Jeno Rejto. La Mortido
Se la vivo estas mallonga, longigu gin per unu mispaso
La mortinto enautobusigis, kiu ekveturis plenstopita de homoj al City. Malsataj oficiroj, hejmenirantaj metiistoj pusadis lin tien-reen, kiel ili etendis sian manon por transpreni la bileton, au ili provis lokigi praktike en la homplena veturilo. La mortinta sinjoro nomigis Johnson, kaj li laboris kiel ingeniero en la kontoro de sinjoro Grimm, kiu okupigis pri la perado de nemoveblajoj. Li kaj liaj kolegoj klopodis fari allogaj la malvariajn partojn de la cirkauajo de Londono kun facilanima promeso de placaj parceloj kaj estontaj autobushaltejoj por la sensuspektaj homoj.
La mortinto venis guste el la kontoro kaaj pensis pri Beronshir kun iom da melankolio, pri la parcelo-serio, nomata „Angla Deauville”, kiun la autunaj pluvadoj forvisos de sur ties loko, car la parceloj situas malpli alte ol la nivelo de la rivero, kaj sinjoro Grimm plie elektis la riskon anstatau la elspezoj de la butado, kiun proponis la ingeniero. Jus li meditadis pri tio, konstatante en si mem, ke la autuno proksimigas, sed la baldaua mortbato de sinjoro Grimm fare de la kolerigintaj acetantoj esence jam estas malfruiginta afero, kaj ankau tio eblas, ke tiuj mildaj etburgoj faros nur duon-laboron. Jen estis ekzemple la acetantoj de la parceloj „Regensholm, Tahitio cirkau Londono” kanalizitaj sen akvofiltrado, kiuj elbatis nur kvar-kvin dentojn de sinjoro Grimm. Krome deigis kartilago ce lia genuo! Kio gi estas? Nenio! Mi koncedas, ke tiuj meditadoj ne tro konformigas al la idearo de mortinto. Se jam okazis la eksterordinara afero, ke forpasinta sinjoro havas viv- kaj psikajn funkciojn, estus pli konvene, se li pensadus pri la transa mondo kaj pri la ceteraj vanajoj de la vivo. Sed sinjoro Johnson estis proza mortinto. Tiu cirkonstanco ne tro nervizigis lin, ke nur la impostoficejo, la magistratejo kaj aliaj publikaj instancoj registras lin inter la vivuloj, sed propre li jam estas mortinto. Efektive la morto ne tiam komencigas, kiam iu ne reagas la plej delikatan percepton, sed kiam la korpo, la animo kaj la spirito perdas tiun enhavon, kiu donus sencon al ties funkcio.
Hazarde li trafis la morton, kiam oni pusigas al tiu alia sinjoro ce la stratangulo, kiu turnigas el la kontraua direkto de la ortangulo. Sinjoro Johnson estis bonhomuora knabo, li satis la viskion, kvankam li iris en sian oficejon frumatene, li ne toleris la liton gis mateno. Malgrau lia bonega fizika korpkondico, li komencis postsuferi sian vivmanieron. Li ofte oscedis en sia oficejo, ne nur tial, car la parcelado ne apartenas al la eksictaj, kaj variaj laboroj, sed ankau tial, car li dormis nur tri-kvar horojn ciutage. D-ro Ramsay, la nevo de sinjoro Grimm, kiu ofte vizitis la oficejon, foje atentema rigardadis lian vizagon kaj diris averte:
– Vi ne aspektas tre bone, sinjoro Johnson. Kaj vi gemadas multe.
– La parceloj, kara Ramsay, la parceloj sargas mian konsciencon – li respondis riproce, car ankau la nevo de sinjoro Grimm iel havis kontakton kun la entrepreno.
Proksimume tiam estis okazonta la gefiancigo de sinjoro Johnson kun Edit. Car Edit estis dungita, kiel sekretariino ce la entrepreno de sinjoro Grimm. Harlow Edit estis bela, svelta, delikata, blonda knabino, si korespondis en tri lingvoj, si zorgis pri siaj vidva patrino kaj okjara frateto jam du jarojn. La facilanima, iom frivola Johnson kaj la devkonscia, pedanta Edit enamigis kaj decidis geedzigi post nelonge. Johnson amuzigis malpli multe nokte kaj evitis tiujn modere moralajn lokojn, kiuj antau nelonge apartenis al lia taga programo. Li preparigis kun granda ambicio al lia nova kaj pli bona futuro, edzigonte Edit-on. Unuavice iom da ripozo estas bezonata al tio. Li do supozis, se li faros la novajn planojn pri la parcelado, li petos de sinjoro Grimm du semajnojn da eksterordinara ferio. Gi ne estos facila afero, sed diskuto, simila al manbatalo, eble rezultos la deziratan sukceson.
Strange, sed sinjoro Grimm konsentis tion je la unua peto. Ec li proponis al Johnson, ke li donos tiom da antaupago al Johnson, kiu suficos al tio, ke li pasigu tiun semajnon en la sanatorio de tiu certa ripozejo, kie la nevo de Grimm estis la subkuracisto. Gi estis tre bona, car sinjoro Johnson vertigis iomete, kaj kelkfoje li havis angoron, kiu generale signifis nikotin-toksigon ce li.
La grandanimeco ce sinjoro Grimm havis tute alian motivon, ol elegia atako de momenta emociigo au alia, malinda al parcel-spekulacisto. La antauajo komencigis duonjaron pli frue, kiam sinjoro Grimm konstatis strangajn aferojn sur si mem. Li ne havis apetiton, li dormis maltrankvile, kaj la kvadratklafroj staris kapaltere en lia cerbo. Li farigis amanta en sia kvardek sepa jaro. Li enamigis al Edit Harlow.
La sorto nun inkludis d-ron Ramsay en la aferon.
Sinjoro Grimm amis sian nevon lau sia maniero, kaj li subtenis kelkfoje doktoron Ramsay per malpli grandaj monsumoj. La kuracisto vizitis lin guste pro tia afero, sed li bezonis la subtenon de sia onklo pli gene ol kutime.
– Mi devas ricevi mil pundojn, onklo – lamentis Ramsay. – Gi estas afero de honoro. Suldo en la borso…
Sinjoro Grimm respondis detenigeme:
– Mil pundoj estas tre multe da mono. Multe de akvo devas flui tra la drentuboj, gis sekigos grundo, valoranta mil pundojn. Tamen… sciu, eble nun ci-foje mi ne rifuzos tion. Li iradis en la cambro tien-reen mediteme. – Johnson sabate logigos en vian sanatorion por unu semajno. Mi satus, se vi okupigus pri li. Li aspektas malbone. Kaj li volas edzigi. Li edzinigos Edit Harlow-on. Sed se evidentigos, ke li estas malsana…
Ili silentis longe. D-ro Ramsay mordetis siajn lipojn.
– Bonvolu viziti min post unu semajno – diris sinjoro Grimm, – tiam ni povos paroli pri la mil pundoj. Gi dependos, kian humoron mi havos. Neatenditaj, malgajaj novajoj taugos, ke subite mi estu donacema… Sciu, se tia knabino, kiel Edit, kiu estas pripensema, serioza kaj ec se si estas amanta, ec tiam si estas prudenta, mi diras, se tia knabino ekscias, ke sia fianco estas nekuraceble malsana, tiam si jam ne hezitos, kaj si edzinigos al la plej unua honesta, svatiganto.
– Hm… Cu do vi volas edzingi sin?
– Kiel?… Mi pensas, ke pli-malpli multe mi estas honesta. Sed fine ja el la vidpunkto de via prunto ne tio gravas, de kiu vi ricevos la monon, sed kiam? Se do evidentigus pri tiu kompatinda Johnson, ke li estas morte malsana…
– Gi estas fiajo! Vi volas tion, ke mi faru falsan diagnozon.
– Gi ne estas tiel granda fiajo. Johnson ankorau povas forgesi. Li estos felica, se li ekscios iam, ke ec hareto ne mankas al li, kaj li tute ne pensos plori pro sia perdita fiancino. Li trovos virinon, kiom li volas. Sed la amo jam estas malofta afero en mia ago. Pripensu do tion… Gis revido…
D-ro Ramsay iris en la sanatorion mediteme. Li surprenis sian blankan kitelon kaj vagadis longe sur la koridoroj, li eniris en la senhoman ambulancon, en la malplenan laboratorion, kie la diversaj fioloj jam saris vice, la amasigitaj, grandegaj kovertoj kun la rentgenfotoj, faritaj posttagmeze. La cefkuracisto rigardos ilin antau la morgaua antautagmeza vizito. Sur iu koverto estis skribite:
JAMES COLLISON
Aparta cambro n-ro 14
Terapeuto: d-ro RAMSAY
Collison estis lia malsanulo, maljuna sinjoro, kiu enhospitaligis pro simptomoj de sensignifa kormalsano. Li elprenis al kardiogramon kaj la rezulton de la ekzamenoj. Li fajfis. La protokolo pri la simptomaro surprizis lin. La kompatinda homo, kiu pensis tion, ke li havas mildan korperturbojn, li estis nekuracebla, morte malsana. Preskau kriis la tajpitaj literoj:
tipe komenciganta
Endoarterito en la koro.
Poste sekvis laufaka priskribo pri la plej gravaj afekcioj de la arterioj de la koro. Doktoro Ramsay sentis tiel, ke nevidebla diablo donis la rentgenfoton de Collison en lian manon.
Posttagmeze Johnson legis tri aventurajn romanojn. Li ne preferis la tro popularajn librojn, sed nun li
