осыны пайдалан, бастарын біріктіре бер. Майдан?а бірігіп шы?са, артынан ыдырауы ?иын?а т?седі… Елі? бірікпей жауды же?ем деп ?міттенбе…»
Кенет ж?рт назарын аударып, ?йге Ертісті? ар?ы бетіне жіберілген барлаушылар кіріп келді. Оларды? айтуы бойынша, Ертісті? ар?ы жа?ында?ы Жо??ар ?лыстарына ?лі ?алден Церен ?скері келмеген к?рінеді. ?ркім ?р т?рлі жорамалдайды деді барлаушылар.
Абылай ойланып ?алды. «И?, ?ккі ?онтайшы ойлама?ан жерден жау шаппасын деп ?скеріні? жат?ан ?ясын жасыр?ан екен. М?ндай жайда жо??ар жаса?ыны? шабуылды ?ай т?стан бастайтынын ешкім біліп болмайды… Сір?, ?алден Церен жауынгерлерін ?лі ел т?пкірінен ?оз?ама?ан болу керек. ?рине, Жо??арды? то?па? жалды мы?ыр жыл?ысы ?ш-т?рт к?нні? ішінде-а? текіректей желе шауып отырып б?л ара?а жетіп ?лгереді. ?онтайшы со?ан сенеді. Шыныменен ?алден Церен Сарыар?а?а аттанба? па? ?лде Т?ркістан майданын ке?- ейте т?сіп, Арал ар?ылы Кіші ж?зге ?арай ойыспа? па? О да м?мкін. Екі жа??а екі ?ол шы?арады деген де сыбыс бар еді ?ой, ?лде солай ма екен? ?тте? не керек, ?ш ж?зді? ?скері бірдей ба?ынса ?ой б??ан. Онда ?р ж?зді? ?скерін ?р т?с?а ?ойып, Жо??арды? келуін асы?пай к?тер едім-ау! Бір жетіде екі ж?з мы? атты ?скер жинап алатын ?асым хан д?уірі ?лде?ашан ?ткен! К?рінген ?ара тас?а сала-сала, алмас ?ылышты? да ж?зі майырыл?ан! Енді міне ?ас?ыр ?ай ??гірден шы?ады деп, шиті мылты?ы?а с?йеніп жан- жа?ы?а ала?тап ?ара да отыр…»
… Ке?ес а?ыры ?аза? ?олдарыны? жиналатын жерін Телік?л т?сы болсын деп ?й?арды. Б?л ара ?ш ж?зді? ?скеріне бірдей жа?ын. ?рине, ?біл?айыр сарбаздары келмейді, біра? Жо??ар?а ?шіккен Кіші ж?зде ?аза? батырлары аз ба? Е? болма?анда Ыр?ыз, Тор?ай бойында?ы ?ош?ар?лы Ж?нібекке ба?ынышты Орта ж?зді? жауынгерлері келіп ?осылар. Ал ?лы ж?з ?скері жо?ты? ?асы.
Абылай аулы к?ктемні? ал?аш?ы к?ндерінде-а? Сырымбет беткейінен Бурабай к?ліні? жа?асына к?шетін. К?л жа?асыны? ?ыз?алда?ты, сар?алда?ты к?к балауса ш?бі ерте к?терілетін. ?ара?ай мен а? ?айы? сы?си біткен Бурабай ма?айы адам айт?ысыз бір ?сем сурет. Осы жайлауында Абылай аулы жаз ?ткенше болатын.
С?лтан ке?есі бітісіменен, Сарысу бойында отыр?ан Орта ж?з ханы ?білм?мбетке ?здеріні? шешімін айтып шабарман жіберді де, тамызды? бас шенінде Абылай аулы да К?кшені? биік т?сы Бурабай?а ?арай к?терілді. Салтанатты к?ш, к?шпен іргелес шо?тай иіріп, шашау шы?армай айдал?ан ?алы? к?к ала жыл?ы. Жаугершілік заман; к?шті, жыл?ыны ?оршай, астарында?ы болат т?я? бедеулері мен б?йгі к?ре?дері жіті бас?ан, сойыл ?ста?ан, кіле? шола? сауыт киген батыр жігіттер… К?ш ы??айына ?арай, со?ынан ш?быр?ан ?ара мал, оттай жайыл?ан ?ой-ешкі тіпті кейін. Ауыл-ауылды? арасында, жор- ?а салыстыр?ан, сары даланы бастарына к?тере ?н сал?ан топ-топ ?ыз, боз- бала…
Аулын Бурабай к?ліні? жа?асында?ы «Абылай ала?ы» аталатын к?к майсалы, сы?сы?ан марал отты, ?ызыл а?ашты, а? ?айы?ды, аршалы тау ?ойнауына ?ондырысымен, Абылай ?лытау ар?ылы, Бетпа?далалатып, Телік?лге ?арай аттанды. К?кше те?із ар?ылы емес, алыс та болса осы жолды та?дады. К?кшетаудан Телік?лге дейін екі мы? ша?ырымдай дала. Ал осы далада сы?сып отыр?ан Орта ж?зді? рулары. К?кшетау, Санды?тау, Атбасар, одан ?рі ?арай Есілді жа?алай, Теріса??ан ?зеніне жетеді, ?ара ?ойын ?ашырлыны басып, ?лытауды б?ктерлей, ?ара Ке?гір, Сары Ке?гір, Жезді ?зендерінен асып, Сарысу?а ?арай шы?атын с?ре жолмен Телік?лге беттейді. Осы жерді? б?рінде Ар?ын, ?ыпша?, Найман, Тара?ты, Уа?, Керей. ?лытауды? к?нбатыс жа?ында Тор?ай ал?абы ?аншама ел. «Сонау К?кшетаудан шы?ып, Абылай Жо??ар?а аттанып бара жатыр екен!» деген ла?ап осы ?алы? елге жетсе, б?кіл ?аза? ауылдарыны? Жо??ар ?онтайшысына ?арсы тік к?терілетініне с?лтан шек келтірмеген. Жолда бір жарым айдай ж?ріп, Телік?лге кеп шатырын тіккенде, Ар?адан жеткен жауынгерлерден к?з т?натын еді! Абылай ?ткен жерден ?осылма?ан ?ол жо?. Саумалк?л мен Телік?лді? арасы ы?ы-жы?ы, ?ара ??рымдай ?апта?ан ?скер. Ерте?іне Абылайды? шатырына жігіттерімен келген ?р руды? басты адамдары, батырлары тегіс жиналды.
Аны?тап есептегенде отыз мы?нан астам жауынгер басы к?рініпті. Б?л «А?табан ш?бырынды» бастал?алы, ?аза?ты? е? ал?аш?ы рет бірігіп, мол ?ол жина?аны. ?лі де келіп жат?ан топтар аз емес. Басы Ж?нібек, ?арт Б?генбай, Ар?ынны? аты шулы батырлары Тайжігіт, Тасболат, Сырымбет, Жанатай, Жан- ?за?, Се?гірбай, Олжабай, Малайсары, Оразымбет. Абылайды? ?ам?орлары: Толыбай би, ?арауылды? шешені ?анай би, Ж?пек батыр. Сыр?алы Елшібек, Шекті Тайман, Табыннан Алтай батыр. ?р?айсысыны? ?асында мы?да?ан, ж?здеген жауынгерлер. ?аза? даласында б?л кездерде ата?ы шы??ан аты-шулы батырлардан ?аракерей ?абанбай, Кіші ж?зден Б??ыбай, Уа? руынан Батыр Баянны? жо? екенін Абылай іштен т?йіп отыр. ?сіресе Баян батырды? осы уа?ыт?а дейін келмеуі ?кінішті-а?. Ерлігімен, ел-ж?рты ?шін жан?иярлы? ісімен таныл?ан Батыр Баян ?анжы?алы Б?генбай мен ?аракерей ?абанбайдан кейінгі е? с?йікті батыры еді. Анау екеуі болса ?азір пай?амбар жасына келіп ?алды, ендігі е? с?йеніші со Батыр Баян мен ?зімен бірге ?алден Церенде т?т?ында бол?ан Ж?пек еді. Ел шетіне жау келсе, е? алдымен жетіп, алды??ы шепте ж?ретін Батыр Баянны? осы уа?ыт?а дейін келмеуін Абылай жаман ырым?а жорыды. «Оны? ?з басына бір ?ауіп туды, не ел-ж?ртыны? ?амына да ?аратпайтын бір п?леге душар болды» деп ойлады.
Ар?ада Оба?ан атты ?зен бар. Б?л ?зенні? бойын ежелден Уа? руы жайлайтын. Орта ж?зді? жеті арысыны? бірі болып келетін Уа? руынан б?кіл ?аза? даласына ?йгілі Ер К?кше, Ер ?осай атты батырлар шы??ан.
Осы Уа? руына жасыны? ?артай?ан ша?ында келіп сі?іп кеткен, Ж?нібек ханны? кезіндегі ата?ты батырыны? бірі Саяннан ту?ан Аян батырды? бір ?рпа?ы осы Батыр Баян еді. ?арадан шы?са да жеті атасынан ?йгілі батыр т??ымы бол?анды?тан, ел басына к?н ту?анда, осы Баян ат?а ерте ?онды. ?зіні? ас?ан ерлігі, хал?ы ?шін жан пида етерлік істері ар?асында ол к?п кешікпей Уа? руыны? к?семіне айнал?ан. ?ке- шешесі ?алма? шабуылыны? бір ?лкен ай?асында ?аза тап?ан. ?зімен бір ту?ан, биыл он беске шы??ан Ноян атты інісі ?ана бар. Ноян ?лі ?олына найза ?стап жау?а шап?ан жо?, біра? ала?анына т?кіріп, б?гін-ерте? мені? де кезегім келер деп, бойына біткен ?айратын ж?мсайтын жер таппай, алас?рып, ауылда ?зер ж?рген. ?рт мінезді бала жігіт бір-екі рет а?асына «жоры??а мені де ала бар» деп жалын?анда, Баян о?ан: «Кезі? келер, жоры? сенен ?ашып ??тыла алмайды. ?зірге сойыл со?ып, сада? атып, со?ыс ?нерін ?бден ?йрен!» — деп ертпей ?ой?ан.
Баянны? да ?азір ?ыры??а таяп ?ал?ан кезі. С???а? бойлы, а???ба, с?лу м?ртты, к?рікті жігіт. Жал?ыз інісін жанындай жа?сы к?реді. А?алы? ?лкен сезімні? ?серінен де ол ?ткен жыл?ы Іле бойында?ы жо??арлар?а ?арсы аттан?ан сапарында, Ноянны? «мені де ала кет» деп к?зінен жасы м?лтілдеп т?рып ?тінгеніне ?арамай, ертпей кеткен.
Екі жа?ты? да ?олы шы?ын бол?анмен, б?л жолы ?аза? жігіттеріні? жо?- ?арлармен ай?асы ?иын?а т?сті. Кескілескен, бірін-бірі аяма?ан ?ан т?гіс ?ш к?нге созылып, а?ырында саны с?л басым Баян жа?ы же?ді. ?аза?ты? бес ж?з жара?ты жігіттерінен ?ш к?н ?рыстан кейін тек екі-а? ж?зі ?алды. Т?ртінші к?ні ?рыс?а шыдар-шыдамасын білмей, Іле бойыны? ?алы? тора??ыл, жиде то?айыны? арасында жат?ан осы екі ж?з жігіт, та? ата, ?ш к?ннен бері ?здері со?ыс?ан жо??арларды? сегіз аулыны? бірден к?теріле, тайлы-тая?ына дейін ?алмай, ?бырып-ш?бырып, ?ытай жа?ына ?арай к?шіп бара жат?анын к?рді. ?аза? ?олы б?л о?и?а?а алдымен та? ?алды. С?йтсе де, олар мал ?айырлап ж?рген бір жо??ар шалынан ауылдарды? неге ?ркіп ?ашып бара жат?анын білді. Жо??ар ауылдарына: «Кешеден бері ?рысып жат?анымыз ?аза?тарды? ж?й ?шейін ерт?ле топтары екен, Б?генбай мен ?абанбай бас?ар?ан бес мы? ?ол б?гін т?сте осы Іле жа?асына жетеді екен», — деген хабар кепті. Осы хабардан кейін Іле ?ойнауында?ы жо??арларды? мына сегіз аулы ?опарыла к?теріліпті. Б?л хабарды? ?алай шы??анын ?аза? жігіттері артынан барып естіді. Жо??арларды? ?олына т?скен бір ?жет сарбаздан: «Б?рібір ?лесі?, егер шыны?ды айт- са? ?оя береміз» деп осы ?рыста?ы жо??ар батыры жауап алады. Одан: «Осыншама елге ша?ын ?олмен ?алай келіп тиісті?дер? Неменеге сенді?дер?» деп с?рапты. Жігіт: «Сендерді же?етінімізге сендік!» депті. «?алайша? Осыншама жо??арды бес ж?з сойылмен же?бек пе еді?дер?» деп мыс?ылдап к?леді жо??ар батыры. Сонда ?жет жігіт: «Б?рібір ?ырыласы?дар! Артымызда Б?генбай мен ?абанбай бас?арып келе жат?ан бес мы? ?ол бар! Олар та? ата жетеді! Біз тек Јрт?лелер тобымыз!» дейді. «?тірік айтасы?! Шыны?ды айт! ?йтпесе ?лтіреміз! Ал егер айтып т?р?аны? жал?ан болса, ?азір босатамыз. Тек бізді алдама!» деген Жо??ар батырыны? ?ор?ып т?р?анын білген ?аза? жауынгері «б?рібір мені ?лтіресі?, онан да з?ре?ді ала ?лейін» — деп айт?анынан танбапты. Жо??ар батыры сенеді. Еліне сол т?нде ?опарыла к?шуге б?йры? береді. ?лгі сарбазды ?з ?олымен бауыздайды. ?аза?ты? ?алы? ?олы келе жатыр деген с?зді естіген жо??ар ауылдары алды-артына ?арамай ?аша ж?неледі. Б?л о?и?аны? неден бол?анын со?ынан естіген ?аза? жігіттері, д?л осы с?тте жа?а ?ана ?йлерін жы?ып, к?штері енді ?оз?ала берген со??ы жо??ар батырыны? аулына то?айдан шы?а лап ?ояды. Батыр Баян баста?ан екі ж?з жігіт к?шке екі ж?з аш ?ас?ырдай тиеді. ?бігері кеткен к?ш ж?нді ?арсылы? к?рсете алмайды. Жо??арды? бас батыры Батыр Баянны? ?олынан ?аза табады.
