Нарач

I панская, ваша, відаць,
Яшчэ з горшага лыка саткана.
Сёння на брацкіх магілах
Вербы, хваіны
Павырасталі, —
Толькі ў грудзях не загаіліся раны.
А паглядзіш на зямлю,
Як вокам ахопіш, —
Ямы, канавы —
Рубцы не зажылі і чарнеюць,
Плугам не раз
Выараш дрот, косці з акопаў,
Пліты разбітых магіл —
Рэшткі даўнейшых траншэяў…
I успаміны прыйшлі
З асенніх дарог і вясновых,
Дзе непагодай ліхой
Вербы сумуюць маркотна.
Усталі мінулыя дні
З-пад магіл-валатовак,
Дзе паласкаў дождж
Зрэбныя ніваўпалотны…

— Кажаш, пан, нам пра гасцінцы…
Чорнага поту
Шмат пралілося і там
З рук нашых,
З нашага карку.
I там, пан, пабачыш нашу работу.
Вёска пацвердзіць,
Як нас катавалі шарваркі.
Так і асвета, паны…
Не павіднела
У нашых саломенных хатах.

Дзень непагодны, ветраны, шэры,
Невадам з стрэхаў рыбацкіх
Спусціўшыся, мокне,
I шалясцяць на стале
Загады-паперы;
Мутна глядзяць
Запацелыя вокны.
Вось тут умова ляжыць, —
Зноў пачаў войт ў акулярах.
Быццам ударыў віхор
У алавяную цішу:
— Не!
— Пастаім да канца за Нарач!
— За Нарач!
— Не, з рыбакоў ні адзін
Гэтых умоў не падпіша!..

Солтыс яшчэ гаварыў —
Крычаў неяк хрыпла.
Хата шумела, як бор,
Грозна, магутна і гулка.
Натоўп, як рака напрадвесні,
Нястрыманы выплыў,
Хваляй расплыўся, пайшоў
Бурна вясковаю вулкай.

З

Над шляхамі, пераваламі,
Над разорамі і хатамі,
Над глухімі пералескамі,
Над лясамі над кудлатымі
Гаслі зоры, загараліся,
Майскім цветам асыпаліся…
Толькі маладосць адзіная
Расцвіла ў садах рабінаю.
Расцвіла, а можа, восенню
Яе скосяць ветры чорныя,
Што гуляюць над азёрамі,
Над старонкай непакорнаю.
Ці мо скутая і босая
Пройдзе сцежкамі, палосамі,
Незнаёмымі разлогамі,
Невядомымі дарогамі
I пачне блудзіць зноў песнямі
Па-над нівамі прасторнымі,
На ўсхвалёваных гармоніках
Тэнарамі непакорнымі…

Быў пагодны, быў сонечны час.
На шырокім на Мядзельскім рынку
Надрывалася хрыпла катрынка —