З?лхарнайынны? ата?ы да!
— Ал Т?я? батыр, сен не дейсі??
— Бізді? б?рімізді? тілегіміз бір. ?збекті? де, ?аза?ты? да, ?ыр?ызды? да. Ташкентте жа?ыны жо? Т?ркістан т?р?ындарын кездестіре алмайсы?. ?з к?нін ?зі ?зер к?ріп ж?рген Б?хар ?стасын жал?ыз атты Т?я? барып шап?анда не табады?
— Тек Б?хар ?стасын ?ана шабамысы?? ?олы?ды ?ышытып ж?рген хан сарайын да тонайсы? ?ой.
— Одан ма?ан не тиеді? Хан сарайыны? м?лкі — хандарды? ?лесі…
Ханны? жарылып кете жаздап ашулан?анын Жиембет жырау к?ріп т?р. Т?уекелді? бетінен ?аны ?ашып, отты к?зі ?ш?ын атады.
— Со?ыс бола ма, болмай ма, оны сендер емес, хан шешеді, — деді. — Тек мына?ан ?ана жауап бері?дерші. Ташкентте де туысымыз бар деді?дер ?ой жа?а. Ал сол Ташкенттен ?аза? жеріне ж?здеген адам неге ?ашады?
— Ол жа?та бір кедейді? терісін екі рет сыпырады, ал м?нда…
— То?тама, ая?ына дейін айт!
— Ал м?нда бір жарым рет ?ана! — деді ?ия? батыр, ханны? бетіне тіке ?арап.
— ?мытпаспын б?л с?зі?ді, батыр, — деді Т?уекел ызадан т?ншы?а, — жарайды, б?л жайында та?ы да с?йлесерміз. Тек сендер ма?ан мынаны айты?даршы… Ташкент жоры?ына бармай-а? ?ойы?дар. Сонда Б?хар ?міршісіні? ??лды?ынан ??тыламыз деп бізді к?тіп отыр?ан а?айын-туыстары?ны? ?мітін сат?андары? ба, ?алай бол?аны?..
М?ндай с?ра?ты к?тпеген ?ос батыр бірден жауап таба алмай ?ысылып ?алды.
— ?рине, біз олар?а ж?рдем беруге тиістіміз… — деді ?ия? к?мілжи.
— Б?се, солай шы?ар! Ташкентті алса?, Абдолла ханны? ша?арларымыз?а шабуыл салатын ?аласы ?алмайды. К?рді?дер ме, б?л жоры?ты? не ?шін керек екенін? Ж?, болды енді, батырлар… Бары?дар… Тезірек Ташкент жоры?ына дайындалы?дар.
Т?уекел к?зетшілерді ша?ырып алып, екі батырды? ая?-?олдарында?ы кісендерді алуды б?йырды. ?ия? пен Т?я? хан?а л?м-мим деп тіл ?атпай, ??р бастарын иіп т?жім етті де, ?йден шы?ып кетті.
— «?илы-?илы заман болар» деген міне, осы — деді Т?уекел Жиембет жырау?а б?рылып. — Б?рын?ыдай емес, хан ?арама?ында?ы адамдарына: «Жоры??а бірге ж?рі?дер» деп ?тінетін к?йге жетті…
— ?йтсе де, ?лгі екеуін д?рыс босатты?, хан ием.
— Ташкент жоры?ына олар аттанады, — кенет, оны? ж?зі та?ы с?рланып кетті, — содан кейін жолыма б?гет болып к?рсін! Абдолланы? ма?ан ойла?ан ?асты?ын ?мір-ба?и ?мытпаспын. Самар?антын да, Б?харын да аламын! Бал?ы мен Хиуа?а да барамын! Абдолланы ?рім-б?та?ымен бірге, табанымны? астына саламын. Мойнына ар?ан байлап Б?харды? о шеті мен б? шетіне с?йретіп ?тем. А?са? Темірді? туы желбіреген Самар?ант пен Б?харда А? Орданы? а? туын желбіретем! Бар ?лемге ата?ымды шы?арам!
Екі иы?ын кере, орнынан ?алай т?рып кеткенін Т?уекел ?зі де сезбей ?алды. К?зі с?л ж?мылып кеткен. Не айтып, не ?ой?анын білер емес. Аузы а? к?біктеніп, бір ?олын жо?ары к?теріп, т?ншы?а с?йлеп т?р! ?лден уа?ытта ?зіне тіксіне ?ара?ан жырауды? к?зіне к?зі т?сіп кетіп кілт то?тады.
А? Орда ханы созыла барып орнына отырды.
— К?кейкесті армандарымны? аузымнан шы??аны шошыт?ан жо? па сені, жырау?
Жиембет басын шай?ады.
— Жо?. Тек б?л кеселді са?ан д?л осылай тым ерте келеді деп ойла?ан жо? едім.
— ?андай кесел?
— Хан кеселі… Тым ерте келді. Со?ыра-а? келсе т?гілетін ?ан да аз болар еді, хан ием…
Екі жа? Ташкент ша?арыны? к?нбатыс т?сында кездесті. Абдолла хан алпыстан ас?анына ?арамай а? боз атын ойна?татып, ?ан майдан?а ?зі шы?ты. Б?л ай?аста ?бді-Мумин ?атыс?ан жо?. Ол ?зіні? ?скерін Бал?ы шетінде ?стап ?алды. ?аза? ?олынан екі есе кем Абдолла лашкарлары барынша ерлік к?рсетті. Б?л кездегі оларды? е? сенімді ?арулары Ташкент ша?арларыны? е? биік ?амалыны? ?стіне орнат?ан «?ара бура» зе?бірегі, бы?ы?ан ?аза? ?олына ажал тасын жаудыра бастады. ?аза? ?скері шыдай алмай кейін шегінді. Д?л осы мезгілде Ташкент ша?арында?ы б?рын?ы Бабас?лтан жа?ында?ы к?п т?р?ындар ?аланы? т?кпіріндегі темір ?а?паны ашты. Осы ?а?падан кірген ?ия? пен Т?я?ты? екі мы? ?скері ша?ар ішіндегі Абдолла ?олын к?л-тал?ан етіп, ескі ?амал ?стіндегі ?атар т?р?ан т?рт «?ара бура» зе?бірегін ?иратты. Кейін шегінуге айнал?ан Т?уекел хан ?скері ?айтадан шабуыл?а шы?ты. Есім мен ??джек с?лтанны? екі б?йірін ала, ?иялап шап?ан жауынгерлерінен ?оршау?а т?сіп ?алады екенбіз деп сескенген Абдолла ?скеріне кейін шегінуге б?йырды. Сол-а? екен, «жау ?ашты» деп сойыл, шо?пар ?ста?ан ?алы? ?аза? лап ?ойды. Б?дан б?рын бетіне жан ?аратпа?ан, ?орасан ??рышына б?ленген Б?харды? ата?ты лашкарлары, б?кіл Орта Азия?а ?йгілі ?байдолла, Асфандияр, ?бді-Латиф, Ходжа-Кули-??шбегі, ??дайберді жасауыл, ??лбаба-кЇкілташ секілді ?скер ?олбасшыларынан айрылып, тым-тыра?ай шегіне бастады.
?лі де болса лашкарларын то?татам деп ?уре болып, жаса?тарыны? орта шенінде ж?рген Абдолла хан?а кенет ?лдекім сауыт б?зар жебесін жіберді, Аралары сада? о?ы жетердей жерде емес, алыс еді. С?йтсе де ыс?ыра ?ш?ан жебе «жеттім бе са?ан да» дегендей, екі ?абат тор сауыттан ?тіп Абдолла ханны? ?а? б?йірінен кеп ?адалды. Ат ?стінен ??лап бара жат?ан ханды к?зетші жігіттері ?а?ып алып, жау ?олына т?сірмей ?кетті. Енді Абдолла ?скеріні? ?лі де болса жауына т?теп беріп ж?рген топтары ?арсыласуын ?ойып, аттарыны? басын Б?хар?а ?арай б?рды.
— Ма?ан о? ат?ан сол жігіт. Тек соны? ?ана о?ы мені? сауытымды б?зып ?те алады, — деді ?ансырап жат?ан Абдолла.
И?, д?л Абдолла?а арнап к?к ??рыш сауыт б?зар о?ын Сайрам ай?асынан бері са?тап келген ?ия? батыр еді. Б? да ?за? к?ткен арманына жетті.
?аза? ?скерлері осы ?ар?ынымен, тасы?ан ?зендей, жолдарында кездескен б?геттерді? быт-шытын шы?арып, А?са? Темірді? ордасы Самар?антты алды. Б?дан екі ж?з жыл б?рын б?кіл ?лемді тітіреткен А?са? Темір к?реген Алтын Орда астанасы Сарай?а ?андай айбармен кірген болса, енді сол Алтын Орда хандарыны? ?рпа?ы Т?уекел хан, сары алтынмен ?а?та?ан ер-т?рманды с?ліктей ?ара ар?ыма?ын ойнатып, сондай айбармен Самар?ант?а кірді. ?ожа Ахмет Яссауи, ?ожа Нахшбанди мешіттерін салдыр?ан ?лем ?міршісі А?са? Темір г?лдей жайна?ан Сарай ша?арын, бір кезде Батый мен Берке т?р?ан Г?лстан сарайларын жермен-жексен етіп ?иратса, к?шпелі елдерді? ?скерін бас?ар?ан Т?уекел хан Самар?ант ша?арыны? бірде-бір кірпіші б?лінбесін деп жарлы? берді. Б?нысы Т?уекелді? болаша? ?рпа?ты? ?ар?ысынан ?оры??аны емес-ті. Б?хар ханды?ына ?арсы шы?са да, ?аза? елі Самар?ант, Б?хара, Хиуа, Хорезм ша?арларын пір т?татын. Оны? салтанатты сарайларын к?ргенде, к?ріктеріне та? ?алып, жас баладай ?уанатын. Т?уекел хан со?ынан ерген осы халы?ты? рухани сезіміне ?арсы шы?ып, оны ?зіне ?шіктіргісі келмеді. Сол себептен Самар?антты? алтын к?мбезді сарайлары аман ?алды.
?лемді тітіренткен А?са? Темір ?мірші зираты «Г?р ?мірді?» ?асында, ?зімен бірге алып ж?рген сырлы хан та?ында ?аза? даласыны? ?міршісі Т?уекел отыр. К?ншы?ыс жа?ында?ы ?лы?бек м?нарасыны? ?стінде жыл?ы ??йры?ыны? ?ос уыс ?ылы байлан?ан А? Орданы? а? туы желбірейді. Хан жанына Есім, ??джек, та?ы солар секілді с?лтан, би, батыр, а?са?алдар бірінен со? бірі келіп, т?жім етіп жатты. Хан к?зі ?лдекімдерді іздеп, а?ыры ?алы? топ мырзалардан шеттеу т?р?ан ?ия? пен Т?я?ты тауып алды.
— Жауды же?уге тетік бол?ан, міне мынау ?ос б?рі, — деп Т?уекел ?ия? пен Т?я?ты к?рсетті. — Жау?а б?лар аш б?ркіттей ш?йілді, к?кжал ?ас?ырдай шапты! Б?хар маралыны? т?сін ?анжардай тырна?ымен жырт?ан ?анды к?з барыстай, жау шебін к?л-тал?ан етті!
Хан ишаратымен б?л екеуіне у?зірлері олжа?а т?скен ?азынадан Б?харды? екі асыл ?анжарын ?кеп берді. Саптары сом алтыннан, бетіне е? ?ымбат гау?ар тастар орнат?ан. ?стеріне жа?асы б?л?ын, алтын зерлі Б?хар шапандарын жапты. Алдарына ба?три т??ымдас екі а? боз ар?ыма? тартты.
— А? Орда — сендерден б?дан да зор ерлік к?теді! — деді Т?уекел. — ?андай тілектері? бар, айты?дар? Б?рін де беремін!
С?зге жа?ындау ?ия? батыр с?л ал?а шы?ып тізесін б?кті.
— Бізді? ?арама?ымызда?ы екі мы? жігітті? к?пшілігі малшы-егінші… Іштерінде темір ?стасы, а?аш шеберлері де бар. Солар?а елге ?айтып, ?з шаруаларына кірісуге р??сат еті?із, та?сыр хан.
?арадан туса да ?ия? батырды? даусы тегеурінді шы?ты, ??ла??а ?р?ан танадай тына ?ал?ан
