Песьні-жальбы

Еж, Алеська, не журыся! —
Не ўцярпела маці. —
Пойме гутарку якую,
Чуць за хлеб узяўся.
— Няхай есьць, ці ж я шкадую? —
Бацька адазваўся. —
Еж, Алесь, чаго надзьмуўся
Ты, як мыш на крупы?
Ці ад ночы не ачнуўся?
Расплюшч свае лупы!
Глянь у вочы мне!
Сьмялее! Во, так! Малайчына!
Еж, бо крупнік адубее, —
Кажа ён да сына.
Паабедалі зь бядою,
Спаражнілі місы.
Абцёр бацька вус рукою,
Твар і лоб свой лысы.
— Ну, дык вось што — чуеш, хлопча? —
Годзе так бадзяцца, —
Няхай качка цябе стопча, —
Трэба чым заняцца.
Згодзен пасьвіць ты ўсё лета
Ў Курганах каровы?
Шэсьць рублёў даюць за гэта
Ды халацік новы.
— Ой, няхай бы пабыў дома! —
Зноў гаворыць матка. —
Ну, куды ён, мал, вядома,
Рана пасьвіць статка,
Толькі высахне у лыка,
Нябось, пасьвіць — мука!
— Ат! патрапіць — невяліка
Гэтая навука!
Будзеш пасьвіць? — тут у сына
Бацька запытаўся. —
Ото дзіва! Малайчына!
Я не ашукаўся.
Ты ў мяне хлапец рахманы,
Вось люблю за гэта!
Працаваць вучыся зрана,
Ў маладыя леты.

Перад выпраўкай

У Алеся думак многа,
Ды ўсе думкі новы.
Твар сур’ёзны, бы ў старога,
Нахмураны бровы.
Кінуў ён гульню зь сябрамі —
Трэба дбаць на хату,
Памагаць ён будзе маме,
Бацьку, сёстрам, брату.
Цяпер бацька адзін б’ецца
З ранку аж да ночы,
Так працуе, што пот льецца,
Лезуць на лоб вочы.
Гэтаксама адна маці —
Праўда, дасьціпная, —
Адна ў полі, адна ў хаце,
Корміць, абмывае.
Мала зь дзевак дапамогі —
Драбяза ўсё, дзеці!
Сам ён толькі, дзякуй Богу,
Жыць здужае ў сьвеце.
Без падмогі, сам сабою:
Ён —  дзяцюк, хлапчына,
Носіць ён вядро з вадою,
Як стары мужчына!

Потым думкі непрыметна
Далей залятаюць —
Чужаніцы непрыветна
З Курганоў мігаюць.
Матка страхаў наказала
Пра жыцьцё з чужымі,
Як Алеся навучала,
Каб ужыцца зь імі.

— Трэба змоўчаць, хоць часамі
Скрыўдзяць або ўшчуюць,
Хоць нядобрымі славамі
Злосна пажартуюць.
Будзь паслушны і цярплівы,
Ня лазь у гароды,
Не марнуй ты людзям нівы,
Не рабі ім шкоды…