б?рымы к?к тол- ?ынмен ойнап жыландай ире?деп, сымбатты денесі, су астында а? сазандай б?лы?сып, еріксіз к?зін тартып ?кеткен. Тек ар?ы беттегі аттары мен ?юлі т?р?ан киімдерін к?ргенде ?ана Кенесары есін жинай баста?ан.
— Арсы?дар ма, арулар? — деген ол ?ыздарды? ар?ы жа?а?а ?арай б?рыл- ?анын к?ріп, кетіп ?алады екен деп ?ор?ып.
Алды??ы тана к?з жапала? сары ?ыз «Ойбай, к?тек!» — деп дауыстап жіберіп, суды екі ая?ымен сабалай ар?ы бетке ?арай ж?зе ж?нелді де, со??ы ?ара торысы мойнын б?рып кейін ?арап, жа?ада т?р?ан Кенесарыны к?ріп то?тап ?ал?ан. Т?регеліп ж?зіп, тек судан басын шы?арып:
— Бар боларсыз, мырза, — деп с?лем берген.
С?йткенше жа?а?а Кенесарыны? жолдастары да келген. ?деттегі ?алжы?-?зіл бастал?ан. Аш денесін жігіттерге к?рсетіп судан шы?у?а ?ялып т?р?ан ?ыздар, жа?ада?ы Кенесары екенін естіп, не ?ыларын білмей сас?ан. Кенесары тобы ?зіл-?алжы?ы аралас, егер тілегімізді орындамаса?дар, ?азір ар?ы бетке ?тіп, киім- кешектері?ді алып кетеміз деп ?ор?ыт?ан.
?ыздар «а?атайлап» кетулерін с?рап жалын?ан. ?алжы? ??мар жел?кпе жігіттер ?здеріні? тілегін орындамай кетпейтіндерін айтып т?рып ал?ан. Су сорып ?бден жаура?ан ?ыздар, б?ларды? кетпейтініне ?бден к?здері жеткен со?, жігіттерді? не тілейтіндерін білгісі келген. ?ара торы с?луы Кенесары?а ?арап:
— Мырза, сонда сіз менен не ?алайсыз? — деген.
— ?ала?аным ?иын болса да с?зі?де т?расы? ба, ?арындас?
— С?зімде т?рмайтын ?атын емеспін, айта бер.
?ыз аузынан шы??ан «?атын емеспін» деген с?зді Кенесары ?з ма?ынасында т?сінді. Кенет ж?регі алып-?шып, ?ол?а т?скен тор?айдай тыпырши ж?нелді..
— ?атын болмаса?… Жарайды, біз кетейік. Тек со?ымыздан ?уып жеті?дер. ?алауымды сосын айтайын. У?де ме?
— У?де!
Кенесары тобы ?зен жа?алай кете бар?ан. Аздан кейін ?ыздар б?ларды ?уып жеткен. Он алты-он жеті жасар уыздай екі жас ?ызды? суы? ж?рісті бейтаныс топ жігітті? ?астарына ?оры?пай келгендеріне Кенесары та? ?ал?ан. Ж?не берген у?делерінде т?рып алдап кетпегендеріне разы бол?ан. Осы кездесуден бастап Кенесары мен К?німжан бірін-бірі ?атты ?нат?ан. Жа?а ту?ан айдай толы?сы?ан ар?аны? жас с?луы Кенесары?а бірден ??лап т?скен. Ш?лмек к?нде сынбайды, бір-а? сынады. Сол т?нде бір ш?лмек сынды. Ж?рттан аула? д??геленген ?ара?ан т?бінде даланы? ?жет ?ызы батырды? бір тілегін орындады.
К?німжан ?кінбеді, ?йткені осыдан екі жыл б?рын ?ос ?атыныны? ?стіне то?алды??а алма? боп сасы? ?рт, б?зау т?мсы? ?о?ыр??лжа ??да т?сіп, ?ш ?йір ?ара к?к жор?аны ?алы? малына т?леп кеткен. Оны? ?стіне ?ара?ойын ?ашырлы?а ел жайлау?а шы??ан ша?та ?рын келем деп жа?ында хабар берген.
Та?ерте?іне Теріса??анны? ойпаттау жа?асына ?он?ан Байболат а?са?алды? ауылына К?німжан мен жапала? сары ?ызды ерткен Кенесары н?керлерімен келіп т?сті. К?німжанны? осы т?нде Кенесары батырмен к??іл ?осып шы??анын е? алдымен же?гелері, одан шешесі естіп, суы? хабар бірте-бірте жыландай жылжып Байболат а?са?алды? ?зіне барып жеткен. Абылайды? аруа?ынан, ?асым т?рені? ?а?арынан сескеніп, не істеуді білмей, оны? ?стіне абыройы айрандай т?гілген ?ызыны? к?йігі де ар?асына аяздай батып отыр?ан Байболат а?са?ал?а Кенесары к?п кешікпей «К?німжанды ма?ан берсін» деп кісі сал?ан.
Байболат а?са?ал б?л тілекті ш??ыл а?ыл?а сап, ?олма-?ол шешімін айт?ан:
— ?ш ж?зге хан бол?ан Абылай атасына Ар?ынны?, ?арауыл, Аты?ай рулары алты ?ызын бергенде, сол Абылайды? батыр немересіне бізді? жал?ыз ?ызды ?има?анымыз болмас, алсын — деген.
Бір апта ?ткеннен кейін ?лке Байдалы, А??ош?ар Сайдалы боп ?ш бозды к?сем жеккен к?містеген ?ара п?уескемен, жасау арт?ан то?ыз нарды бір к?ш етіп К?німжанды ыр?алтып-жыр?алтып К?кшетауда?ы ?асым т?рені? ауылына ?зат?ан.
М?ны естіген ?о?ыр??лжа намыстанып б?л?ан-тал?ан бол?ан. Жаса? жіберіп Байболат ауылын шауып алу?а да о?тал?ан. ?йтсе де, байлы?ы ?зінен арты? Ар?ынны? шонжар руы ?лке Байдалымен жанжалдасу?а батпа?ан. О баста К?німжанды то?алды??а с?ра?анда да ?о?ыр??лжа тек ?атын санын к?бейтпек емес, Ар?аны? осы шынжыр бала?, ш?бар т?с руымен жа?ындаспа? ойы да болатын, ал сол ойды? б?зыл?анына ?атты ?ынжылса да, тайпа рулы елді ?зіне жау етуді? ?атерлі екенін ??ты. Сонды?тан Байболат?а берген ?алы? малына ?ш то?ыз айыбын ?осып алды да, ?пайым т?гел дегендей, к?кіректегі ызаны ішке т?йіп ?ала берді.
Біра? ?о?ыр??лжа енді ?асым балаларына ?бден ?шігіп алды. Ебін тауып, езуін ?алай жырам деп ж?ргенде К?кшеден Жабайы ?зеніні? са?асында отыр?ан Тара?ты еліне ?затылып бара жат?ан Саржанны? ?лкен ?ызы К?нікейге жаса?ымен кездесіп, оны бір т?н иемденіп ?оя берген. А?а с?лтан ?о?ыр??лжа мен ?асым т?ре балаларыны? арасында?ы осы бір намыс ызасы енді бір-біріне м??гі кешпес ?анды кекке айнал?ан. Ба? таласы, жер таласы, ру таласы, ар таласы, ?атын таласы б?рі келіп, ?бден шиеленіскен ?ыл т?йін болып ?атып ?ал?ан.
М?ны тек алмас семсер, ?ткір ?ылыш ?ана кесіп бере алатынын екі жа? та жа?сы білуші еді.
Осы таласты? бас себепкері К?німжан с?лу шы??ан жері де, т?скен жері де мы?ты бол?ан со? ?зін-?зі тым еркін ?стайтын. К?йеуіне де айт?анын істететін, мейлінше ерке…
К?німжан ?аза? ?йелдеріні? салты бойынша Кенесарыны к?йеуім, ерім демей тек «т?рем» деп ?ана атайды. Б?нысы бір жа?ы к?йеуіні? т?ре т??ымынан екенін д?ріптеу болса, екінші жа?ынан «т?рем» деп ?зіне билігіні? мол екенін ескертіп еркелетуі еді. Сол ?деті бойынша ол:
— Т?рем, сен ??дайменді батырды? атама естірткен с?мды?ынан хабардарсы? ба? — деді с?л ж?дей.
— Жо?, ?андай с?мды??..
— Азнабайды? балаларын білесі? ?ой…
— ?ай Азнабай? Баянауылда?ы ?аржас Азнабай ма, ?лде ?зімізді? К?кшедегі А?сары Азнабай ма?..
— ?аржас Азнабай. Біз Ар?адан к?шпей т?рып Тайжан деген баласын патша?а ?арсы шы?ты? деп Омбыда атып ?лтіріп еді ?ой, соны? а?асы Сейтен батырды да ?лтіріпті…
— Топыра?ы тор?а болсын. Есіл ер ерте кеткен екен! Мені? ажалым ?о?ыр??лжадан келеді деуші еді. Сол итті? ?шпенділігінен мерт болды ма екен?…
— И?, солай к?рінеді. Азнабай аулымен Бал?аш?а ?арай к?шіп келе жат?анда, Мы? Арал т??ірегінде ?о?ыр??лжаны? ?лгі шо?ын?ан кіші баласы жол к?рсетіп ?келген ?скер ?арсы шы?ып ?стапты…
Кенесарыны? к?лгінденген сар?ыш т?сі ?ара ?о?ырланып кетті.
— ?ырыл?андары к?п пе екен?
— ?арсыласу?а м?мкіндіктері болмапты. Ойда-жо?та ?ол?а т?скен к?рінеді. Бір-екі жігіт сойыл?а жы?ылыпты.
— Топыра?тары? тор?а болсын, есіл азаматтар. Ар?а?а оралар к?н туса алармыз ?лі ?штерін.
— Сейтенмен бірге ?убетті? Ожарын да ?стапты. Ол сол Омбыда аба?тыда жат?ан к?рінеді.
— ?ай Ожар? Ана ?о?ыр??лжаны? шабарманы Ожар ма? Ол Азнабай аулынан ат ??йры?ын кескендей еді ?ой?
— ?о?ыр??лжамен келісе алмай, ?ара?ткелден ?айтып ?з еліне барыпты. ?анына тартпа?анны? ?ары сынсын дегендей, ?анына тарт?ан ?ой. Жер-суынан айырыл?ан ?аржасты? ?ай?ысы же?іп Сейтенге ?айта ?осыл?ан екен.
— Бір к?ргем… ?айсар, иілімге келмейтін жігіт т?різді еді. ?иянат оны да д?рыс жол?а сал?ан екен. ?ттеген-ай, ол бейшараны да ит жеккенге айдайды ?ой.
Д?л осы кезде б?ларды? жанына Наурызбай келді. Б?л жиырма екіге жа?а шы??ан келбетті жігіт. Бір ?ке, бір шешеден туса да, бітімі Кенесары?а м?лде ??самайды. С???а? бойлы, екі иы?ына екі кісі мінгендей ??лаш жаурын, тіп-тік келген, ат жа?ты, екі бетінен ?аны там?ан а???ба т?сті. М?рын, к?з, ?ас-?аба?тары ?аза? жігіттерінікінен к?рі мол пішілген, танадай жалтыра?ан сопа?тау келген ?лкен ?о?ыр к?здері адам?а ілтипатпен ?арайды. ?ызылды-жасылды меруерт ?рілген айдары самай т?сынан салбырап т?сіп т?р. Жа?а тебіндеп келе жат?ан ?о?ыр м?ртты. Басында ?ызыл бар?ытпен тыста?ан ??ндыз б?ркі, ?стінде ??йыршы?тары мен тырна?ты ая?тары салбыра?ан ?ара ?ас?а к?зен ішік. Ішігіні? жа?асына, же?іне, шетіне ?ара ?о?ыр ??ндыз ?ста?ан. Беліндегі к?міс белбеуіне был?ары ?ынды селебе та??ан.
Наурызбай ?рыс?а да осы киімімен шы?атын. Білегіне дейін сыбанып т?ріп ал?ан о? ?олында бауыры
