kwamen. Jullie vragen je natuurlijk af hoe —’
‘Vliegende werelden,’ interrumpeerde de Kzin.
‘En Kemplerer rozetten,’ zei Louis. Een bijna onhoorbaar gezoem vertelde hem dat het schip zich in beweging had gezet. Hij en Spreker borgen hun bagage weg en gingen bij de anderen op de vliegbanken liggen. Teela overhandigde Louis een knijpbol met een rode, naar fruit smakende drank erin.
‘Hoeveel tijd hebben we?’ vroeg hij aan Nessus.
‘Een uur, dan landen we en krijg je de nodige informatie over onze uiteindelijke bestemming.’
‘Dat zou lang genoeg moeten zijn. Best, vertel het maar. Waarom vliegende werelden? Op de een of andere manier lijkt het me niet zo’n veilig idee om met werelden te gaan knikkeren alsof het kaatseballen zijn.’
‘O, maar dat is het wel degelijk, Louis.’ De poppenspeler was diep serieus. ‘Veel veiliger dan dit vaartuig, bijvoorbeeld, en dit vaartuig is heel veilig vergeleken met de meeste ruimteschepen die door de mens zijn ontworpen. En we hebben al een heleboel ervaring bij het transporteren van werelden.’
‘Ervaring! Hoe zijn jullie daaraan gekomen?’
‘Om dat uit te leggen zal ik het moeten hebben over warmte … en over geboortenbeperking. Zal je dan niet verlegen of boos worden?’
Ze maakten ontkennende gebaren. Louis was zo beleefd om niet te lachen; Teela lachte wel.
‘Je moet weten dat geboortenbeperking heel moeilijk is voor ons. We beschikken maar over twee methoden om ervoor te zorgen dat er geen nakomelingschap komt. De eerste bestaat uit een ingrijpende operatie. De tweede is volledige seksuele onthouding.’
Teela was geschokt. ‘Maar dat is afschuwelijk!’
‘Het is een handicap. Begrijp me niet verkeerd. De operatie is geen alternatief voor onthouding; het dient om ervoor te zorgen dat de betrokkene zich ook inderdaad onthoudt van seksueel contact. Tegenwoordig is het mogelijk om de toestand van voor de operatie te herstellen; vroeger was dat niet het geval. Slechts een kleine groep poppenspelers is bereid om zich aan deze operatie te onderwerpen.’
Louis floot. ‘Dat geloof ik graag. Dus jullie geboortenbeperking is helemaal afhankelijk van wilskracht.’
‘Ja. Onthouding heeft een aantal onprettige bijverschijnselen, daarin verschillen wij niet van andere rassen. Het gevolg is steeds overbevolking geweest. Een half miljoen jaar geleden waren er een half biljoen poppenspelers, gerekend naar de menselijke wijze van tellen. Voor een Kzin komt dat neer op —’
‘Mijn wiskunde is goed,’ zei de Kzin. ‘Maar deze problemen schijnen los te staan van het ongebruikelijke soort ruimteschip dat jullie gebruiken.’ Hij had geen kritiek, leverde alleen commentaar. Uit de rechthoekige bak in het midden had Spreker een kruik met twee handvatten gehaald die duidelijk van Kzinti-origine was en waar meer dan anderhalve liter in kon.
‘Toch niet, Spreker. Een half biljoen beschaafde wezens produceren behoorlijk wat warmte, juist dank zij die beschaving.’
‘Waren jullie zo lang geleden al beschaafd?’
‘Zeker wel. Welke barbaarse cultuur zou bestand zijn tegen een zo grote bevolking? We waren toen al geruime tijd door voor landbouw geschikt land heen en hadden ons gedwongen gezien twee werelden van ons zonnestelsel te terraformeren teneinde er voedsel op te kunnen verbouwen. Om dat te doen moesten we ze dichter bij onze zon brengen. Begrijp je?’
‘En toen deden jullie je eerste ervaring op met het verplaatsen van werelden. Natuurlijk hebben jullie gebruik gemaakt van robotschepen.’
‘Natuurlijk … Daarna vormde voedsel geen probleem meer. Ook ruimte om te wonen en te werken was geen probleem. We bouwden hoog, ook toen al, en we zijn gesteld op elkaars gezelschap.’
‘Kudde-instinct, natuurlijk. Ruikt daarom dit schip naar een kudde poppenspelers?’
‘Ja, Louis. Het is voor ons heel rustgevend om ons eigen soort te ruiken. In de tijd waar ik het nu over heb, was ons enige probleem warmte.’
‘Warmte?’
‘Warmte is een waardeloos bijprodukt van elke beschaving.’ Dat begrijp ik niet,’ zei de Kzin.
Louis, die het als vlaklander helemaal begreep, liet de verklaring van een en ander aan de poppenbaas over. (De Aarde was veel dichter bevolkt dan Kzin.)
‘Een voorbeeld. Je wilt toch ’s nachts wel een lichtbron, niet, Spreker? Zonder lichtbron moet je slapen, of je nu betere dingen te doen hebt of niet.’
Dat ligt voor de hand.’
‘Ga er nu eens vanuit dat het een perfecte lichtbron is, dus een die alleen straling afgeeft in de spectrums die door een Kzin kunnen worden gezien. Toch wordt alle licht dat niet ontsnapt door het raam, door muren en meubilair geabsorbeerd. Het wordt verstrooide warmte.
Nog een voorbeeld. De Aarde brengt te weinig natuurlijk zoet water voort voor de achttien miljard bewoners. Zout water moet door fusie worden gedestilleerd. Een bijprodukt van dat proces is warmte. Maar onze veel dichter bevolkte wereld zou binnen een dag sterven zonder de destilleer-inrichtingen.
Een derde voorbeeld. Vervoer waarbij veranderingen in snelheid plaatsvinden brengt altijd warmte voort. Ruimteschepen met graan, afkomstig van onze landbouwwerelden, produceren warmte als ze de atmosfeer binnenkomen en verspreiden die in de lucht.
Bij het vertrek brengen ze nog eens warmte voort.’
‘Maar koelsystemen —’
‘De meeste soorten pompen alleen maar warmte rond en brengen daarbij zelf nog eens warmte voort.’
‘U-u-uh. Ik begin het te begrijpen. Hoe meer poppenspelers er zijn, hoe meer warmte er komt.’
‘Begrijp je dan ook dat de warmte van onze beschaving onze wereld onbewoonbaar dreigde te maken?’
Smog, dacht Louis Wu. Verbrandingsmotoren. Kernbommen en fusieraketten in de atmosfeer. Industrieel afval in de meren en oceanen. We hebben ons vaak genoeg half vermoord met ons eigen afval. Zou de Aarde nu soms sterven in haar eigen afvalhitte als de Verenigde Naties er niet geweest waren met hun maatregelen. ‘Ongelooflijk,’ zei Spreker-tot-Dieren. ‘Waarom gingen jullie niet weg?’
‘Wie zou zijn leven toevertrouwen aan de veelzijdige dood van het heelal. Alleen iemand als ik? Moeten we dan werelden koloniseren met poppenspelers die binnen hun samenleving als krankzinnig worden beschouwd?’
‘Stuur dan schepen met een lading bevroren, bevruchte ova. Laat de schepen besturen door krankzinnigen.’
‘Praten over seks geeft me een onprettig gevoel. Onze biologie is niet op dit soort methoden berekend, maar we zouden ongetwijfeld wel een dergelijk soort techniek kunnen ontwikkelen … maar waarom? Onze bevolking zou nog steeds even groot zijn en onze wereld zou nog steeds sterven in zijn surplus aan warmte.’ Teela onderbrak het gesprek met een irrelevante opmerking. ‘Ik wilde dat we naar buiten konden kijken.’
De poppenspeler was verrast. ‘Weet je dat zeker? Krijg je dan geen last van de angst dat je zult vallen?’
‘Op een schip van de poppenspelers?’
‘Eh — ja. Hoe dan ook, het gevaar wordt er door ons kijken niet groter op. Goed dan.’ Nessus zei iets in zijn eigen muzikale taal en het schip verdween.
Ze konden zichzelf en elkaar zien; ze konden vier vliegbanken zien die in het niets stonden en de rechthoekige bak in het midden. Al het andere was zwarte ruimte. Maar vijf werelden gloeiden in witte pracht achter Teela’s donkere haar.
Ze waren alle vijf even groot: zo’n twee keer de diameter van de volle Maan. Ze vormden samen een pentagram. Om vier van de vijf draaiden series kleine, felle lichtbronnen: kunstmatige zonnen die om de werelden heendraaien en geelwit licht afgaven. Deze vier waren allemaal even helder en zagen er ook hetzelfde uit: mistig-blauwe bollen, de contouren van de continenten op deze afstand niet te zien. Maar de vijfde …
Om de vijfde wereld draaiden geen kunstmatige zonnen. Die gloeide van zijn eigen licht, gloeide in stukken in de vorm van continenten en met de kleuren van het licht van de zon. Tussen die stukken was het zwart, een zwart dat paste bij het zwart van de ruimte eromheen, en dit zwart was ook vol sterren. Het zwart van de ruimte scheen continenten van zonlicht aan alle kanten te omvatten.
‘Ik heb nog nooit zo iets moois gezien,’ zei Teela met tranen in haar stem. En Louis, die heel veel dingen
