа?сы?дар ма?
Жаратыл?алы со?ысып келе жат?ан жо?пыз ба? Б?рын хан?а еріп со?ысса?, енді халы? болып со?ысамыз. Жеріміз, суымыз, намысымыз ?шін б?кіл ?аза? болып к?терілуге бармыз.
— Хан б?л тілектері?ді ?абылдамайды.
— Онда ханды біз де ?абылдамаймыз. К?шсін б?л арадан.
— ?айда к?шеді?
— ??дасы М?хамед-Шайбани жеріне.
Ел абыройына н??сан келтіріп ?айтесі?дер. Хан адасса да халы? адаспау керек. ?ыздары?ды берді? деп Б?рынды?ты елден ?уса?дар, М?хамед-Шайбанимен жасас?ан бітім-шартын б?з?ан боламыз. Айып М?хамед-Шайбаниды? ?зінен болсын. Шартты ?зі б?з?анша шыдауымыз керек. Ал шартты ?біл?айыр б?лтіріктері алдымен б?затынына дау жо?. Олар?а б?л шарт Т?ркістан мен Мауреннахрды ал?анша ?ана керек. Содан кейін ?анды аузын бізге салма?. Аталары ?біл?айыр билеген Д?шті ?ыпша?ты ?айтарып алмай к??ілдері к?ншімейтіні ха?.
— Біз де солай ойлаймыз. М?хамед-Шайбанимен арамыз тым алша? жатыр. Бір мы?тап ?ан т?гіспей екі жа?ты? дауыны? бітуі м?мкін емес. Хан б?ны неге т?сінбейді?
— Хан б?л арада шола? ойлап отыр. Ал бізді? борышымыз сонау келешек ай?ас?а осы бастан дайындалу. ?апы ?алмауымыз керек.
— Сонда Б?рынды?ты ?айтеміз?
— Екі бірдей ?ызын беріп отыр?ан ??дасымен алысу?а Б?рынды? ?азір бара алмайды. Ол б?л тартыстан шы?уы абзал. Майдан?а ?зіміз дайындаламыз. Ал Б?рынды? ?з ?атесін ?зі т?сініп, хал?ымен бір бол?ысы келсе, хан абыройын са?тап Ар?а жеріне, не Сарайшы??а к?шеді.
— Д?рыс айтасы?. Ал Б?рынды? к?шпеймін десе?
— К?п ?ор?ытады. Егер ?зіне пайдалы шешімнен бас тартса, ?з обалы ?зіне!
Ерте?іне ?асым с?лтан бас?ар?ан бір топ ру басты?тары хан аулына келді. Б?рынды??а хан абыройын са?тап ?алу ?шін ?здеріні? шартын айтты.
Б?рынды? хан шу дегенде б?л?ан-тал?ан боп ашуланды. Б?л б?лікті шы?арып ж?рген сенсі? деп ?асым аулын шауып алма? та болды. ?йтсе де ?рі тулап, бері тулап, ?аза? батырларыны? темір тегеурініне шыдай алмай, Сарайшы??а к?шпек боп п?туа?а келді.
Міне, осы кезде Б?рынды? ханны? ?ылы?ына ызалан?ан «Жал?ыз к?з» батыр бір топ серіктерімен ханны? ?алы? жыл?ысын ?уып ?кетті. Кіле? к?к аланы айдап апарып ол, М?хамед-Шайбани жаса?тарынан жер ш??ып ?ал?ан кедей ауылдар?а б?ліп берді. «Жал?ыз к?з» батырды? б?л ?ылы?ына с?йсінген ?алы? б??ара ?айтадан д?рлікті. Біра? ол бір т?нде жо?алып кетті. Басшыларынан айырыл?ан кіле? жырты? тыма?, жаман шекпен кедейлер ру батырларыны? айт?анынан шы?а алмай тартыс іркіліп ?алды, т?таса жауы??ан ж?рт ?атары ж?деп, халы? ?оз?алысы енді лажсыз кібіртіктей бастады.
Екі апта ?ткеннен кейін Б?рынды? хан жеті ?атыны жеті ауыл болып, ыр?алып-жыр?алып Сарайшы??а к?шті. Біра? ол бос к?шпеді. Малын шап?ан «Жал?ыз к?з» батырды хан алтынына сатыл?ан екі арамза серігі Б?рынды??а ?стап берген. Ж?рт?а таралып кеткен малын ?айтара алмайтынын білетін хан «малымны? ?шін ?зі?нен алармын» деп сырт к?зден тасалап «Жал?ыз к?з» батырды ?ол-ая?ын шынжырлап, тула??а орап ?зімен бірге ала к?шті.
Б?рынды?тан іргесін алыс сала баста?ан Ж?нібек балалары хан Ордасынан алыс отырайын деп Шу бойында ?алды. К?з ?келеріні? ескі ?онысы ?аратал?а к?шіп келді. ?ыстауына жеткен к?ннен бастап ?асым с?лтан б?л арада?ы ?аза? руларыны? басын ?осып, сонау болаша? ай?ас?а ?амдану ?рекетіне кірісті…
?асым с?лтанны? болжа?аны д?рыс?а шы?ты. М?хамед-Шайбани хан аз жылды? ішінде дегеніне жетті. Самар?ант, Б??ар, Андижанды билеп отыр?ан ?бусейіт ?рпа?тары мен Ташкент, Сайрам у?лиеттерін билеп келген мо?ол С?лтан-Махм?т ханны? араларында?ы наразылы?ты пайдаланып, С?лтан-Махм?т хан берген бес мы? ?скерді ?з ?скерімен ?осып, е? алдыменен Самар?ант, Б??ар, Андижанды алды. Содан кейін барып, Жа?атай ?скерін ?з ?скеріне ?осып к?шейтіп, Ташкент у?лиетіне ауыз салды. Ташкент, Т?ркістан, Самар?ант, Б??ар, Андижан у?лиеттерін ?бден ?зіне ба?ындыр?аннан кейін, Д?шті ?ыпша? жерімен шекаралас Хорезмді шапты. С?йтіп Мауреннахр, Т?ркістан ?лкесін тегіс же?іп болып, енді Д?шті ?ыпша?ты жаулауды ойлана бастады.
М?хамед-Шайбаниды? жи?анкерлік ?рекеті мінекей осылай, ?асым с?лтан ойла?андай боп шы?ты. М?хамед-Шайбани хан елу мы? атты ?скерімен Соза? пен ?лытау?а аттану?а дайындалып жат?анын естіп,
