с?лтан осындай бір ауру?а шалды??ан-ды. Наурызбай ауруыны? ?рши т?суіне А?б?кенні? ?зі себеп бол?ан. Патша ?скері шабуылынан ауылды? бір тыныш к?ні К?шек с?лтанны? Ай?анша атты то?алы ?л тауып, ж?рт ?лан-асыр той?а жинал?ан. Жастар ж?рген жерде к?кпар, балуан к?ресі ежелгі салт. Осы ?ан базар ?ыр?ын мерекеде Наурызбай мен Байтабын?а к?ресуге тура келген. ?зінен екі жас ?лкен Наурызбайды? к?ші басым болды ма, ?лде ел аузына ілінген жас батырды? мысы же?ді ме, бие сауымындай мезгіл алыс?аннан кейін Байтабын жы?ыл?ан-ды. Наурызбай бас б?йгіге тігілген с?ліктей ?ара су жор?аны ?зі алмай, б?тен елді? ?ызы еді, жанында?ы жолдасын жы??ан айыбым деп, А?б?кенге тарт?ан-ды.
— Батыр, б?л айыбы? ба, ?лде ??рметі? бе? — деген А?б?кен ?ара жор- ?аны? шылбырынан ?стап жатып.
— Айыбым.
— Б?се, — деген А?б?кен тоста?андай к?зі жар? ете к?ліп, — ауылы?ыз?а келген бауыры?ыз?а к?ш к?рсететіндей ?кпе?із жо? секілді еді…
Ол кезде ?зілге ?зіл ?айтару жасты? салты.
— ?кпешіл ?ні?ізге ?ара?анда, мені? жы?ыл?анымды тілегендейсіз ?ой, ?арындас, — деді Наурызбай к?лімсірей, — ондай тілегі?із болса к?ні б?рын ??ла?ыма неге сыбырлап ?оймады?ыз?..
А?б?кенні? ?ара?аттай ?ара к?зі к?лімдей т?скен.
— Сыбырла?анды орындайтын болса?ыз, ?лі де кезі келер.
— У?де, — деген Наурызбай ?олын беріп.
А?б?кен екі беті дуылдай ?ызара, ?зын а? сауса?тарын ?ымсына ?сын?ан. Неге екені белгісіз Наурызбай оны? ?олын алып жатып, ?ызды? сауса?тарыны? дірілдеп кеткенін сезген.
Шынында Байтабын Наурызбайдан к?ші жетпей жы?ыл?ан жо? еді. Бие сауымындай алыс?анда Наурызбайды? к?шіні? о? жамбасы мен о? ?олында екенін а??арып ?ал?ан Байтабын, егер шынтуайт?а келсе онымен пара-пар т?сетініне к?зі жеткен. Біра? жо? жерден ая?ы к?де ш?пті? ?стінен тайып кетіп, ерлік намысын са?тай алмай жы?ыл?ан-ды. Біра? м?нысына ол п?лендей ?орлан?ан жо?. «Наурызбайдан мендей к?п батырды? бірі жы?ыл?анына ж?рт к?лді де ?ойды. Менен ?олбасы Наурызбай жы?ылса, абыройы айрандай т?гілер еді», — деген ол ішінен.
Ал А?б?кенге Байтабынны? жы?ылуы ?лкен ?сер етті. «Ел ма?та?ан жігітті ?ыз жа?та?ан», жиырмадан аспай жатып ата?ы алты алаш?а жайыл?ан, ?рі ?нші, ?рі сал, ?зі т?ре Наурызбайды А?б?кен жа?ын к?руге ??штар еді. Оны Байтабынды жы??ан же?іс ?стінде к?рді, ж?не Наурызбайды? ?зіні? шеттен келген жас балуанды жы?уын «айып» сана?ан ке? пейіл мінезі, ерлікті, адамгершілікті д?ст?р етіп ?скен ?аза? ?ызына ?лкен ой салды. Махаббат деген к?н с?улесінен ??рыл?ан алтын тор секілді емес пе, А?б?кенні? ж?регін сол тор кенет шырмай бастады.
Б?л не сезім? — А?б?кенні? ?зі де бірден ??пады. Ал Байтабын?а деген ж?регі б?рын?ыдай л?пілдемей, к?ннен-к?нге баяу со?а т?скендей. М?ны ?ыз аны? т?сінеді. Біра? б?л не? Бір кезде жа?сы к?рген Байтабынын ?мыту?а айнал?аны ма? Бір мінезді, у?деден айнымас ?аза? ?ызына лайы?ты ?ылы? па б?л? ?рине, лайы?ты емес, ?сіресе жас кезінде к??ілі? шын кеткен болса… Біра? соны? ?зі рас ??лай берілу ме еді? ?лде?алай со??ан жасты? желі емес пе екен? К?рі Сер?азыдан ??тылуды? жолын іздеп арпалыс?ан жас к??ілді? ?олдан жасап ал?ан махаббаты болып ж?рмесе нетсін! Шын с?йген ж?рек б?тенге б?рылмаса керек еді, м?нысына ?ара?анда Байтабын?а деген сезім махаббатты? шын отынан тума?ан жай ?шейін балалы? сезім т?різді. А?б?кен шын махаббатты енді ?ана т?сінгендей, сонды?тан да оны? ?иялы к?кке шары?тап, ж?регі л?пілдеп, жиі-жиі со?ады…
Осыдан бір ай б?рын Байтабын жоры?та ж?ргенінде Наурызбай мен А?б?кен бір шілдеханада кездесіп ?ал?ан. Екеуі ?арама-?арсы отырып шаршы топ алдында айтыс?ан… Сол айтысты? ая?ында б?секелесіп тобы? алыс?ан. ?аза? д?ст?рінде ?ыз бен жігітті? тобы? алысуы ??р ?ана ойын емес, м?нда екі жас- ты? ?здері ?ана т?сінетін бір тере? сыр да бар…
Осыны? б?рін Байтабын біле ме? Білсе ?орланбай ?алай шыдап ж?р? Б?ндай іске шыдау ?шін ?андай ж?рек, ?андай ?стамдылы? керек? ?рине, Байтабын ?зіне т?нген жаманды?ты сезбей ж?рген жо?. Біра? «ел басына б?лт т?неріп т?р?анда, бір ?ыз ?шін ?лек болуымны? реті келмес» деп ?ртенген ж?регін а?ылмен басуда, Наурызбай мен А?б?кенні? арасында бастал?ан ойынны? ая?ын к?тіп, ?зіне ?зі сабырлы? айтып шыдай беруде еді.
А?б?кенге ордадан шы??ан Байтабынны? да к?зі т?скен. Біра? кіші с?лтанны? ?ыз?а ?арай беттегенін к?ріп орнында т?рып ?ал?ан.
Ал ?ызба к??ілді Наурызбай ?зін ?зі ?стай алмай А?б?кенні? жанына жетіп келді.
— Арсы? ба, ?арындас?
— Барсы? ба, батыр?
— Наурызбай ?алжы?дай к?лді.
— А?б?кенні? бір ?апы кезіне кездескен-а? шы?армын, тобы?ымды бер!
— Сіз секілді арыстандар А?б?кенні? ?апы кезін ?немі а?диды. Біра? А?- б?кен о?ай ?ол?а т?се ?ойса жарар еді. — ?ыз к?лді де тіліні? астынан тобы?ты алып берді, — мінекейі?із…
— Япырмай, тым берік жерге са?тайды екенсіз…
— ?адірлі адам берген со?…
Осы кезде а? ордадан Бопай шы?ты. Ол анандай жерде т?р?ан Байтабын?а бірдеме деді. Екеуі б?ларды? ?асына келді. Байтабын сыпайы ?ана амандасты.
— Арсы? ба, А?б?кен?..
— Барсы? ба, Байтабын…
Байтабын Бопайды? желдей ж?йрік ата?ты кербестісіні? айылын босатып, ер-то?ымын ж?ндеп ?айтадан ерттеді. Бопай А?б?кенге к?з ?иы?ын тез аударды да Наурызбай?а ?арап:
— Байтабын батырды мені? жаса?ыма берсе? ?айтеді, Науанжан? — деді к?лімсірей.
Наурызбай ?аба?ын шыта ?алды.
— Неге?
— Керегі бар.
— Жа?сы, — деді Наурызбай апасыны? ?тінішін жерге тастауды? ретін таба алмай, — А?мола бекінісін ал?аннан кейін Байтабынды сізді? жаса?ы?ыз- ?а м?лдем берейін, о?ан дейін ?инама?ыз. Байтабынны? мені? жаса?ымда?ы орны б?лек…
— Болады.
— ?ашан аттанба? ойы?ыз бар?
— Бопай ері т?зелген кер бестісіне еркектерше же?іл мінді.
— Б?гін т?нде.
— Жолдары? болсын.
— Айт?аны? келсін.
Бопай мен А?б?кен ж?неле берді. Оларды? со?ынан анандай жерде т?р?ан т?рт салт атты ?арауылы желе ая?дай ерді.
Наурызбай мен Байтабын:
— ?ош болы?дар, — деді кетіп бара жат?ан ?йелдерді? со?ынан дауыстап. Біра? ана екеуі жауап ?айырмады. Шаша?ты найзаларын желкілдете, ауылдан шы?а ?здеріні? жаса?тарына ?арай ??йындата шаба ж?нелді.
— Батыр, А?таста?ы ?ол?а барса? ?айтеді? — деді кетіп бара жат?ан ?йелдерді? со?ынан ?лі ?арап т?р?ан Наурызбай?а Байтабын.
Наурызбай тез б?рылды.
— Неге?
— Алтайды? бір жас мергені келді. Екі ж?з ?адам жерден ла?тыр?ан тыма?ты сада?ымен ?а?ып т?сіреді. Соны к?рсетейін деп едім.
— Жо?, Байтабын, — деді Наурызбай, — мерген мен ж?йрік ат, ?ыран б?ркітті тамашалап серуен ??ратын уа?ыт енді бізде жо?. Бір жетіден кейін ?ара?ткелді алу?а аттанатынымызды ?зі? естіді?. ?арама?ымызда?ы мы?ды со?ан дайындауымыз ?ажет. К?ні ерте?нен бастап ?амал алу т?сілін ?йренуге кірісеміз.
— ??тым.
— Ал б?гін Миколай екеуі? бар ?скерді сасырлы ойпат?а к?шірі?дер. Та?- ерте? ?ару-жара?тарымен дайын т?рсын.
