w. 872:
Byla to trybunalska wokanda...
Wokanda - waska, podlugowata ksiazeczka, na ktorej spisywano nazwiska stron procesujacych wedle porzadku aktoratow. Kazdy adwokat i wozny musial miec takowa wokande.
Ks. I w. 923:
Rzucil w oczy Francuzow sto krwawych sztandarow...
Jeneral Kniaziewicz, wyslany przez armie wloska, zlozyl Dyrektoriatowi zdobyte choragwie.
Ks. I w. 924:
Jak Jablonowski zabiegl, az kedy pieprz rosnie.
Ksiaze Jablonowski, dowodzacy Legia Naddunajska, umarl w Saint Domingo i cala prawie Legia tam zginela. W emigracji jest kilku weteranow pozostalych z owej nieszczesnej wyprawy, miedzy innymi jeneral Malachowski.
Ks. II w. 228:
I w organ i w rozliczne instrumenty grala.
W dawnych zamkach stawiano na chorach organ.
Ks. II w. 282:
I czarna mu polewke do stolu podano.
Czarna polewka, podana u stolu paniczowi starajacemu sie o reke panny, oznaczala rekuze.
Ks. II w. 501:
Lub z wicin bierze ziarna w najlepszym gatunku.
Wiciny sa to wielkie statki na Niemnie, ktoremi Litwini prowadza handel z Prusami, splawiajac zboza i biorac w zamian za nie towary kolonialne.
Ks. II w. 822:
Ksiaze Dominik, kiedym z nim razem polowal.
Ks. Dominik Radziwill, wielki milosnik polowania, emigrowal do Ksiestwa Warszawskiego i wystawil wlasnym kosztem pulk jazdy, ktorym dowodzil. Umarl we Francji. Na nim zgasla linia meska ksiazat na Olyce i Nieswiezu, najwiekszych panow w Polszcze i zapewne w Europie.
Ks. II w. 823 -824:
...z jeneralem Mejenem...
Mejen odznaczyl sie w wojnie narodowej za Kosciuszki. Dotad pokazuja pod Wilnem okopy Mejenowskie.
Ks. III w. 264- 265:
Panienki za wysmuklym gonia borowikiem,
Ktorego piesn nazywa grzybow polkownikiem.
Znajoma w Litwie piesn gminna o grzybach wychodzacych na wojne pod wodza borowika. W tej piesni opisane sa wlasnosci grzybow jadalnych.
Ks. III w. 620:
Nasz malarz Orlowski.
Znany malarz rodzajowy; na kilka lat przed smiercia malowac zaczal pejzaze. Umarl niedawno w Petersburgu.
Ks. III w. 750- 751:
Dwie pjawki...
Pies zowie sie Sprawnikiem, a suka Strapczyna.
Rodzaj psow angielskich, malych i silnych, zwanych 'pijawkami', sluzy do lowow na wielkiego zwierza, szczegolniej niedzwiedzia.
Sprawnik, czyli kapitan sprawnik, naczelnik policji ziemskiej. - Strapczy, rodzaj prokurora rzadowego. Urzednicy ci, majac czesto sposobnosc naduzywania wladzy, w wielkim sa obrzydzeniu u obywateli.
Ks. IV w. 9:
Ukolysany, marzyl o wilku zelaznym.
Podlug tradycji, wielki ksiaze Gedymin mial sen na Gorze Ponarskiej o wilku zelaznym i za rada wajdeloty Lizdejki zalozyl miasto Wilno.
Ks. IV w. 20:
Ostatni krol, co nosil kolpak Witoldowy.
Zygmunt August byl podniesiony starozytnym obyczajem na stolice Wielkiego Ksiestwa Litewskiego, przypasal miecz i koronowal sie kolpakiem. Lubil bardzo mysliwstwo.
Ks. IV w. 27:
Czy zyje wielki Baublis...
W powiecie rosienskim, w majetnosci Paszkiewicza Pisarza ziemskiego, rosl dab znany pod imieniem Baublisa, niegdys w czasach poganskich czczony jak swietosc. We wnetrzu tego wygnilego olbrzyma Paszkiewicz zalozyl gabinet starozytnosci litewskich.
Ks. IV w. 30:
Czy kwitnie gaj Mendoga pod famym kosciolem?
Niedaleko fary nowogrodzkiej rosly starozytne lipy, ktorych wiele wycieto okolo roku 1812.
Ks. IV w. 40-41:
Wszak ow dab gadula
Kozackiemu wieszczowi tyle cudow spiewa!
Ob. poema Goszczynskiego
.
Ks. IV w. 248:Kolomyjek z Halicza...
Kolomyjki - piosenki ruskie w rodzaju mazurow polskich.
Ks. IV w. 262-263:
...znal sie dobrze na handlu zbozowym,
Na wicinnym...
Ob. przyp. do ks. II w. 501.
Ks. IV w. 277 i 279:
...miejsce... Zwane pokuciem...
Zaszczytne miejsce, gdzie dawniej stawiano bogow domowych, gdzie dotad Rosjanie zawieszaja obrazy. Tam wiesniak litewski sadza goscia, ktorego chce uczcic.
Ks. IV w. 536-537:
Orzel, gdy mu dziob stary tak sie w kablak skrzywi,
Ze zamkniety na wieki juz gardla nie zywi.
Dzioby wielkich ptakow drapieznych z wiekiem coraz bardziej zakrzywiaja sie i na koniec wierzchnie ostrze, zagiawszy sie, dziob zamyka, i ptak z glodu umierac musi. To mniemanie gminne przyjeli niektorzy ornitologowie.
Ks. IV w. 540-541:
Stad to w miejscach dostepnych, kedy czlowiek gosci,
Nie znajduja sie nigdy martwych zwierzat kosci.
Rzeczywiscie, nie ma przykladu, aby znaleziono kiedy szkielet zdechlego zwierza.
Ks. IV w. 724:
A co? fuzyjka moja? Niewielka ptaszyna.
Ptaszynki sa to strzelby malego kalibru, w ktore kladzie sie drobna kula. Dobrzy strzelcy z takich fuzji ptaka w lot trafiaja.
Ks. IV w. 825:
Zaczelo zloto kapac i blyskac na sloncu.
W butelkach wodki gdanskiej bywaja na dnie listki zlota.
Ks. IV w. 981-982:
... taki ziemi kawal,
Ktory by sie wolowa skora nakryc dawal.
Krolowa Dydo kazala porznac na pasy skore wolowa i tym sposobem zamknela w obrebie skory obszerne pole, gdzie wystawila Kartagine. Wojski wyczytal opis tego zdarzenia nie w
, ale zapewne w komentarzach scholiastow.
Nb. Niektore miejsca w piesni czwartej sa piora Stefana
Witwickiego
.
Ks. V w. 330:
Wyrwawszy sie Bog wie skad, jak Filip z konopi.
Raz na sejmie posel Filip ze wsi dziedzicznej Konopie, zabrawszy glos, tak dalece odstapil od materii, ze wzbudzil smiech powszechny w Izbie. Stad uroslo przyslowie: Wyrwal sie jak Filip z konopi.
Ks.VI w tytule:
ZASCIANEK
Nazywaja w Litwie okolica lub zasciankiem osade szlachecka, dla roznicy od wlasciwych wsi, czyli siol, osad wiejskich.
Ks. VI w. 169:
On Horeszkom dziesiata woda na kisielu!
Kisiel, potrawa litewska, rodzaj galarety, ktora sie robi z rozczynu owsianego; plocze sie woda, az poki nie oddziela sie wszystkie czastki maczne. Stad przyslowie.
Ks. VI w. 333:
...Wolodkowicz, pan dumny, zuchwaly.
Po licznych burdach pochwycony w Minsku i za dekretem trybunalu rozstrzelany.
Ks. VI w. 381:
Obwolal pospolite ruszenie przez wici.
Kiedy krol mial zgromadzic pospolite ruszenie, rozkazywal zatykac w kazdej parafii drag wysoki z uwiazana na wierzchu mietla, czyli wicia. I to sie nazywalo: rozdac wici. Kazdy czlowiek dorosly stanu rycerskiego obowiazany byl pod utrata szlachectwa stawic sie natychmiast pod choragiew wojewodzka.
Ks. VI w. 416:
Brala rowniez przydomki, zwane imioniska.
Imioniska sa to wlasciwie sobrykety.
