армии отдуваться за эту его гениальность. Своей кровью смывает его всесветную глупость. Чтобы он был безгрешен и величествен, как всегда.
– Вы гэта пра каго? – з жахам абмёр Дземідовіч.
– Про кого? Знаешь, про кого.
– Ну, знаеце!! – сказаў Дземідовіч і змоўк. Ён быў абураны і амаль зьбянтэжаны – такога ён не чакаў. Гэты сьляпы камандзір проста не разумеў, што казаў. І Дземідовіч быў змушаны слухаць, ня ведаючы, што зрабіць. – Такога я ад вас не чакаў, – сказаў ён ледзь чутна. – Вы, мабыць, і ў нашую перамогу ня верыце? Што нашыя вернуцца?
– Я верю, что наши вернутся, – сказаў Хлебнікаў. – Но я уже к ним не вернусь, вот в чем беда. Даже если и выживу. Я уже не тот. Тот был зрячий, а я слепец.
– Нельга ж так, усё пра сябе.
– А про кого же еще? У меня семьи нет, родителей тоже. Я в детдоме воспитывался. И я искалечен навеки. Следовательно, я свободен. Это ты думаешь, как тебе перед райкомом вывернуться, оправдаться хотя бы за этого немца. На-верное же, убить его ты не сможешь – оружия нет. А он вот тебя может в два счета. А не убивает. Ты задавался мыслью: почему?
– Можа, яшчэ і заб’е, – ціха сказаў Дземідовіч. – Адкуль я ведаю.
– Не убьет, – упэўнена сказаў Хлебнікаў. – Он теперь с на-ми повязан одной веревочкой. Ибо все мы здесь неудачники. И выпали из системы. Мы из нашей, он из своей. Мы – брак. А брак известно куда – на свалку.
– Як гэта брак? – зьдзівіўся Дземідовіч. – Так вы пра ся-бе можаце сказаць. А я не такі. Я палітычна не перамянюся.
– Можешь не меняться. Зато к тебе переменятся.
– Я яшчэ, можа, папраўлюся.
– Вполне возможно. И дождешься наших. Только что ты в анкете напишешь? Наверное же, придется анкету заполнять?
Дземідовіч замест адказу ва ўсе вочы недаўменна гля-дзеў на забінтаваны, неяк задраны ўгару падбароддзем твар капітана.
– На оккупированной территории был? Был. С немецким фашистом связь имел? Имел. Есть свидетели. Скрыть не удастся.
Дземідовіч прыгнечана маўчаў. Сапраўды, мабыць жа, пра ўсё тое прыйдзецца ў свой час напісаць, растлумачыць – ці зразумеюць тады яго? Ці ён зваліць усё на гэтага сьляпога капітана. Капітан сьляпы, але ж ты, скажуць, мабыць, быў відушчы, бачыў, з кім спаў у адным бліндажы?
Чорт бы яго ўзяў, гэтага немца, паныла разважаў Дземі-довіч, і адкуль ён зваліўся на іхнюю галаву? Што яму тут трэ-ба? Чаго ён тырчыць каля іх, ня йдзе нікуды? Хоць да сваіх, хоць да фронту, каб здацца ў палон, калі такі – з бракам. Тое, што гэтая гісторыя не абыдзецца для Дземідовіча добра, ён адчуваў пэўна, вось толькі ня
