?о?ыр??лжаны? к?зі ?айтадан жас то?алына т?сті. Б?л жолы ба?ана?ыдай емес, ш??ірейген кішкентай к?зіні? т?бінде бір ?ияпат ашу ойнай ж?нелді. Жас то?алыны? бетіне тесіле ?арап, ішіп-жеп барады. «Мынау ты?ыршы? т?с, б?лек б?ксе кімді болса да ?ызы?тырар… Осы с?лу то?алы баласы Шы??ыспен к??ілдес дегенді б?йбішесі ?айниса к?птен бері ??ла?-?а?ыс ететін. А??а?азды жек к?ретін, к?ндес ?атынны? шері ?ой деп ?о?ыр??лжа б?л с?зге б?лендей к??іл ?оймайтын. Алайда то?алыны? ?асына бір жансызын ты??а ?ой?ан. Сол жансызы жа?ында м?ны? ?сек емес, шын екенін айт?ан. Б?л суы? хабарды естіген ша?та ?анша б?л?ан-тал?ан болып ашулан?анмен, ?ш алу?а келгенде айла?ор, ?ндемей бас салатын сабырлы а?а с?лтан табанда шу шы?армай «т?ра т?р б?лем!» деп іштен тын?ан да ?ой?ан. С?йтіп ыза?а ?нсіз жанып ж?ргенінде екінші бір с?мды?ты та?ы естіген. ?лкен баласы Ж?н?діл осы кіші то?алыны? аулында?ы бір т?ле?гітті? ?ызына ?ашы? екен. ?ыз да м?ны жа?сы к?реді-міс. «Егер ?кем айттырып бермесе, осы ?ызды на?ашым аулына, немесе Омбы?а алып ?ашам», — дейтін к?рінеді Ж?н?діл..
Б?л хабарды естігенде ?о?ыр??лжа тіпті к?йіп кетті. А?а с?лтанны? баласы ?арашыны? ?ызын алма? деген не с?мды?! ?о?ыр??лжа кіші шешесіні? ?ойнына барып ж?рген Шы??ыс?а да м?ндай ашуланып к?рген жо?, ал б?л жолы… Ж?н?ділді жедел ша?ыртып алдыртты да:
— Сені? ?арашыны? ?ызы, ?бдіуа?ит т?ле?гітті? К?місін алам дегені? рас па? — деді екі к?зі ?анталап.
Жайшылы?та?ы ынжы?, ?ор?а? Ж?н?діл сір? К?місті шын жа?сы к?ретін болуы керек, к?тпеген жерден табандылы? к?рсетті. ?кесіне тіке ?арай алмаса да, ?ыз?а берген у?десінен таймады.
— Рас.
— Ал сен б?кіл ?лытау, ?ара Ке?гір, Сары Ке?гірді? ?ожасы Ерденні? кіші ?ызын са?ан айттыр?анымды білмейсі? бе?
— Білемін. Ол ?ызды Шы??ыс алсын…
— Ей, не малта?ды езіп т?рсы? ?зі?? «Шы??ыс алсыны?» ?алай?! ?атынды са?ан айттырамын да, алатын Шы??ыс бол?аны ма?
Ж?н?діл т?мен ?арап мі?гірледі.
— ?кесіні? жас то?алына бар?анда, а?асыны? ?алы?ды?ын ала алмай ма?.. Алсын. Мен К?містен б?тен ешкімді алмаймын. Алдырмаса? бауыздалып ?лемін.
?о?ыр??лжа к?йіп кетті. Ж?н?ділді бас салып тепкілейін десе, Зейнеп пен Шы??ысты? арасын ж?рт?а жаяр деп ?оры?ты. Ашудан ?зін ?зі ?зер ?стап:
— Шы? ?йден! — деуге ?ана м?ршасы жетті.
Осыдан кейін т?сек тартып ?ш к?н жатып алды. ?алы? ой?а шомды. Шешімге де келді. «Зейнеп пен Шы??ысты? арасы ж?рт?а тарамасын. А?айын-ту?ан естісе абыройымны? айрандай т?гілгені. Б?л екеуіні? тартар жазасын тек ?зім ?ана білуім керек. Ал Ж?н?ділді ?арашыны? ?ызы К?містен алыстат?ан а?ыл. Сандыбайды? Ердені ?зіммен терезесі те? шонжар. Онымен ??дандал болу — он екі ?анат а? ордама та?ы да бір жа?а тіреу ?осылды деген с?з. На?ашысы Т?я?бай ?арадан шы??ан ?ы?ыр еді, к?рді? бе жиеніні? ?алай ?арай тарт?анын? ?айткен к?нде де К?містен ажырату ?дісін табу ?ажет, на?ашысы секілді то? мойын ит айт?ан?а к?нбесе…»
Б?кіл ?ара?ткелді бір шыбы?пен айда?ан ?о?ыр??лжа ?з басына т?скен ауыртпалы?тан осылай к?бідей ісініп не, істерін білмей ж?ргенінде, Талызинны? ?лгі хаты келген.
?о?ыр??лжа ?уанып ?алды. «Ау, ту?ан балалары?ды к?рер к?зге ажал?а айда?аны? ба, деген іштей с?ра??а: — ?ш ж?з бірдей мада?та?ан Абылай ?зін Хиуа ханыны? ??лды?ынан алып ?ашып, еліне аман-есен ?келген Ораз ??лды ер жеткен кезінде «Басымнан ?ткен ?аш?ынды?, ??лды? ?аралы к?німні? ку?сі болады», — деп ?з ?олымен бауызда?ан жо? па еді?! Жаманды? ісі?ні? ай?а?ы болар адам тірі ж?руге тиісті емес. Б?л салтты Абылай балалары берік ?ста?анда С?меке ханны? ?рпа?ы неге ?ашады? А?а с?лтан ?о?ыр??лжа ?зіні? то?ал шешесіні? ?ойнына бар?ан баласы Шы??ысты ерлік к?рсетер сын сапар- ?а ж?мсауы к?н? ма?» — деп мырс-мырс к?лген.
Енді осы шешімін айтпа? боп іздеткенінде, Омбы кадет корпусынан жаз?ы демалыстарына келген Ж?н?діл де, Шы??ыс та аулында болмай шы??ан. Кенет бойын ?ыз?анша?ты?, ашу билеген ?о?ыр??лжа оларды іздетіп ша?ыртып алу?а шыдай алмай, ?асына он бес баскесер н?керін ертіп, ?зіні? ?лі т?нейтін кезегі жетпеген жас то?алыны? аулына т?сіп кеткен. Біра? Ж?н?діл мен Шы?- ?ыс м?нда да болмай шы??ан. Сір? ?келеріні? келе жат?анын естіп, к?рші ауыл?а кетіп ?ал?ан т?різді. Бір н?керіне «тауып ?келі?дер» деп б?йырып, ?зі то?алыны? ?йіне т?скен. Мезгілсіз келген байыны? т?ксиген ?аба?ынан Зейнеп сескене ?алса да сыр бермеген. С?лу денесіні? еркектерге алдымен к?зге т?сетін ерекше жерлерін к?згі семірген то?ты ?ойдай ?дейі б?лтылдата, к?зін жерден бір алмай, ая?ын ?шынан басып ?ызмет істеген. Жас ба?ланны? тез піскен етін т?тасымен бір ?зі жеп, бір шара ?ымыз ішіп ы?ылы? ата баста?ан ?о?ыр??лжа ?ырмызы ?ызыл т?лкідей ??лпырып ?зінен ?лденені д?метіп монтиып отыр?ан то?ал?а сонда ?ана ?ара?ан. Жеген еті мен ішкен ?ымызы бой?а тарап, денесін кенет бір алуан ?ызу сезім билей ж?нелсе де, «то?алым, сені? к??ілі?ді со?ынан табармын» деп дала?а шы??ан. Ел жата баста?ан кез еді. Ж?н?діл мен Шы??ыс ?лі келмеген екен. ?о?ыр??лжаны б?тен ой билеген.
— ?бдіуа?ит т?ле?гітті? ?йі ?айсы? — деді ол ?асында т?р?ан н?керіне.
— Мынау шеткі ?араша ?й.
?о?ыр??лжа ешкімге тіл ?атпай сол ?йге ?арай ж?ре берген. А?а с?лтанны? ізін басып оны к?зетіп ж?рген топ н?кері де со?ынан ерген.
?о?ыр??лжа «Ассалаума?алайк?м» деп кіріп келгенде, е? алдымен ?араша ?йді? д?л ортасында ?ып- ?ызыл боп жайна?ан тобыл?ы шо?ын к?рді. Одан кейін ?ара к?ле?ке ?йді? о? жа?ында ??рама к?рпені? ?стінде шашыны? ?шын ?ріп отыр?ан бой жете баста?ан жас ?ыз?а к?зі т?сті. Б?тен жан жо?. Бейсауат келген а?а с?лтанды танып ?ыз не істерін білмей тыпырла?ан да ?ал?ан.
— ?бдіуа?ит ?айда? — деді а?а с?лтан, ?ыз бетіне с?йсіне ?арап.
?ыз б?рын?ыдан да саса т?скен.
— ?лгі к?рші ауылда?ы на?ашым ?йі ша?ырып еді… Кіші баласын с?ндеттетеді екен. Апам екеуі со?ан кеткен… К?п кешікпей келіп ?алар…
— ?-?… Аты? кім?
— К?міс…
Шешім табанда келген. ?о?ыр??лжа мінезіне ?ккі бол?ан н?керлер ?йден шы?ып кеткен.
А?а с?лтан ?ыз?а ?айта ?ара?ан. К?міс десе к?міс екен. Ма?дайы ?а?та?ан к?містей ке?, ?зі ж?мырт?адай аппа?, сазды жерге біткен сары а?аштай с???а? бойлы, уылжы?ан бір керемет. «Ж?н?діл де текке ??мартып ж?рген жо? екен!» — деді ішінен кенет бойы бал?ып кеткен ?о?ыр??лжа, с?йтті де сыртына жамыла сал?ан ?ара п?шпа? ішігін иы?ынан сілкіп т?сіріп, к?йлекше? ?алды да, сабадай ке? жар?а? шалбарыны? ауын шешіп жатып, К?міске ?арап:
— Балам, ана бір кеседегі сусынды бері ?келші, — деді.
А?шы ?уып жеткен елікті? ла?ындай з?ресі ?шып, тоста?андай к?зі шарасынан шы?а жаздай жаута?да?ан К?міс бір с?тте дала?а ?аша ж?нелгісі де келді, біра? сыртынан есікті ?стап т?р?ан жігіттерді а??арып, «еште?е ете ?оймас. Сусын с?рап отыр ?ой…» — деп дірілдеген буынын ?зер басып, майыса т?регеліп ая? жа?ында т?р?ан саумал ??йыл?ан, ?а?ылтыр сыммен шанды?ан ескі кесені ?стап, арба?ан жылан?а тая?ан тор?айдай, ?о?ыр??лжа?а жа?ындай берді.
— Мінекейі?із…
Сол-а? екен ?о?ыр??лжа К?місті? а? білегінен шап беріп ?стай алды да, ?зіне тартып алды. ?ызды? тек «ойбай» деген даусы ?ана шы?ты. Ар жа?ында жа?алтайды ілген ?ара б?ркіттей ?о?ыр??лжа К?місті ?оз?алтпастан балдыр- ?ан жас денесін ш?ккен бураша алпамсадай ке? бауырыны? астына алып, ?лі ?бден ?атпа?ан ?абыр?асын сындырардай ?ыса, умаштай ж?нелді…
?анша б?л?ын?анмен аузын кеудесімен т?ншы?тыр?ан алып к?ш ?оя ма, аздан кейін К?міс талы?сып кетті. Біра? а?а с?лтан о?ан ?ара?ан жо?. Елуге келсе де, ?лі к?ші ?айтпа?ан, ба?лан ?озы еті мен уыз ?ымыз?а тойын?ан ?о?ыр??лжа енді жас К?місті? абыройын ?ызыл ?ан етіп а?ызды.
?о?ыр??лжа мау?ын басып, ма?дай терін с?ртіп жат?ан кезінде сырттан:
— С?лтан, ?айтесіз ?ызуланып, сізге кіруге болмайды, онда а?а с?лтанны? ?зі бар, — деген бас н?керіні? даусын есітті. ?о?ыр??лжа баласы Ж?н?ділді? келгенін білді.
Д?лей к?шке ?арсы т?ра алмай а? ж?зін м?лдір жасы жауып талмаусырап жат?ан «жас иісті» та?ы да бие сауым мезгіл ?урелей, а?а с?лтан ?лден уа?ытта орнынан т?рды.
— ?кесі ?атын ?ыл?ан ?ыз?а ?йленсін енді Ж?н?діл! — деп есіней к?лді де, ішігін иы?ына іліп, жар?а?
