Fiasko

ze nasz cel wart jest fatygi? To Kwinta, piata planeta Dzety Harpii. Mamy szereg danych.

— In dubio pro reo — powiedzial dominikanin.

— A kto jest wedle ojca oskarzonym? — spytal Lauger, znow nie dal mu odpowiedziec i kontynuowal:

— Pierwszym kosmicznym symptomem rozumu jest radio. Grubo przed radioastronomia. No, nie bardzo grubo — kolo stu lat. Planete z nadajnikami mozna wykryc, kiedy ich laczna moc przejdzie w gigawaty. Kwinta emituje w zakresie krotkim i ultrakrotkim mniej niz jej Slonce — jak na martwa planete, fenomenalnie duzo. Jak na zelektronizowana — srednio, bo tkwi pod poziomem szumow slonecznych. Ale cos tam jest, cos radiowego, podprogowego. Mamy na to dowody.

— Poszlaki — skorygowal go znow apostolski wyslannik.

— Nawet mniej — jedna poszlake zgodzil sie Lauger. — Ale co wazniejsze, na Kwincie obserwowano punktowe blyski elektromagnetyczne i jeden zostal zarejestrowany w calej emisji przez spektroskop orbiterow znad Marsa. Te dwa orbitery kosztowaly Ziemie sporo: nasza ekspedycje.

— Bomby atomowe? — spytal czlowiek pogodzony juz z imieniem Marka.

— Nie. Raczej wstep do inzynierii planetarnej, bo byly termojadrowe, czyste. Gdyby na Kwincie szly rzeczy ziemskim biegiem, zaczeloby sie od uranidow. Co wiecej, te blyski zjawily sie tylko wewnatrz polarnego kregu. Czyli na tamtejszej Antarktydzie albo Arktyce. W ten sposob mozna topic ladolod. Ale nie w tym sie roznimy — spojrzal na dominikanina. — Chodzi o to, czy przybyciem mozemy wyrzadzic tam szkode. Ojciec Arago uwaza, ze tak. Jestem podobnego zdania...

— Wiec gdzie roznica?

— Uwazam, ze gra jest warta swieczki. Poznawanie swiata bez szkod nie jest mozliwe.

Zaczynal pojmowac sens kontrowersji. Zapomnial, kim jest. Wrocil mu dawny animusz.

— Ksiadz... to jest — ojciec leci z nami — wbrew swoim przekonaniom? — zwrocil sie wprost do duchownego.

— Naturalnie — odparl Arago. — Kosciol nalezal do przeciwnikow wyprawy. Tak zwany kontakt moze sie stac darem Danaow. Otwarciem szkatulki Pandory.

— Ojciec zarazil sie juz mitologicznym patronatem projektu — rozesmial sie Lauger. — „Eurydyka“, „Jupiter“, „Hades“, „Cerber“... nakradlismy sie u Grekow. Statek zreszta powinien sie byl zwac „Argo“, a my — psychonautami. Postaramy sie wyrzadzic jak najmniej szkod. Dlatego przebieg operacji jest taki zawily.

— Contra spem spero... — westchnal zakonnik. — A raczej — poprawil sie — chce byc w bledzie.

Lauger zdawal sie go juz nie slyszec, zajety inna mysla.

— Zanim zblizymy sie do Kwinty, uplynie tam co najmniej trzysta lat, podczas roku czasu pokladowego. To znaczy, ze dopadniemy ich juz w gornej czesci okna. Oby nie.pozniej! Sekundowe roznice naszych manewrow moga nas ogromnie przyspieszyc lub opoznic. A szkody... wasza dostojnosc wie, ze cywilizacja utechniczniona jest bezwladna, choc nie stacjonarna. Inaczej mowiac, nielatwo zbic ja z kursu. Cokolwiek zajdzie, nie zstapimy tam w roli bogow przybylych z nieba. Nie szukalismy pierwotnych kultur i nie ma w CETI astroetnologow.

Arago milczal, patrzac na fizyka spod uchylonych powiek. Swiadek rozmowy odwazyl sie zapytac:

— A czy to dobrze?

— Co? — zdziwil sie Lauger.

— Uznac nieobserwowalnych za nie istniejacych. To zrownanie jest tylko praktycznie sluszne...

— Mozna to nazwac tez oportunizmem, jesli ktos chce — odparl chlodno Lauger. — Wybralismy zadanie, ktore mozna wykonac. Okno kontaktu ma empiryczna rame, ale ma tez etyczne uzasadnienie. Nie wlejemy jaskiniowcom do glowy oleju, wydestylowanego przez dwudziesty drugi wiek. Zreszta co tam pluralis maiestaticus. Stalem przy projekcie i jestem tu, bo przez kontakt rozumiem wymiane wiedzy. Wymiane. Nie patronat, nie udzielanie pouczen meliorystycznych.

— A jesli panuje tam zlo? — spytal Arago.

— A czy istnieje uniwersalizm zla? Jego niezmiennik? — przeciwstawil sie Lauger.

— Obawiam sie, ze istnieje.

— Wiec nalezalo powiedziec „non possumus“ i zignorowac projekt...

— Spelniam tylko moja powinnosc.

Z tymi slowami duchowny wstal, pochylil przed nimi glowe i wyszedl.

Lauger rozparty w fotelu zrobil niewyrazny grymas, poruszyl ustami, jakby poczul w nich gorzki smak, by mruknac z rezygnacja:

— Szanuje go za to, ze wyprowadza mnie z rownowagi. Wszystkiemu przyprawia skrzydla. Albo rogi. Dosc. Nie po to chcialem pana zobaczyc. Wyslemy na Kwinte zwiad. Kadlubowcem zdolnym do ladowania. „Hermesem“. Poleci dziewieciu lub dziesieciu ludzi. Sklad czworki dowodczej zostal ustalony. Pozostalych wybierze sie podlug specjalnosci balotowaniem. Czy chce pan byc w urnie?

Zrazu nie zrozumial.

— No, wyladowac tam...

Ogien w niego uderzyl. Niedowierzania w zachwycie. Lauger widzial, jak mu zajasnialy oczy, i uprzedzajac go oswiadczyl:

— Dostanie sie do urny nie przesadza jeszcze o uczestnictwie. Nie przesadzaja o nim naukowe zaslugi. Najwiekszy teoretyk moze najlatwiej zrobic w portki. Potrzeba ludzi twardych. Takich, ktorych nic nie zlamie. Gerbert to wspanialy psychonik, psycholog, znawca dusz, ale mestwa nie sprawdza sie w laboratoriach.

— Czy wiesz, kim jestes? Zbladl.

— Nie.

— To ci powiem. W birnamskim lodowcu zginelo sporo ludzi w kroczacych maszynach. Zaskoczyly ich erupcje gejzerow. Byli to zawodowi kierowcy, wykonywali zlecona prace i zaden nie wiedzial, ze idzie na smierc. Dwoch ludzi poszlo ich szukac z wlasnej woli. Jestes jednym z tych dwoch.

— Skad moze pan wiedziec...? Doktor Gerbert mowil mi, ze...

— Doktor Gerbert i jego asystent to lekarze okretowi. Znaja sie na medycynie, ale nie na komputerach. Uwazali za wlasciwe zachowanie tajemnicy lekarskiej — skoro nie dalo sie wykryc tozsamosci wskrzeszonego. Traumatyzacja psychiki — to ich argument. Na „Eurydyce“ nie ma podsluchu, ale jest centrum z niescieralna pamiecia. Dostep do niej maja dowodca, pierwszy informatyk i ja. Nie powiesz tego lekarzom? Prawda?

— Nie powiem.

— Skrzywdzilbys ich. Wiem, ze tego nie zrobisz.

— Czy nie domysla sie, jezeli...

— Nie sadze. Lekarze na biezaco badaja stan zdrowia calej naszej ekipy. Glosowanie jest tajne. Glosuje 'rada. Z pieciu glosow dostaniesz trzy. Tak przypuszczam. A mowie ci to juz teraz dlatego, bo musisz porzadnie przysiasc faldow. Wiem, ze okazales na symulatorach sprawnosc astrogacyjna w zeszlowiecznej kategorii, na owe czasy warta pierwszej lokaty — ale nie na dzis. Bedziesz przez rok miedzygwiezdnym sztubakiem. Jesli podolasz temu, zobaczysz Kwintan. A teraz zegnaj, bo mam do odrobienia mase zaleglosci.

Wstali. Byl wyzszy od slynnego fizyka i mlodszy. On nie poleci — pomyslal. Lauger doszedl z nim do drzwi. Nie widzial go ani iskier mknacych na czarnym ekranie, nie pamietal, czy pozegnal sie, czy cos mowil. Ani jak znalazl sie w swojej kabinie. Nie wiedzial, co z soba robic. Chcac wejsc do malej garderoby, przez pomylke otworzyl niewlasciwe drzwi, zobaczyl wlustrze swoja twarz i powiedzial: — Zobaczysz Kwintan.

Zabral sie wiec do studiow. Bilans rachunkow statystycznych byl w calosci wyrazny. Zycie powstaje i trwa na planetach miliardami lat, lecz jest wtedy nieme. Cywilizacje wyrastaja zen nie aby sczeznac, lecz przepotwarczyc sie w to, co pozaczlowiecze. Poniewaz czestosc narodzin technogennych dla zwyklej galaktyki spiralnej z grubsza jest stala, rodza sie, dojrzewaja i znikaja w tym samym tempie. Chociaz wciaz powstaja nowe, ulatniaja sie z przedzialu porozumienia, czyli okna kontaktu, predzej, niz mozna wymienic z nimi sygnaly. Niemota bytujacych prymitywnie jest oczywista. Milczeniu wysokich poswiecono bezlik hipotez. Stworzyly biblioteke, ktora na razie pominal. Czytal: dla danej chwili, dla danego wieku (to astronomicznie wszystko jedno) Ziemia stanowi, wolno uznac, jedyna cywilizacje JUZ techniczna i JESZCZE biologiczna w zasiegu Drogi Mlecznej. Tym samym rachuby CETI zdawaly sie pogrzebane. Minelo poltora wieku, by okazalo sie, ze tak nie jest. Pokonanie przestrzeni dzielacej gwiazdy od gwiazd, by jedni Zywi i Rozumni mogli spotkac Innych i wrocic, jest prostym lotem nieziszczalne. Gdyby nawet astronauci zeglowali przyswietlnie, nie zobacza ani tych, do ktorych sie wyprawili, ani tych, ktorzy pozostali na Ziemi. Tu i tam mina w kilku latach pokladowego czasu co najmniej stulecia. Owo kategoryczne twierdzenie nauki dalo Kosciolowi asumpt do takiej refleksji teologicznej: Ten, Kto stworzyl swiat, uczynil spotkania Stworzonych roznogwiezdnie mrzonka. Wzniosl miedzy nimi zapore, doskonale pusta i niewidzialna, lecz nie do przebicia: jako swoje, a nie czlowiecze otchlanie. Jednakowoz dzieje ludzkie biegna zawsze inaczej niz mysl, skierowana ku ich przepowiedni. Otchlanne czeluscie prozni okazaly sie zapora, ktorej istotnie nie mozna przebic. Mozna ja jednak obejsc seria szczegolnych manewrow.

Usredniony czas Galaktyki jest jeden — ona sama stanowi zegar pokazujacy swoj wiek, wiec i czas. Tam jednak, gdzie panuje najwyzsze natezenie grawitacji, galaktyczny czas ulega gwaltownym przemianom. Ma on granice, u ktorych staje. Sa to sfery Schwarzschilda — czarne powloki zapadlych w siebie gwiazd. Powloka ta jest horyzontem zdarzen. Zblizajacy sie don przedmiot poczyna sie rozmazywac w oczach oddalonego obserwatora i znika, nim dotknie powierzchni Czarnej Dziury, bo czas, rozciagany grawitacja, przesuwa swiatlo zrazu ku podczerwieni, potem ku coraz dluzszym falom elektromagnetycznym, az wreszcie ani jeden odbity foton nie wroci juz do oczu patrzacego, bo Czarna Dziura wchlania swym horyzontem kazda czastke i kazda kruszyne swiatla na zawsze. Zreszta zblizajac sie do Czarnej Dziury, podroznik ulegnie rozerwaniu wraz ze statkiem przez rosnaca grawitacje. Plywy ciazenia rozciagaja tam wszelki materialny obiekt az jako istna nic, ktorej przedluzeniem jest promien Czarnej Kuli, da w nia bezpowrotnie nurka.

Zapadlej w siebie gwiazdy, kollapsara, nie da sie nawet obleciec po dowolnej trajektorii; plywy ciazeniowe zabija podroznych i rozszarpia ich statek. Gdyby statkiem byl najgestszy kosmiczny karzel, gwiazda neutronowa, glob z wtloczonych w siebie atomowych jader, wkrzeplych w twardosc, wobec ktorej stal jest mieksza od gazu, nic to nie pomoze. Kollapsar wciagnie i taki glob we wrzeciono, rozedrze i polknie w mgnieniu