bylem zacofany, ona nie. Jej sympatia do mnie chyba oslabla. Wiedziala wiecej ode mnie, a ja bylem zbyt niewinny, zeby sie od niej uczyc.
Prawie tego nie dostrzegajac, dorastalismy. I Wynikalo z tego wiele rozleglych i subtelnych metamorfoz.
Wczesniej, w podstawowce, dzielaca nas roznica jednego albo pol roku oznaczala jedynie, ze chodzimy o klase wyzej lub nizej, i nie liczyla sie w ogole w hierarchii w bloku i na ulicy; teraz roznica wieku oznaczala inne szkoly – innych kolegow i znajomych, inne zobowiazania, innych nauczycieli, inna prace domowa, inna miare entuzjazmu. W miare zawiazywania sie nowych przyjazni slably stare znajomosci. Ci, ktorzy zostawali z tylu, musieli czuc sie w znacznym stopniu wylaczeni z tego, co sie dzialo. Nasi znajomi zaczynali sie przyjaznic z ludzmi z innych czesci Coney Island, ktorzy stawali sie rowniez naszymi znajomymi. Chlopcy z roznych ulic spotykali sie, zeby stworzyc nowe i lepsze druzyny futbolu i punchballu, i w tym samym stopniu co sportem zaczynali sie interesowac dziewczetami. Coraz wiecej czasu spedzalismy z facetami, ktorzy przyjaznili sie ze znanymi nam dziewczetami; dziewczeta rowniez bardziej interesowaly sie soba jako dziewczetami, a takze chlopcami. Jeannie Goldman, mieszkajaca po drugiej stronie ulicy, wstapila do klubu, w ktorym prym wiodly dziewczeta chodzace do publicznej szkoly we wloskiej dzielnicy w dolnej czesci Coney Island. Nigdy nie spotkalismy sie na gruncie towarzyskim, nad czym bardzo bolala jej matka, ktora lubila mnie, kiedy bylem maly, a takze moja, ktora zawsze lubila Jeannie, a po tym jak zlamala biodro, darzyla ja jeszcze wieksza estyma. Geraldine Scharf, z sasiedniego bloku, takze wstapila do zenskiego klubu i nigdy juz nie spotkalismy sie na zadnym przyjeciu.
Chlopcy, ktorych wybieraly sobie te dziewczeta, byli na ogol starsi. Nasze dziewczyny byly na ogol o rok mlodsze. Nie pamietam, zebym utrzymywal zazyle stosunki z Irvingiem Kaiserem po tym, jak rok przed nim poszedlem do szkoly sredniej, chociaz dalej korzystalem z jego maszyny do pisania i nie zerwalismy ze soba kontaktu do chwili, gdy kazdy z nas idac wlasna droga, wstapil do wojska.
Kiedy, wciaz uczac sie w szkole sredniej, zebralismy sie razem i zrobilismy zrzutke na czynsz, meble i patefon naszego wlasnego klubu – moj pierwszy klub Highlight miescil sie w piwnicy blizniaka – prawie wszyscy czlonkowie chodzili do tej samej klasy i byli w tym samym wieku. Niemal polowe stanowili ludzie z dolnej czesci Island, ktorych nie znalem w podstawowce. Dziewczeta tez nie musialy pochodzic koniecznie z naszej okolicy. W sobotnie i niedzielne wieczory przyjezdzaly z Brighton, Flatbush, East New York i innych miejsc i pochlebialo im, kiedy zapraszalismy je do naszego klubu na tance i karesy. W lecie przyjezdzaly do nas ze wszystkich stron. Jestem prawie na sto procent pewien, ze przed pojsciem do wojska nigdy nie wybralem sie z dziewczyna na randke i nie zdazylo tego zrobic rowniez wielu moich kolegow. Wciaz jest dla mnie zagadka biologii, w jaki sposob seksualnie rozwinieci osobnicy plci obojga potrafia sie od najwczesniejszych lat wyczuc, rozpoznac wzajemna gotowosc do dzialan prokreacyjnych i intuicyjnie zblizyc ku obopolnej satysfakcji.
Powstawaly kliki, ktorych jedynym celem byly seksualne podboje; zawiazywaly sie na ogol miedzy dwoma albo trzema chlopakami, ktorzy upatrzyli sobie dziewczyne, gotowa oddac im sie wszystkim po kolei przy tej samej okazji, i ktorzy nawet bedac razem z nami, trzymali sie z boku, jakby cos knuli, i szeptali ze soba ukradkiem nie tylko o tym, co chca z nia zrobic, ale o wszystkim. Zagorzali palacze marihuany tez trzymali sie razem, podobnie jak potem uzaleznieni od heroiny. Ku rozczarowaniu tych, ktorzy wciaz byli zbyt mlodzi albo z jakiegos innego powodu wykluczeni z tej czy innej koterii, stare przyjaznie 7 bloku i ulicy powoli rdzewialy.
I nagle okazalo sie, ze sa chlopcy i dziewczeta, ktorych znalismy od zawsze i ktorzy nie naleza do zadnej grupy: chlopak bez osobowosci, dziewczyna, ktora nie jest atrakcyjna i nie potrafi sie z tym pogodzic, odbiegajacy od normy, niesmiali, nerwowi, a nawet ci pilni, uposledzeni, ktorzy nie potrafili grac w pilke ani tanczyc lindy hop. Mursh Pasikonik. Jakala. Ludzie pozbawieni przyjaciol, ludzie, ktorzy nigdzie nie pasowali i automatycznie wyrzucani byli poza nawias, bez zalu i bez zastanowienia. Niewiele sie od tego czasu zmienilo.
Tymczasem sprawy przybieraly obrot, ktorego nie moglismy dluzej ignorowac. W 1939 roku Niemcy napadly na Polske z zachodu, a Rosja ze wschodu i zaczela sie wielka wojna. W 1940 weszla w zycie ustawa o przymusowym poborze i mlodzi ludzie z sasiedztwa zaczeli nagle znikac z pola widzenia, a nastepnie pojawiac sie na przepustkach w wojskowych mundurach. George Mandel, senior z klubu Alteo, w ktorym ja bylem juniorem, powolany zostal dosc wczesnie i razem z nim zniknela jego wspaniala „gablota'. Jako ilustrator, pomyslodawca oraz autor tekstow w rozwijajacej sie zywiolowo dziedzinie komiksow, zarabial w mlodym wieku pokazne pieniadze i jezdzil najnowszym modelem kabrioleta z niebieska karoseria, automatycznym dachem i hydrauliczna przekladnia, pierwszym tego rodzaju samochodem, jaki w zyciu widzielismy, najpiekniejszym, jaki wolno nam bylo piescic opuszkami palcow. Henny Ehrenman, bardziej zblizony do mnie wiekiem, ale tez starszy, wyjechal do bazy powietrznej w Kolorado, w ktorej pozniej przez pewien czas i ja stacjonowalem. Wrociwszy do domu na przepustke, opisywal wylacznie przyjemne chwile, jakie spedzil w barach w Denver, z kobietami pozwalajacymi na wiecej niz wszystkie, ktore do tej pory znal. Zaden z tych, ktorzy zostali powolani albo sami wstapili do wojska, nie mial nic przeciwko temu. W wieku siedemnastu lat nie sadzilem, ze bede kiedykolwiek musial sluzyc w armii. Czesc zdatnych do poboru, w oczekiwaniu na wezwanie, znajdowala prace w przemysle obronnym, robiac jakies rzeczy z metalowym stopem o nazwie monel; niedlugo potem, czekajac na powolanie, sam tez znalazlem sobie prace w tej branzy. Inni pracowali w fabryce produkujacej tkanine zwana kordonek. Ale moj kuzyn, tylko troche ode mnie starszy, zginal w wypadku samochodowym w wojskowej bazie lotniczej. A po Pearl Harbor zaczeli wysylac ludzi za granice. Po Pearl Harbor wraz z kilkoma milionami innych naiwnych przyjalem glupio za pewnik, ze skoro juz sie zaangazowalismy, to wojna wkrotce sie skonczy, skonczy sie, zanim jeszcze zdaza mnie powolac. „Tym Japoncom odebralo rozum – powiedzialem, pamietam, znajomym, z ktorymi bylem w dzien ataku na Pearl Harbor. – Zetrzemy ich z powierzchni ziemi'.
Nim wyslano mnie do Europy, wiadomo bylo, ze Abie Ehrenreich, strzelec pokladowy mniej wiecej w moim wieku, ktory musial chyba od razu wstapic do wojska, skoro znalazl sie tak szybko w akcji, lecial samolotem, ktory stracono nad polnocna Afryka, i zostal wziety do niewoli. George Mandel pojechal do Europy z wojskami piechoty, pragnac za wszelka cene wziac udzial w boju, mimo ze mogl pozostac w Stanach w charakterze instruktora. Chyba nie zaprzeczy, kiedy powiem, ze powinien miec wiecej oleju w glowie. W Holandii postrzelono go w noge w zasadzce. Dochodzac do zdrowia, uslyszal o kontrofensywie w Ardenach, wypisal sie ze szpitala, zdazyl dolaczyc do swojej jednostki i wkrotce potem oberwal w glowe kula od snajpera. Powiklania, ktore wystapily w zwiazku z ta rana, nigdy nie przestaly dawac sie we znaki. General George C. Patton bylby z niego dumny. Moj George nie bylby zadowolony, gdyby to slyszal.
Wchodzilismy w prawdziwe zycie, powazne zycie i dla kilku z nas okazalo sie ono powazne i twarde takze pod innymi wzgledami. Pewien chlopak, z ktorym chodzilismy do podstawowki, zmarl na chorobe serca, ktora juz wczesniej zmusila go do wycofania sie ze wszystkich zajec wychowania fizycznego; pamietam, ze inny z seniorow klubu Alteo zmarl wczesnie na chorobe Hodgkina, o ktorej po raz pierwszy wtedy uslyszelismy (moj blizszy przyjaciel Lou Berkman mial piecdziesiat dwa lata kiedy go w koncu dopadla). Znajomy z druzyny skautow przekrecil sie na bialaczke. Niektorzy mlodziency z sasiedztwa wyrastali nie wiadomo dlaczego na zlosliwych drani i kumali sie z lobuzami z innych dzielnic. Izzy Nish potrafil byc wredny. Dymek Bleeker mial zlote serce, ale mogl okazac sie niebezpieczny. Zdecydowanie z daleka trzeba bylo sie trzymac od Louiego Schwartza, zawsze skorego do bojki mlodego boksera. Wiesc gminna glosi, ze kiedy Louie awansowal do walki z „szalonym bykiem' Jake'em LaMotta, nawet jego matka poszla do synagogi i wraz z setkami innymi mieszkancow Coney Island modlila sie, zeby LaMotta nie znokautowal go szybko, lecz trzymal na dystans i obil, jak sie patrzy. Samotne dziewczyny zachodzily, ku zaskoczeniu wszystkich, w ciaze (w epoce kiedy sciagalo to na nie powszechne odium) i zmuszaly kilka lat starszych od siebie chlopcow do nie chcianych, krotkich malzenstw, zeby zalegalizowac swoj stan. Rok ode mnie mlodsza dziewczyna, o zmyslowej uderzajacej urodzie, byla w tak zaawansowanej ciazy przed zakonczeniem ostatniej klasy szkoly sredniej, ze dyrekcja zastanawiala sie, czy pozwolic jej na udzial w uroczystosciach. Chlopak z Brighton, ktorego przezywalismy „lala', rzeczywiscie okazal sie homoseksualista – zanim jeszcze rozumielismy, co to znaczy. Wielu z nas poszlo po skonczeniu szkoly sredniej do pracy, ktora tylko troche lubilo -ja bylem wyjatkiem i uwielbialem swoja. Inni rzucali szkole, kiedy tylko pozwalalo na to prawo, w wieku szesnastu lat, i szli do pracy, ktorej w ogole nie lubili. Moglismy teraz wracac do domu pozno, nawet nad ranem i latem wloczylismy sie po wesolym miasteczku dosc dlugo, zeby, kiedy przerzedzily sie tlumy, zobaczyc wysypujace sie z pojemnikow smieci, sterty skorek od melona, ogryzione kaczany kukurydzy oraz resztki bulek po hot dogach, i uswiadomic sobie, ze Coney Island nie jest zbyt czystym miejscem po zamknieciu kas biletowych i zgasnieciu swiatel.
Aromatyczne potrawy z grilla zaczynaly smierdziec tluszczem. We wczesnych godzinach porannych ulica przesycona byla wonia rozkladu. Nawet podmuchy swiezej bryzy od morza, podmuchy, ktore przedtem pobudzaly apetyt i inne zmysly, nie byly w stanie usunac odrazajacego odoru odpadkow. Wczesniej juz zdalismy sobie sprawe,, ze dla kogos, kto wyrosl z odrabiania pracy domowej, jazdy na wrotkach i zabawy w berka, Coney Island
