деп ?зіне ?осылу?а ша?ыр?ан.
Біра? к?ш Кенесарыда емес, мол ?скерлі а? патшада екенін білетін Бал?ожа Кенесары?а ?осыл?ысы келмейді. Аулын еркек емес, ?атын Бопай шап?анына ызалан?ан би, тонал?ан малын сада?а ?ылып, Кенесары?а улы тілді ?ле?мен ашулы жауап ?айтар?ан. Ол жауабыны? бір жерінде:
?апияда кенеттен,
Ор?а т?сер боларсы?,
?айтып шы?па? зор болар.
Сені?, с?лтан, д?шпаны?
Жал?ыз орыс емес-ті,
?айда барса? алды?да
??рулы т?р?ан тор болар.
Райы?нан ?айтпаса?,
Т?бінде ?діл басы? ?ор болар.
Былай барса? ?о?ан бар,
?о?а?да?ан ?ке? бар.
Былай барса? ?йсін бар,
?йсін тол?ан байсын бар,
Ж?рекке т?скен т?йсін бар.
Былай барса? Б??ар бар,
Жайын болып ж?тарлар,
Тау жайла?ан ?ыр?ыз бар!
Ж?рекке т?скен бір м?з бар,
Арты?да ?ал?ан орыс бар,
Бай??с-ау, м?нда са?ан ?айда ?оныс бар!..
— деп Кенесары?а сен т?бінде ?ор болып ?лесі? деп ?ор?ыт?ан.
?ате?ді досы?нан ?асы? к?реген. Б?л хат Кенесарыны? е? жаралы жеріне тиген. С?лтан бар с?мды? салма?ын сал?алы т?р?ан жан-жа?ын ?орша?ан жауы барын Бал?ожа бисіз де білетін. Кенесары б??ан ашулан?ан жо?. Жауыны? к?п екеніне к?не т?ра, б?ріне жал?ыз ?зі ?арсы шы??ан жо? па? «Не ойла?ан арман?а жету, немесе сол жолда ??рбан болу!» — С?лтанда б?тен шешім жо?. Оны ашуландыр?ан, ызаландыр?ан — ел а?асы деген Бал?ожа би сия?ты адамдарды? Кенесарыны? осындай ?иын жа?дайында, ?ол ?шын бермегені, Кене хан?а бас иіп, Абылайды? а? туын к?терісуді? орнына, іргесін м?лде аула? салып, Россия патшалы?ына бет б?рып кетуі.
«Жарайды, мені? жанымды т?бі орыс, ?о?ан, ?ыр?ыз біреуі алады екен ?ой. Бал?ожа би, сен соны д?тке ?уат етіп ?уанады екенсі?, о?ан дейін мен сені? жаны?ды алайын!» деп Кенесары сол к?ні т?нде биді? аулын ?айта шауып, ?зін ат ??йры?ына байлап ?лтіруге бес ж?з сарбазымен Жанайдар батырды аттандырды.
Біра? Жанайдар батыр с?лтанны? арманын орындай алмады. Жоры??а кетіп бара жатып, жолай ?ыз к?нінен к??ілдес Бопай аулына бір т?н т?неп, дер кезінде биді? аулына жете алмады. Кенесары ордасымен жасырын хабардар болып отыр?ан Бал?ожа аулына Жанайдар батырды? шы??анын естіп, ?арама?ында?ы бес ж?з ?йді ертіп к?теріле к?шіп, Ор ?аласыны? ар жа?ына ?ашты. Биді? ж?ртын сипап ?ал?ан Жанайдар батыр ?зіне ?арсы шы??ан Ахмет с?лтан-правительді? солдаттарымен атысып, одан со? Сыр?а ?арай к?шіп келе жат?ан К?кір биді? аулын шауып, к?п малын олжа етіп ?айтты.
Бал?ожадан айрылып ?алуыны? шын себебін білмейтін Кенесары Жанайдар батырды? б?л олжасына да риза болды. Біра? жаз?ан хат Кенесарыны? есінен шы?пай-а? ?ойды.
С?лтанны? со??ы кезде тым т?нжырап кетуіне себеп бол?ан осы хат екенін Ж?сіп-Гербурт те жа?сы білетін.
Б?лар Алашахан моласы т?р?ан Ке?гір ?зеніні? жазы? беткейіне жеткенде бас?а жа?ты? батырлары ?лі келмеген екен. Кенесары шатырларын тігіп, сарбаздарды осы жерде к?тпек болды. Арада ?ш-т?рт к?н ?тті. Азы?-т?лігін т?йеге те?деп, ?скерлерін со?дарынан ш?батып батырлар да келе бастады. Тор?айдан Иман батыр, Елек пен Ыр?ызды? ортасын жайла?ан Табыннан Жоламан батыр, ?зіні? ?зе?гілес серіктері А?ыбай, Б??арбай, Жеке батыр, ??дайменді батырлар алдымен жетті. К?п кешікпей Жанайдар мен Бопай да келді. Біра? Кенесары ?лі ешкіммен тіс жарып с?йлескен емес. Жайшылы?та?ы а?ылг?йлері, со?ыс ісінде ке?ес беретін ?анды к?йлек серіктері Таймас пен ?біл?азы да тіл ?атпай ?ойды. Екі к?зі ?анталап, ж??а ернін тістеніп, жал?ыз сергелде?ге т?суіне ?ара?анда ол енді бір батыл шешімге келген жан секілді. Сол шешімін орындау?а тек ы??айын к?тіп іштен тын?андай.
Кенесары жаса?тарыны? бас ?осар жері Алашахан бейітіні? жаны. Б?л ара, ?ш ж?зді? ?аза?тарына те? орталы?. Есіл, Н?ра бойын жайла?ан Орта ж?зге де, Елек, Жайы? жа?асында?ы Кіші ж?зге де, Бал?аш пен Сыр, Жетісуды мекен еткен ?лы ж?зге де жер кіндігі. Оны? ?стіне Алашаханды ?аза? ?зіні? е? ал?аш?ы ханы деп білетін. Сол себептен Кенесары Абылай атасыны? с?йегі жат?ан Т?ркістан к?п ру?а ?ашы? бол?анды?тан, елімізді? ханды? туын тіккен ортасы еді ?ой деп ырым к?ріп ?дейі осы араны ?алап ал?ан.
Алашаханны? моласы ?аза? еліні? е? ал?аш?ы ханды? туын тіккен он т?ртінші ?асырды? аса бір к?рнекті ескерткіші. Жасыл т?ккен жазы? далада к?к отаудай алыстан к?зге т?седі. Б?л — тана к?зденген ?рнекті ??майт кірпіштен ?алан?ан, биіктігі мен к?лдене?і бірдей, з?улім т?ртпа? мола. ?стінде к?гілдір сырмен боя?ан ?лкен к?мбезі бар. К?мбезді? т?рт жа?ында, моланы? т?рт б?рышына т?р?ызыл?ан а? кірпіштен ?алан?ан ?шекейлі т?рт ша?ын м?нара… К?мбезді? астына тас баспалда?пен к?теріліп баратын ке? далыз. Ал моланы? ?зіні? іші ке? б?лме. Ортасында Алашаханны? ?абірі. Томпи?ан ?абір топыра?ыны? ?стіне ескі ш?беректерді? ?и?ымдары мен жыл?ыны? ?уар?ан ?у бастарын, атты? жал ??йры?ын ?йіп таста?ан. ?р жерінде а?аш найзаны? ?шы к?рінеді. Топыра? ?стінде де бірнеше атам-заман?ы ?ара?ай найзалар жатыр.
Алашаханны? жанында та?ы екі мола бар. Бірі биіктігі он ??лаштай, шым кірпіштен ??й?ан ?мб?ла? ханны? моласы, одан ?ріректе Алашаханны? моласына ??са?ан, тек кішірек Жошы мазары. Б?л ?шеуі де ?аза?ты? е? ал?аш?ы ханды? ??р?ан д?уіріні? м?ралары. ?шеуі жайында да сан т?рлі а?ыздар бар…
Кенесары ?азір осы бейіттерді? к?нгей жа?ымен келе жатыр. Со?ынан ерген ит т?різді анандай жерден ?ара?лекті? салбыр бейнесі к?рінеді. С?лтан ашулы. ?айда бара жат?анын ?зі де а??армайтындай, ?аба?ын ?арс жауып сылбыр ая?дайды. Кенесарыны? ?азіргі ашуыны? себебі бар. Осыдан он к?н б?рын «Кенесары к?киы?ы» деп аталатын биікті? ?останай жа?ында?ы к?л жа?асында?ы жайлау?а к?шкен Бал?ожа биді? аулына бір топ орыс балы?шылары шы?ты дегенді естіген. Орынбор губернаторын Бал?ожа биге ?шіктіру ?шін жансыз барып балы?шы орыстарды ?ырып келі?дер», — деп бір топ жігітпен Байтабынды жіберген. Б?гін сол Байтабын ?айтып келген.
— Жарлы?ты орындады? ба? — деген Кенесарыны? с?ра?ына, Байтабын сазара т?рып «жо?» деп жауап ?айыр?ан.
— Неге? — деп Кенесары ?айта с?ра?ан.
— Хан ием, — деген Байтабын тізе б?гіп, — Бал?ожа биге жала жабу ?шін жазы?сыз балы?шыларды бостан-бос ?ыру?а д?тім бармады, кешірі?із.
Со??ы жылдары Байтабынны? ?згере баста?анын Кенесары а??арып ?ал?ан. Батырды? ?зі де м?нысын жасырма?ан. Дегеніне к?нбеген бір ауылды шап?аннан кейін с?лтанны? ?зіне де орынсыз ?ан т?гуді? керексіздігін айт?ан. Кенесары іштей кектенсе де «?з еліне жаны ашы?аны-ау» деген де ?ой?ан. «Ал б?л жол?ысы не? Кімге жаны ашы?аны?» Ба?ана к?п жылдан бері е?бегі сі?ген батырына «б?йры?ымды орындама?аны?ды бір жол?а кешірдім», — деп сыр бермесе де, ?азір о?ашада ашу?а шыдай алмай келе жатыр. «Жо?, жо?, — деді ол бір кезде, — та?ы да бір сынап к?рем. Егер Кіші ж?зім деп жауымды наркескендей алып т?спесе? ?з обалы? ?зі?е». Осындай шешімге то?та?ан Кенесары с?л басылайын деді. Ол енді жан-жа?ына ойлана ?арады. «Ба?ана осы жа??а Ж?сіп кетіп бара жатыр еді ?ой? ?айда екен?» С?лтан енді кілт б?рылып теріскей жа??а ?арай ая?дады.
Ал Гербурт-Ж?сіп ?олы бос уа?ытта осы Алашаханны? моласыны? жанына келіп отыруды жа?сы к?ретін. О?ан осы айбарлы мола бір ?ажайып асыл м?лік болып к?рінетін. Моланы? о?-д?рі б?за алмайтын кірпіштеріні? ?андай ??м-топыра?тан ??йыл?анын, бес ж?з жылдан бері ал?аш?ы к?ндегісіндей т?сін ?лі
