ж?н к?рді. Ол «алдымда?ы Кенесары ?скері, мынау болмашы ?ол тек бізді ала?дату?а жіберілген» деп ойлады. С?йтіп Бизанов алдында?ы ?арасы ?лі ?зіле ?ойма?ан жауын ?уып жетуді ?й?арды. Аттары жараулы мы? солдат алды да, ?зге ?скерін азы?-т?лік тиелген к?штен ?ол ?збей жедел ж?ріп отыру?а б?йырып, ж?ріп кетті. Б?л кезде Наурызбай бес ж?з адаммен ?ал?ан. Мы? сыпайды? екі ж?зі ба?ана А?ыбаймен кеткен. Ал ?за? шабыс?а жарамайтын ?ш ж?зі, т?нгі ай?астан кейін бірден сол?а б?рылып, Бизанов ?скерін ора?ыта М??ажар?а беттеген. А?ырында кіле? ж?йрік мінген бес ж?з ер ж?рек сарбаздарымен ?зі ?ал?ан. Кенесарыны? б?л топ?а тапсыр?ан міндеті: Бизанов ?скерімен ?оян-?олты? алыспай, ?аш?ан т?лкі т?різді, алыстан ?ыла?дап, ??м?а ?арай ?кете беру. Б?л кезде Кенесары бас?а батырларымен бірге патша шы?ар?ан ?зге жаса?тар?а ?арсы аттанады. Ал?а ?ойыл?ан ма?сат: шамасы келсе же?іп, шамасы келмесіне к?зі жетсе, ?у?ыншы жаса?тарды со?ынан ш?быртып ?ара??м, ?ызылжы??ыл секілді ?аза? жеріні? т?кпіріне дейін апару, с?йтіп ?бден ?алжыратып барып, к?згі жа?быр?а со?- тыру?
Осы ?дісті? бір тарауын орындама? Наурызбай Бизанов ?скерін со?ынан ертіп ??м?а ?арай ж?нелді. Осы ?у?ынмен ?ш к?н ?тті.
Ал т?ртінші к?ні м?мкін со?ыс??мар Наурызбай ?аша беруді намыс к?рді ме, ?лде б?тен бір себебі болды ма, ол ?зіні? аз?антай ?олымен Бизанов?а бетпе-бет келіп ай?аспа? болды. Біра? оны? б?л к?зсіз ерлігі ?зіні? т?біне жете жаздады.
?ш к?н ж?рістен ?жепт?уір ?алжыра?ан Бизанов ?скері т?ртінші к?ні жылап а??ан кішкентай ?зенні? жанына кеп т?неді. Осы ?алы? ?ол?а та? сазарып атып келе жат?ан кезде, ?ыр?а белесті тасалай кеп, Наурызбай бес ж?з жігітімен «Абылайлап!» ат ?ойды. А?ауыз к?кбестіні к?сілте сал?ан, зілдей найзасын о? ?олымен ойната к?терген Наурызбай ?зі жігіттеріні? алдында… Б?лар да жетті, г?рсілдеген мылты?ты? да даусы шы?ты. Лагерь ?стіне келіп ?ал?ан сарбаздарды? бірнешеуі о??а ?шып, аттары ойнап шы?а берді. М?ны к?рген Наурызбай бір-екі солдатты найзасымен к?тере ла?тырып, жігіттерін со?ынан ерте, о? жа?та?ы ойпат?а б?рыла шапты. Біра? Науызбайды нысана?а ал?ан бірнеше мылты? даусы ша??-ш??? етті. Науырзбай кенет А?ауызды? жалын ??шып ?алды. Артында шауып келе жат?ан Николай Губин ?атарласа келіп, оны ??ша?тай берді. Енді А?ауызбен ?йірлес кер т?бел ?атарласа ??стай ?шты. Бизанов солдаттары жайылып ж?рген т?саулы аттарын тауып мінгенше, ??йындат?ан ?аза? жігіттері ж?зге таяу жолдастарын о??а ?шырып, б?йратты белес, ?ркешті адыр арасына кіріп к?зден ?айып болып кетті.
?асында а?ылшы А?ыбай жо? Наурызбай, б?л жолы ?ателескен еді. Бизанов ?скерін ?неук?нгі ?о?алы к?л жа?асында?ыдай к?тпеген жерден шабуыл жасап, та?ы да талан-тараж етіп кетем деп ойла?ан. Наурызбайда «к?зсіз ер екен, бес ж?з адаммен бес мы? ?ол?а шапты» деген ж?рт та? ?алар с?зге ілігу ниеті де жо? емес еді. Біра? онысы болмай ?алды. Ж?з жолдасын о??а ?шырып, ал ?зі ?ара саны мен о? б?йірінен ауыр жараланып, ажал ?а?панынан ?зер ??тылды. Егер ат?лтаны Николай Губин дер кезінде жанына жетпегенде, к?зі ?арауытып есінен танып бара жат?ан Наурызбайды? аттан т?сіп ?алуы аны? еді. Ерлікті ма?сат, ата?ты арман ете баста?ан Наурызбай?а б?л ай?ас же?іл тимеді, жауынан ??тылса да келесі жыл?а дейін аттаныс?а шы?у?а жарамай, т?сек тартып жатып алды.
Бизанов ?о?алы к?л о?и?асынан кейін, солдаттарына мылты?тарын ?ос етіп к?зеттіріп ?оюды тый?ан. ?р солдат т?нде о?таулы мылты?ын жанына алып жататын бол?ан. «Абылайла?ан!» ал?аш?ы ай?ай естілгеннен-а?, ?остарынан ж?гіре шы??ан солдаттарды? келіп ?ал?ан жау?а т?теп бере алуы да осыдан еді. Наурызбай тобынан ?лгені, жаралысы бар ж?здей адам шы?ын болса, б?ларды? сойыл?а жы?ылып, найза?а т?йрелгені жиырмадан аспайды. Б?дан арты? ?андай же?іс болар!
Аз?антай сарбазбен осыншама ?ол?а шап?ан жігіттерді? ерлігіне та? ?ал?ан Бизанов, ?ол?а т?скен бір жаралы жігіттен б?л шабуылды ?йымдастыр?ан Наурызбай екенін білді.
— Кенесарыны? ?зге ?скері ?анша жерде? — деп с?рады полковник.
Жігіт расын айтты.
— Кене хан б?л арада емес, ?зіні? ордасыны? ма?ында, біз тек сендерді адастыру?а жіберілген жаса?пыз.
Полковник ?зіні? ?ателескенін енді ??ты. Ол б?дан ?рі Наурызбай жаса?ын ?уып ??р ?уре болуды? керегі жо?ты?ын т?сініп, Ыр?ыз ?зеніне ?арай кейін шегінуді ?й?арды. Бостан-бос ?те керекті он ша?ты к?нді жо?алт?анына ?атты ?кінді, біра? амал ?анша. Арып-ашып та?ы екі жеті дегенде войсковой старшина Лебедев пен Ахметті? ?скеріне жете алмай, Ыр?ыз бен ?лкеная? ?зеніні? жа?асында т?р?ан Кенесары ?скеріні? о? жа?ынан шы?ты. Біра? бірден со?ысып кетпей, Лебедевпен байланыс жасама? боп ж?не ар жа?ынан келе жат?ан Омбы генерал-губернаторыны? ?скерін к?тіп та?ы бір жеті кідірді. А?ырында олармен тізе ?оса алмайтынына к?зі жеткен Бизанов, Кенесары ?олымен тек ?здері ?ана со?ысу?а м?жб?р болды. Біра? б?л кезде к?зді? а? жауыны да бас- талды. Ж?не айлакер Кенесары Бизановпен бетпе-бет келмей та?ы да ?аша со?ысу?а кірісті. Біресе Ыр?ыз ?зеніні? о? жа?ынан шы?ып, біресе ?лкеная?ты? сол жа?асынан к?рініп, о?ан ?статпай ?бден ?бігерін кетірді. С?йтіп ж?ргенде ?азан айыны? ?алы? жа?быры басталды. Ат ?стінен екі айдан бері т?спеген солдаттары т?гіл, ?зі ?бден иттей боп ?ажы?ан Бизанов, М??ажар?а ?арай к?шіп келе жат?ан Кенесарыны? аулын ?умай, Ор ?аласына ?арай шегінді.
Бизановты? кейін ?айт?анын естіген Лебедев пен Ахмет енді амалсыз Тобыл?а беттеді. Кенесарыны? к?ткені де осы кез еді. Ол аз уа?ыт аялдап, сарбаздарын с?л тыны?тырып алды да, ?айтадан ат?а ?онды. ?ш ж?з елу жігітті ?зі бас?арып келіп, ал?аш?ы ?ар т?скен ?арасуы?та, ?й ?зеніні? бойында?ы ?ыстауына келіп орналас?ан ?ор?ансыз ?ал?ан с?лтан-правитель Арыстанны? аулын шапты. Кенесарыны? б?л шабуылы да сондай к?тпеген жерден болды, Арыстан аулыны? адамдары Орынбор шекарасында?ы ?скерлерге хабар беруге де ?лгіре алмай ?алды. Кенесары Арыстанны? ?ш жарым мы? жыл?ысын, ?ш жарым мы? т?йесін, жеті мы? ?ойын, мы??а жуы? ?ара малын тал т?сте айдап ?кетті.
Арыстан?а тек ?ш к?ннен кейін ?ана бес ж?з солдат к?мек келді. Жанталас?ан с?лтан-правитель Кенесары ?олын Ор ?зеніне дейін ?уып барды да, еште?е шы?пайтынына к?зі жетіп кейін ?айтты.
С?йтіп полковник Бизанов бас?ар?ан Орынбор ?скери губернаторыны? бір мы? сегіз ж?з ?ыры? ?шінші я?ни ?оян жыл?ы аттанысы н?тижесіз бітті. Сондай-а? осы жыл Батыс Сібір генерал-губернаторы б?йры?ы бойынша Омбы, ?ар?аралы, ?ызылжардан шы??ан жаса?тар?а Кенесары батырлары бетпе-бет ай?ас?а келмей, ?аша ?рысып, ?бден ?алжыратып кейін шегінуге м?жб?р етті. Тек Иман батыр мен Жанайдар баста?ан топ есауыл Лебедевті? ?скерімен ашы? майданда кездесті. Б?л ай?ас Теріса??ан ?зеніні? т?менгі са?асында ?тті. Б?рын Кенесарыда т?т?ын бол?ан, ?ар?аралыдан шы??ан ?скерді? басты?ы есауыл Лебедев ?те ?орлануда еді. Кек алатын к?н болар ма деп іші мыс ?азандай ?айнауда болатын. Ол ?ар?аралыдан ?ара?ткел келіп, одан ж?з сексен ша?ырым Атбасар?а ?стірт ж?ріп отырып, екі-а? к?нде жеткен. Атбасар ?аласынан бастап ?лытау?а дейін бірде-бір орыс поселкесі жо?, мидай жазы? к?к шал- ?ынды ке? дала — Алашахан т?сынан-а? ?аза?ты? ата ?онысы. Б?л араны? дені Ар?ын, ?ыпша? азын-аула? Найман бар… К?пшілігі Кенесары жа?ына шы??ан. Тек Сандыбайды? Ерденіне жататын Найман руынан Жыры? ауылдары мен Ар?ынаты, ?ара?ойын ?ашырлы т??ірегіндегі Кішкентайды? А??ош?арына ба?ынатын Орта ж?зді? біраз аулы ?ана к?теріліске ?осылмай ?арсы ?рекет істеуде еді. Бай ж?не белді рулар бол?анды?тан Кенесары да б?лар?а б?лендей ?а?ар т?ге ?оймайтын. Тек ы??айлы кезін к?тіп іштен тына ж?ре беретін. Осы екі шонжар?а иек тіреген Лебедев Атбасардан ?тісімен-а? Кенесары?а тілектес ауылдар?а ?ас?ырдай тиді. «Мынау Кенесары жа?ында» деген адамдарын тал т?сте ж?рт к?зінше атып, т?нде ?аза?ты? с?лу ?ыз- келіншектерін ?орлау?а шы?ты. Соны естіген ?ызу ?анды Иман мен Алтай руыны? батыры Орынбайды? Жанайдары есауыл Лебедевпен кездескенше асы?ты.
А?ырында Ар?ынаты етегімен терістікке ?арай ??ла?ан Иман — Жанайдар тобы, Атбасардан к?нгейді беттей келе жат?ан есауыл Лебедевпен Теріса??ан ?зеніні? т?менгі са?асында бетпе-бет кездесті. Иман — Жанайдар ?арама?ында сойылды-найзалы мы? жігіт болса, Лебедевте бес ж?зге таяу ?скер бар, біра? оларды? б?рінде аузында ажал ойна?ан, ?ор?асын о?ты мылты?, мойындарында ж?зінен ?ан там?ан к?к ?ылыш.
Егер Лебедев жаса?ы аттарынан т?сіп, ы??айлы жерге орналасып со?ыс ашса, Иман мен Жанайдар дым да істей алмас еді. Біра? б?лар есауылды онда жа?дай?а жеткізген жо?. К?н батып бара жат?ан ша?та ?алы? талды сайда а?дып жатып, Лебедевті? барлаушыларын ал?а ?арай ?ткізіп жіберді де, ?ыр астынан шо?ырланып шы?а келген солдаттар?а бір б?йірден лап ?ойды. Лебедев ?скерлері иы?тарында?ы мылты?тарын ал?анша бытырай шауып б?лар да жетіп ?лгерді. Алдарында есік пен т?рдей ?ара ?ас?а ай?ыр мінген, ?исы? б??ар ?ылышын басынан аса ?йірген Иман батыр… Заматта сап?а т?рып ?лгерген солдаттар мен ?и?у сала жеткен ?аза? жігіттері ?оян-?олты? келіп ?алды. Ша?ыр-ш??ыр ?а?ыс?ан ?ылыш, п?рменінше сілтеген сойыл, шо?пар. К?кс??гі ?шы адам кеудесіне ?арыс кірген найза… Ат жалын ??ша ??ла?ан ?ыршын жігіттер… К?рі ?ке-шешені? жал?ызы, ?ашан ?айтады деп майдан?а телміре к?зін тіккен аяулы жарды?
