Але тыдзень паходзіць з павязкай.
– Ноччу паліцаі падстрэлілі, і ён поўз. Серафімка бегла, пачула. Пайшла з немцам, прыцягнулі.
– Качан – паліцай, якога нехта падстрэліў. Ён антысе-міт і сволач. <… >
?У зямлянцы. Допыт Качана. Блытаны чалавек. Хадзіць ня можа, але рана ня надта – у зад: скруціла нагу.
<…> Пакуль хворыя і нямоглыя, як дзеці: паслухмяныя.
А затым стычкі:
Камандзір – Дземідовіч
Нохем – немец
Усе супраць Качана. <…>
[13. Серафімка.]
<…> Спрэчкі ў бліндажы: адступленьне [–] у тым стра-тэгія. Сталін хоча заманіць, каб затым зьнішчыць (Дзе-мідовіч? Хлебнікаў?).
– Хлебнікаў (Дземідовіч) арганізуе ахову: пільнаваць.
Удзень садзяць Серафімку. Аднойчы тут паяўляюцца палі-цаі. Сядзяць. Ратуе С [ерафімка]. Як?
– Мо’ як у Вайды?
[Нохем зьнікае.]<…>
– Дземідовіч пачаў папраўляцца. (Капітану горш.) І па-чаў думаць: каб застрэліць немца, каб памёр капітан, пра Серафімку…
– Серафімка прынесла хлеб. Радасьць. <…>
Пачынаюць есьці. <…> А тут – паліцыя… Паліцаі хо-дзяць па траншэі. <…> Марадзёры. У бліндажы ўсе замерлі. <…>
Пасылаюць Серафімку. Назіраюць двое з траншэі.
Дземідовіч і немец вылезьлі ў траншэю.
Назіраюць.
Немец кажа: надо пук-пук!
Дз[емідовіч] – не!
<…> Піліпёнкі прыйшлі да яе. Паліцаі сустрэлі яе на сьцеж-цы <…>. Дзе Качан? Вядзі. <…> і яна павяла іх у лес. Як лес скончыўся, сталі.
Там яе згвалцілі… <…> Іх было трое. Піліпёнак, адзін у шы-нялі і адзін малады бугай. Яны згвалцілі С[ерафімку]. <… >
Як з яе знушчаліся ў калгасе – як з сястры ворага народу.
Серафімка радавалася: во дзе мір! Жывуць у міры, як доб- ра. Але не.
<…>
Яны яе не забілі*. Але яна болей не прыйшла ў бліндаж. <…>
А ў бліндажы пра яе мяркуюць кожны са свае калакольні. Капітан, Дземідовіч, паліцай [Качан], немец. Есьці няма, вады няма. <…>
У бліндажы голад. Хто такі Качан? Размова: Хлебнікаў, Дземідовіч, немец. <…> Хлеб зьелі.
