Намыс?ор Жолымбет батыр жиеніні? с?зін ма??лдады. «А?тор?ынды берсе, А? Орданы? ша?ыра?ын сыйлап Т?уекелге берген Кіші ж?з, Есімге ойыншы? еткізбейді. Т?ркін елімен а?ылдаспай, б?л ?ай ?орла?аны! Ал Т?я? батыр?а келсек, жиенні? б?л тілегін де орындау?а болар, — деді Жолымбет батыр, — жиен ?арындасын ??т?ару?а к?нгенде оны? к??іл ?ос?ан жігітін зынданнан шы?арудан неге ?ашсын. Т?я? батыр бір елді? ардагері. Кеше Б?хар?а аттану керек пе, керек емес пе деген с?ра? ту?анда, ж?рт ханны? с?зін емес, осы ?ия? пен Т?я?ты? с?зін ты?да?ан жо? па еді? Егер Т?я?ты ??т?арса, ?ара халы?ты? ал?ысын алады».
Жолымбет батыр осылай ойлады.
Т?я? сол ?ара ала?да?ы ?ара зынданда отыр. Анда-санда ?оз?алып ?алса, шынжырлары шылдырлайды. Шы?ырау ?стіндегі болмашы тесіктен сонау к?гілдір аспан к?гінде о?та-теке ?шып бара жат?ан ??стар ?ана к?рінеді. Тек ?ткен к?ндер ?иялдары ?ана жан серігі.
Т?я? ж?регінде А?тор?ын?а деген от сонау ал?аш?ы кездескен к?ннен-а? жан?ан. Осы отты? да зардабы болуы керек, Ташкент т?біндегі ?рыста ол А?тор- ?ын?а арнал?ан талай ?ткір найза ?шына ?з кеудесін тосты. А?тор?ын?а т?нген сан жауды шойын басты келте шо?парымен жайратты.
Т?ркістан?а келгеннен кейін, Т?уекелді? ?ыр?ын бергенше Т?я? А?тор?ынды к?рген емес. Одан кейін де сирек кездесіп ж?рді. Онда да ж?рт к?зінше ?ана. Осы кезде бір-а? рет А?тор?ынды ?з ?олымен ат?а отыр?ызды. Соны? ерте?іне д?йекші бала келіп:
— Ханым сізді ша?ырып жатыр! — деді.
Т?я? баланы? со?ынан ерді. Б?ны сарай есігіні? алдында ?арсы ал?ан А?тор- ?ын:
— Батыр, бір к?нні? ішінде асауымды ?йретіп бере аласы? ба? — деп с?рады.
— Жарайды, — деді Т?я? ?уан?аннан ж?регі жарыла жаздап.
«Патша ?йел с?йген жігітін е? алдымен асау жыл?ысын ?йреткізіп сынайды екен» деген бір а?ызды Т?я? жас кезінде естігені бар. Ханымны? бетіне ?арады. Жаудыра?ан к?зінен ?зіне деген бір ?згеше сезімді бай?ады. А?тор?ын б??ан асау атын емес, асау ж?регін сынат?алы т?р?андай к?рінді.
А?тор?ынны? ?йрет деген асауы т?ркіні — Жа?албайлы елі жіберген, ??ры? к?рмеген жеті жасар та?ы жыл?ы боп шы?ты. Т?рт жігіт ар?андап ?зер ?стап т?р?ан асауды? ?стіне Т?я? секіріп мінді. Асау ??йындата ??ба жон?а ала ж?нелді. К?н батып бара жат?ан кезде ?ара терге малын?ан, ?бден жуасы?ан асауды батыр А?тор?ынны? боса?асына ?кеп байла?ан.
— Мы? жаса?ыз, батырым, — деді жесір, к?зі бая?ысындай та?ы ?ш?ын атып.
Сол к?ні ел жатарды? алдында Т?я?ты? шатырына д?йекші ?йелді? бірі келді. Батыр ?йелді? со?ынан ерді. Сарай есігіні? алдында А?тор?ынны? ?зі к?тіп т?р екен. ?йге кіріп, о?аша ?ал?аннан кейін ол:
— Батыр, асауымды мініп к?рдім, тамаша етіп ?йретіпсі?, а?ысына не берейін? — деді даусы дірілдеп.
Тілі к?рмелген адамдай Т?я? еште?е айта алмай т?рып ?алды. ?уаныштан ж?регі л?пілдеп, демін ?зер алды.
— Жарайды, а?ысы ?шін… ?зім с?йейін, — деді к?ліп А?тор?ын.
?уаныштан есін жия алмай т?р?ан батырды? ?асына келді. Ая?ыны? ?шымен созылып к?ріп еді, ерні тек Т?я?ты? кеуде т?сына ?ана жетті.
— Т?у… бойым жетпеді ?ой, — деді ол еркелене, — к?терсейші ?зі?.
Т?я? ба?андай ?олымен А?тор?ынды тік к?теріп, жас баладай алдына алды. Жесір ?йелді? ж?п-ж?мыр аппа? білегі мойнын орай т?сті. Д?ние шыр к?белек айналып кетті. Тек ж?регіні? жан тамыры л?пілдей со?ып, ?уаныш?а сыймай т?р?ан А?тор?ын н?р?а малын?ан а? ж?зін Т?я?ты? кезерген тастай ?атты ерніне таяй берді.
Та? ?ара??ысы кезінде Т?я? батыр А?тор?ынны? сарайынан шы?ты. Ханымны? а? сазандай аппа? денесі ??ша?ында т?р?андай екі ?олымен ?лденені ?лдилей к?лімсіреді.
— Т?убе! Т?убе! — деді даусы ?уаныш?а сыймай, м?ндай да тамаша т?ндер болады екен-ау!
А?тор?ын ??рса? к?теріп ?ал?ан еді. Біра? Б?харды? ке? жібек к?йлегі оны? тола баста?ан ішін ?згелерге а??артпа?ан. ?йтсе де, хан сарайында?ы тесіле ?ара?ан к?п к?зден ханым ?ысыла баста?ан. Б?гін болмаса, ерте? ??пия сырды? ашылуы ай?ын… Т?я? батыр анадай к?йге ?шыра?аннан кейін, о?ан ?ашудан б?тен жол жо?-ты. ?ашпаса б?рібір ж?рт алдында мас?ара болады. «Не Т?я? батыр?а ?осылуым керек!» деді на?ашысы Жолымбет батыр?а А?тор?ын ?зіні? шын сырын ашпаса да, алыстан ??тырып.
Бір с?мды?ты? болып ?ал?анын іші сезген Жолымбет, енді б?кіл Кіші ж?зді? абыройын са?та?ысы келді. Б?рын к??ілінде азда?ан д?д?мал к?дігі болса, осы мезгілден бастап «нарт?уекел!» деп, А?тор?ынды ??т?ару?а кірісті.
Сол к?ні т?ні Жолымбет батыр баста?ан бір топ жауынгер ?аланы? к?нбатыс жа?ында ?а?паны? т?біне келді.
— ?айда барасы?дар? Кім р??сат етті! — деп алдарынан кес-кестей к?зет басты?ы т?ра ?алды.
— Мен р??сат еттім! — деді Жолымбет атыны? басын с?л тежеп. Кіші ж?з батырыны? ?р да жы?тау, сот?ар мінезімен б?рыннан да таныс к?зет басты?ы «?, сіз бе еді?із» деп кейін шегіне берді.
Бір топ жігіт ?ала ?а?пасынан шы?ып, батыс?а ?арай шаба ж?нелді. Ортасында Т?я? батыр ?йреткен есік пен т?рдей ш?бар ай?ырды мінген, бет-аузын т?мшалап жауып ал?ан біреу кете барды. Б?л А?тор?ын еді.
Жесір же?гесіні? ?аш?анын ерте?іне білген Есім ашуланып, дереу ?у?ын жіберді. Біра? А?тор?ынды ?стай алмай бар ?а?арын Т?я??а аударды. К?зетін к?шейтті. Жолымбет батыр оны ??т?арып ?лгермеді: Есім хан Т?я? батырды ?ара ала?да?ы зынданнан шы?арып, ?з сарайыны? іргесіндегі зындан?а ?кеп салдырды.
Есім Кіші ж?збен біржолата жанжалдас?ысы келмеді. ?шін б?тен жолмен ?айтаруды ойлады. Т?я? батырды? орнына Шы?ыс Т?ркістанда?ы бол?алы жат- ?ан ?рыс?а ол енді Жолымбетті жіберді. Бір ажал?а барып ?айтсын, деді хан ішінен, тірі келсе сонда к?рерміз, хан ісіне ?алай кірісуді? керек екенін!
Жолымбет ?аш?ардан алты айдан кейін оралды. Ж?не ?лкен же?іспен ?айт-ты. Б?л же?істі ол ?бдірахманны? іні, а?аларымен со?ысудан емес, сырт?ы жауымен ай?асудан тапты.
?ытай бо?дыханына тістері бата алма?ан Жо??ар ?алма?тары осы кезде Жетісу бойында?ы ?аза? пен ?ырыз ауылдарына шабуылды ?деткен. Осындай ?йреншікті бір жоры?ынан ?алма?ты? ?алы? ?олы ?айтып келе жатты. Алдарында ?ыруар мал, т?йе те?дері тол?ан д?ние-м?лік. Ар?анмен матастыр?ан ?ыр?ыз-?аза? ауылдарыны? ?ыз-келіншегі.
Шат?ал, ??зды тауларыны? бір б?ктерінде а?дып т?рып, жо??ар ?олы жазы? ойпат?а шы??ан кезде, Жолымбетті? бес мы? жауынгері жан-жа?ынан атой сал?ан. Жау ?скеріні? саны к?п болса да, ойлама?ан жерден тиген ?аза? жауынгерлеріне т?теп бере алма?ан. З?ре-??ты ?ашып, ?з бастарын ?ор?аумен болды.
Жолымбет ?алма?тарды? к?л-тал?анын шы?арып, бес ж?здей жауынгерін ?ол?а т?сірді. Шабыл?ан ?аза?, ?ыр?ыз ауылдарыны? адамдарын босатып, мал-м?лкін тегіс ?здеріне ?айтарды. Ал Жо??ар ?олынан т?скен бас?а к?п олжаны «елдегі ?атын-балалары?ны? несібі» деп ала жібіне дейін ?алдырмай, алты айдан бері олжасыз ж?рген ?скеріне б?ліп берді. Оны? ішінде «хан ?лесі» саналатын ?азына-м?лік те кеткен. Жолымбет Орда?а ?айтпай жатып, оны? б?л ?ылы?ын (?рине, т?скен олжаны он есе ?сіріп) ?астары Есімге жеткізді. Хан?а «олжамыз» деп, тек бес ж?з т?т?ын жау жауынгерін ?ана алып келген. Б?рыннан да ?ш Есім, енді бетінен т?гі шы?а ашуланды. Оны? ?стіне сол к?ні т?нде зынданнан Т?я? батыр да ?ашып кеткенін естіген. Тексеріп келгенде Т?я?ты ?ашыр- ?ан Жолымбетті? адамдары болып шы?ты. ?бден ызалан?ан Есім Жолымбетті ?стау?а б?йырды. Жендеттер Т?я?ты? орнына енді Жолымбетті? ?зін зындан?а апарып салды.
Сол к?ні т?нде «Жолымбет дар?а асылсын» деген хан ?кімі жариялан?ан-ды. Ерте?інде ?ара ала?да дар дайындалды. Жолымбет секілді ел-ж?рт?а ?йгілі батырды жазалап жат?анда ?ара б??ара наразылы? к?рсетіп ж?рер деп сескенген хан, ала?ды ?оршай ?скер ?ойды. Осы аласапыран к?ндерді? алдында ?ана Т?ркістан?а Жиембет жырау келген. Болайын деп жат?ан с?мды?ты естіп, ол хан сарайына беттеді.
А?асы Т?уекел ханны? досы бол?ан ата?ты жырауды к?ргенде, Есім амалсыз к?лімсіреп ?арсы ж?рді.
— Армысы?, жырауым! Ж?рісі? тым асы?ыс екен, ел-ж?рты? аман ба?
Жиембет жауап орнына тол?ай ж?нелді.
