– Дзе там уцалела! – ціха паскардзілася Серафімка. – Толькі што сьцены. А так ні страхі, ні вокнаў. І печ патрэскалася, во комін…
– У другіх і таго не асталася.
– Не асталася, ага. Усе Любашы спалілі.
– І Любашы, і Жаўрыды, і Вострава.
– Страх адзін!
– Ну дык мо зойдзем у хату?
– Ну што ж… Вы ж тут былі неяк… Яшчэ з Мікалаем.
– Дзесяць гадоў таму, – пацьвердзіў Дземідовіч.
Яна адчыніла дзьверы ў сенцы, прайшла адтуль у цёмную хату. Тут, як і на вуліцы, было выстуджана, холадна;
з пазатыканых падушкамі і рызьзём вокнаў ціха дзьмуў
вецер.
– Цёмна, пасьвяціць няма чым, – сказала яна. – Во тут
на ўслон сядайце.
– А сьвяціць і ня трэба, ня той час, – пагадзіўся госьць. – Я тут во сяду.
– Ага, во тут.
Дземідовіч цяжка з уздыхам апусьціўся на ўслон перад печчу і змоўк. Серафімка таксама маўчала, чакаючы пачуць ад госьця пра яго патрэбу. Але той усё пытаўся ў яе:
– Хто-небудзь яшчэ ўцалеў у дзярэўні?
– Усё папалена. З гэтага канца дык адна хата і асталася.
– Значыць, пашэньціла табе.
– Пашэньціла.
– Зноў памаўчалі, і яна пачала трохі непакоіцца, бо мела шмат справы, трэба было неяк зварыць бобу ці таўчы кру-пы, а гэты чалавек займаў час, ня кажучы, што яму трэба. І тады яна пачула, што дыхае ён з натугай, неяк часта і дроб-ненька, як дыхаюць дужа прастуджаныя людзі.
– Серафіма, мне… Пераначаваць трэба.
– Во як! – амаль шчыра зьдзівілася яна.
– І гэта, прастыў я.
– Ай-яй, – паспачувала яна. –А дома…
– У тым-та і справа, што дамоў нельга мне. Цяпер як парцейнаму… Сусед жа ў мяне прыйшоў, Асоўскі. Той, рэпрэсіраваны…
– Ай-яй! – зусім ужо зьдзівілася Серафімка ад парогу. Рэпрэсіраванага чатыры гады таму Асоўскага яна з больша-га ведала, бачыла на вуліцы, як жыла ў брата ў мястэчку. Ён заўжды задуменна хадзіў з партфелем, такі немалады ўжо мужчына ў акулярах бяз дужак, з тонкай сіваватай бародкай, і ніколі ні з кім не вітаўся, бы не заўважаў нікога. Каза-лі тады, гэты Дземідовіч недзе выступаў супраць Асоўскага, і калі той цяпер вярнуўся, дык сапраўды…
– Дык гэта самае… Ужо ты мяне не прагоніш?
– Ай, што вы кажаце! Як жа я праганю!
– Во я так і падумаў: Серафіма не прагоніць. Усё ж мы
з яе братам вунь як сябравалі.
Ён дужа закашляўся – кепскім, застарэла-прастудным кашлем, калі надта трудна адкашліваецца і ўсё хрыпіць
у грудзях. Серафімка нахмурылася ў душы: канешне, трэба памагчы хвораму чалавеку, але было і боязна: а раптам уранку зноў прыпруцца Піліпёнкі? Ужо, мабыць, цяпер яны ня лепшыя за таго Асоўскага, і як бы не наклікаць бяды
на абодвух? Ну але і як было адмовіць чалавеку па такой халадэчы?
– Вось толькі печ у мяне сьцюдзёная: дым ня ідзе. Але вы ўжо ў запечку…
– Добра, – з пакорай сказаў Дземідовіч і ўстаў з услону.
Яна нешта кінула-паклала на палку ў запеччы, падбіла сваю падушку. Ён лёг, не распранаючыся, і яна накрыла яшчэ старым кажухом. Слабым голасам ён папрасіў:
– Можа, і яшчэ чым накрыеце? А то калоціць усяго.
